Ας κάνουμε πρώτα τις συστάσεις, νομίζω είναι χρήσιμες. Οι Angles είναι ένα μεταβαλλόμενο σχήμα, το οποίο πρωτοεμφανίστηκε το 2008, έχοντας μέχρι τώρα υπάρξει ως ορχήστρα 9μελής (όπως εδώ), 8μελής και 6μελής. Το γενικό πρόσταγμα ανήκει στον Σουηδό σαξοφωνίστα Martin Küchen, τον οποίο βρίσκουμε να ηγείται και των Trespass Trio· η τελευταία τους κυκλοφορία, το Human Encore, ήταν μια χυμώδης συνεργασία με τον μεγάλο Joe McPhee –μία σύνθεση από εκεί «δανείζεται» μάλιστα και το Injuries.
Επειδή όμως, πέρα από σεταρισμένες συνθέσεις, μιλάμε και για μπόλικο αυτοσχεδιασμό, βαρύνουσα είναι και η συνεισφορά των συνοδοιπόρων. Ξεχωρίζουμε για συντομία: τους Andreas Werliin (τύμπανα) και Johan Berthling (μπάσο), αμφότεροι γνωστοί ως το rhythm section των Fire!, καθώς και τον Magnus Broo (τρομπέτα), μέλος του πολύ ενδιαφέροντος σχήματος των Atomic και συνεργάτης κατά καιρούς των Ken Vandermark και Mats Gustafsson. Ας γίνει όμως μνεία και στο δραστήριο label της Clean Feed, το οποίο απ’ τα στενά της Λισαβόνας έχει τα τελευταία χρόνια ξανοιχτεί στις ανοιχτές θάλασσες της προοδευτικής τζαζ, φιλοξενώντας αρκετούς σπουδαίους μουσικούς της νεότερης, της λιγότερο νεότερης ή της γηραιότερης γενιάς.
Πηγαίνοντας τώρα προς τα ενδότερα του Injuries, συναντούμε λίγη θεωρία. Ο δίσκος πραγματεύεται την έννοια της αλλαγής και του κατά πόσο αυτή τελικά ευεργετεί ή δυσχεραίνει τη ζωή του ανθρώπου. Η θέση του Küchen εξηγείται στο σημείωμα που αφήνει στο εσώφυλλο και είναι λίγο ως πολύ (με έμφαση προς το πολύ) συντηρητική.
Ξεκινά από μια βάσιμη ίσως διαπίστωση, πως σε όποια αλλαγή (επαναστατική και μη), οι πολλοί μάλλον «μένουμε πίσω», απασχολημένοι από τους καθημερινούς μας εφιάλτες ή και χωρίς αυτούς. Ωστόσο ο Küchen συνεχίζει ορίζοντας την αλλαγή περίπου σαν ένα ομοίωμα του Βελζεβούλ: «τη στιγμή που θα θελήσεις να την ελέγξεις, βαθμιαία μα αναπόδραστα θα δημιουργήσει μιζέρια, επειδή θα αυτονομηθεί κυνηγώντας τους δικούς της σκοπούς», γράφει σ’ ένα σημείο, για να διαπιστώσει λίγο αργότερα πως «η αλλαγή είναι σα ναρκωτικό» και πως «το να εξεγείρεσαι είναι [σαν] να γυρνάς σε κύκλους, σαν τρελός». Αλλά κι όταν διερωτάται, τα πράγματα δεν γίνονται πολύ καλύτερα: «τι θα κάνει με εμάς η αλλαγή; Θα μας σκοτώσει; Θα μας εξυψώσει; Θα μας εξαφανίσει στη λήθη ή απλά θα μας τραυματίσει;» Κι αφού δεν μπορεί να λάβει καμία εγγύηση ότι «θα είναι τριγύρω» για να γευτεί «τις καλύτερες μέρες που θα έρθουν» (όπως ευαγγελίζεται κάθε αλλαγή), καταλήγει πως «[με την αλλαγή] όλα τα πράγματα τείνουν να γίνουν ίδια, μια πανομοιότυπη τυραννία».
Περιέργως (ή και όχι), η μουσική των Angles 9 δεν είναι τόσο φοβική απέναντι στην αλλαγή. Όπως τέλος πάντων κι αν έχουν προκύψει αυτοί οι Τραυματισμοί του Küchen, του χρησιμεύουν για να μεταδώσει στη μουσική του αρκετή από την υπαρξιακή αναταραχή που ούτως ή άλλως προκύπτει από τέτοια ερωτήματα –ασχέτως δηλαδή αν τίθενται με τον σωστό ή με τον λάθος τρόπο. Κι αυτή η αναταραχή είναι που κάνει εδώ τη συνθήκη δυναμική, δηλαδή μη στατική. Εξ ου και οι Angles 9 δεν ψάχνουν καμιά παράδοση για να αγκιστρωθούν επάνω της και να την αναπαραγάγουν ευλαβικά. Δεν αγνοούν βεβαίως το παρελθόν (κοιτούν λ.χ. προς τη Liberation Music Orchestra του Charlie Haden ή άλλα big bands ριζοσπαστικού προσανατολισμού), ούτε το υποβιβάζουν σε κάτι που πρέπει «απαραιτήτως» να ξεπεραστεί. Το αφήνουν απλώς να υπάρχει μαζί με τις (αρκετές) δυναμικές σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα σε μια δομή η οποία όσο ρέπει προς το προκαθορισμένο, άλλο τόσο κοιτάζει και προς το στιγμιαίο. Ακριβέστερα, σε μια δομή η οποία γίνεται τόσο ευρεία, ώστε να τα περικλείει αμφότερα.
Έτσι λοιπόν, ακόμα κι όταν το Injuries φλερτάρει με τον φορμαλισμό, το φλερτ δεν ολοκληρώνεται ποτέ· οι ρευστές του ισορροπίες πάντοτε το τραβάνε έξω από τα ασφυκτικά πλαίσια μιας μασίφ φόρμας. Είναι ένα ζωηρό παιχνίδι δέσμευσης και αποδέσμευσης, δύο δυνάμεις αντίρροπες που πολλές φορές επιδρούν ταυτοχρόνως: απ’ τη μία καναλιζάρουν τη φρασεολογία (ή σημαντικό μέρος της) γύρω από συγκεκριμένα μοτίβα, απ’ την άλλη αφήνονται στις φυγόκεντρες τάσεις που διαρκώς ξεφυτρώνουν. Στα υπ’ όψιν, επίσης, ότι η «υπαρξιακή αναταραχή» που αναφέρθηκε προηγουμένως, όσο βαριά κι αν ακούγεται, δεν λειτουργεί μονοσήμαντα: δεν της πρέπουν μόνο τα δράματα κι οι οδυρμοί, αν και ομολογουμένως η λελογισμένη χρήση τους μπορεί να αποδειχθεί μέχρι και ευεργετική (γενικά μιλώντας)· λειτουργεί μια χαρά και ως φορέας ενθουσιασμού ή/και αισθησιασμού.
Είναι επομένως εννοιολογικά σωστοί οι Angles 9, μοιράζοντας τον χρόνο του Injuries μεταξύ μιας εξαιρετικά πειστικής δραματοποίησης κι ενός εμπροσθοβαρούς γκρουβ. Το οποίο, την ίδια στιγμή που λοξοκοιτάζει προς μοντέρνες και εκ φύσεως υβριδικές εκφράσεις (βλέπε λ.χ. τους Nostalgia 77 ή την όλη παρέα της Tru Thoughts, σε μία πιο σύνθετη εκδοχή), παίρνει… τζούρες διονυσιασμού από τη Νέα Ορλεάνη. Και πάντοτε –προς όποια άκρη του διπόλου κι αν τείνουν– επιδεικνύουν σύνεση και μέτρο, όχι για να «περιοριστούν» εντός τους, αλλά για να διατηρήσουν ενεργές τις πιθανότητες. Έτσι, ούτε η δραματοποίηση γίνεται υπερβολικά βαριά ή κλειστοφοβική, ούτε και το γκρουβ αφελές ή απλουστευτικό.
Αποδεικνύεται επιπλέον (και μάλιστα περίπου διά «γυμνού οφθαλμού») ότι μιλάμε για ένα γκρουπ με χαρακτηριστική επάρκεια στις γραμμές του: η γραμμή των πνευστών (άλτο και βαρύτονο σαξόφωνο, τρομπέτα, κορνέτα, τρομπόνι) στέκεται εξαιρετικά στην εμπροσθοφυλακή –είτε στις ομοφωνίες τους, είτε στις αλληλοδιαπλεκόμενες μελωδικές τους ακροβασίες– το μπασοτύμπανο είναι αποδεδειγμένα ικανό να μεταδώσει ένα φλογερό γκρουβ (βλέπε άλλωστε και τα πεπραγμένα του στους Fire!), ενώ βιμπράφωνο και πιάνο συνδέουν (συνήθως διακριτικά) τα δύο μέρη, προσθέτοντας και κάποιες καίριες πρωτοβουλίες.
Με λίγα λόγια, το Injuries διέρχεται μέσα από ένα αρκετά μεγάλο εύρος συναισθηματικών και υφολογικών διακυμάνσεων –από μια τζαζ με βαθιές ανάσες, κι απ' το εξωστρεφές γκρουβ. Καταφέρνει όμως να μην χαθεί μέσα στις αντιφάσεις του, απεναντίας: τις χρησιμοποιήσει σαν κύριο όπλο. Μπαίνω λοιπόν στον πειρασμό να γράψω πως, εν τέλει, η μουσική επιτέλεση αντιστρέφει (ευτυχώς) τη λεκτική. Διότι ακόμα κι αν δεν μιλάμε για την πλέον ριζοσπαστική φωνή στην τζαζ, με το Injuries, ο Küchen αποδεικνύεται αρκετά τολμηρός. Γράφει έτσι ένα δίσκο, ο οποίος και περιπετειώδης είναι και καλοδιάθετος. Συνδυασμός που δεν είναι ακριβώς αυτονόητος…
{youtube}mpYQx0bCmDY{/youtube}
