Η παρατήρηση των πουλιών είναι μια πολύ συγκεκριμένη και ακριβής στις κινήσεις και στη μεθοδολογία της δραστηριότητα, άσχετα αν γίνεται για επιστημονικούς λόγους ή στα πλαίσια ενός χόμπι με διακριτές ταξικές και πολιτισμικές καταβολές (Δυτικοευρωπαϊκές, αν όχι αγγλοσαξονικές). Χρειάζεται ελεύθερο χρόνο, αποθέματα υπομονής, ενώ προϋποθέτει και την ικανότητα να στέκεις ακίνητος σαν τσολιάς στο Σύνταγμα, απόλυτα προσηλωμένος στο αντικείμενο. Και, βεβαίως, απαιτεί διάβασμα –για να ξέρεις και τι βλέπεις, μα και για να κατανοείς ορισμένους θεμελιώδεις κανόνες συμπεριφορικής.
Το Birdwatching της Anat Fort και των συνεργατών της (Gary Wang στο κοντραμπάσο, Roland Schneider στα τύμπανα) είναι ασφαλώς δίσκος και όχι πτηνό, με μία όμως έννοια χρειάζεται όλα τα παραπάνω προκειμένου να τον πλησιάσεις. Παρακάμπτοντας δηλαδή τα κάπως ασαφή λόγια της Fort για τη δημιουργία του –η οποία κάπου μας τα μπλέκει όταν αρχίζει να μιλάει για το «εσώτερο πτηνό», την ψυχή– βρίσκεις ότι δεν μπορείς να τον αντιμετωπίσεις αν δεν ξέρεις μερικά πράγματα για τους ανθρώπους πίσω του, ενώ στην πράξη δεν θα αντιληφθείς και πολλά αν απλώς τον αφήσεις να παίζει στο φόντο, με την προσοχή σου να διαφεύγει εδώ κι εκεί. Αν και πρέπει να παρατηρηθεί ότι το Birdwatching μπορεί να παίξει ιδανικά αυτόν τον ρόλο.
Στα βασικά του, το άλμπουμ δεν κρύβει εκπλήξεις: λίγο-πολύ, το τρίο παράγει μια τυπικώς καλή ECM δουλειά, στη γνωστή συνοριογραμμή όπου κινείται η εταιρεία του Manfred Eicher, μεταξύ δηλαδή τζαζ και ευρωπαϊκής λογιοσύνης. Το πιάνο της Fort παραμένει κινητήριος μοχλός για τα περισσότερα πράγματα και είναι συχνά οι αυτοσχεδιασμοί της σ' αυτό που ανεβάζουν επίπεδο τις μάλλον μέτριες συνθετικές ιδέες που το περιβάλλουν. Η μελωδικότητα ρέει αβίαστη, ο τσαλαπατημένος ρομαντισμός που εκπέμπει το παίξιμό της αποτυπώνεται ελκυστικός, ενώ εντοπίζεται και μια αίσθηση θαλπωρής με αληθώς καταπραϋντικές ιδιότητες, η οποία δείχνει πια ως ένα γερό σήμα κατατεθέν της Ισραηλινής πιανίστριας –και αποτελεί νομίζω στοιχείο ικανό να κάνει προσβάσιμο το Anat Fort Trio και σε ακροατές που δεν εντάσσουν τέτοια συγκροτήματα στην ποπ κουλτούρα.
Υπάρχει όμως και μια κρίσιμη λεπτομέρεια, που κάνει τη διαφορά. Η συμμετοχή του Ιταλού Gianluigi Trovesi στο άλτο κλαρινέτο –ενός πάρα πολύ εκφραστικού δεξιοτέχνη– όχι μόνο αναγκάζει το τρίο να συμπεριφερθεί ως κουαρτέτο, αλλάζοντας εξ ορισμού τη δυναμική της μουσικής, μα έρχεται και να κολλήσει υπέροχα στο πιάνο της Fort. Το δίδυμο αξιοποιεί εδώ μια συνεργασία η οποία έχει συχνά κατά τα τελευταία χρόνια ανθίσει σε διάφορες συναυλιακές περιστάσεις και έχει, ως εκ τούτου, δοκιμαστεί μα και βρει τα άνετα πατήματά της. Στιγμές έτσι σαν τα δύο μέρη του "Song Of The Phoenix" ή σαν τα "Not The Perfect Storm" και "Murmuration", βοηθούν το Birdwatching να υψωθεί πάνω από το επίπεδο του συμπαθομετρίου (όπου έτεινε να εγκλωβιστεί), δίνοντάς του εκείνο το απαραίτητο «κάτι» που μάλλον έλειπε από την αρχική του σύλληψη.
Διαβάζω βέβαια ότι ο Manfred Eicher έκρινε στο τέλος ότι το άλμπουμ χρειαζόταν λίγο πιάνο παραπάνω, με αποτέλεσμα να προστεθούν στον δίσκο το εναρκτήριο "First Rays" κι ένα νέο φινάλε ("Sun"). Περίεργο: για τα δικά μου αυτιά, είναι οι δύο συνθέσεις που κάλλιστα μπορούσαν να λείπουν, αφού κάπου χαλάνε τις τελικές ισορροπίες στις οποίες έφτασε το σύνολο.
{youtube}eD4E5Zt6u8s{/youtube}
