Γερμανός κιθαρίστας ο Marc Sinan, κλασικοσπουδαγμένος, αλλά και με τουρκο/αρμένικη καταγωγή απ’ την πλευρά της μάνας του. Αυτήν ακολουθεί και οργανώνει ένα ταξίδι στην Τουρκία, ξεκινώντας από τη μέση περίπου του Πόντου και την πόλη Ordu (Κοτύωρα) με κατεύθυνση την ανατολή και τελικό προορισμό την πόλη Kars, στα σύνορα με την Αρμενία. Στην πορεία ηχογραφεί ντόπιους μουσικούς, μαζεύει μ’ έναν τρόπο τα μουσικά αρώματα της Ανατολίας, κι έπειτα τα μεταφέρει στη Δρέσδη, όπου συνεργάζεται με την τοπική συμφωνική (Dresdner Sinfoniker). Το σύνολο των διεργασιών πακετάρεται από την ECM –από τις σπάνιες φορές στις οποίες ο Manfred Eicher δεν αναμειγνύεται στην παραγωγή– σε μία όμορφη κασετίνα στην οποία, εκτός του ηχογραφήματος (CD), περιέχεται κι ένα DVD με την πρεμιέρα του έργου στο Festspielhaus στο Hellerau της Δρέσδης τον Οκτώβριο του 2010, καθώς και διάφορα ακόμα καλούδια· το CD είναι ηχογραφημένο από άλλη εμφάνιση στη βόρεια Γερμανία, περίπου έναν χρόνο μετά.
Έχει σημασία να σταθούμε στο πώς η Ανατολία μεταφέρεται στη Δρέσδη, στο πώς δηλαδή ο Sinan χειρίζεται τα ευρήματα του ταξιδιού του. Η συνηθέστερη ίσως οδός σε ανάλογες περιπτώσεις θέλει τέτοιες αναφορές να εμφανίζονται μεταποιημένες μέσα στη γραφή του συνθέτη –να διατηρούνται δηλαδή ως ερεθίσματα ή ως «οδηγός» για τους ρυθμούς και τις μελωδίες που εκείνος γράφει επηρεασμένος από τα όσα είδε και τα όσα άκουσε. Εδώ τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά, δεδομένου ότι ο Sinan δεν κάνει μόνο αυτό. Δεν μπολιάζει, δηλαδή, μόνο τη συμφωνική της Δρέσδης με μουσικούς από την Τουρκία και την Αρμενία (και με όργανα όπως το σάζι, το ούτι, το καβάλ ή ο ζουρνάς), γράφοντας ένα μουσικό κείμενο το οποίο απλώς στηρίζεται στον «ανατολικό τρόπο»· ταυτόχρονα δίνει βαρύτητα και στις επιτόπιες ηχογραφήσεις των λαϊκών μουσικών που συνάντησε στην Ανατολία, πραγματοποιώντας συνδέσεις που μπορεί σε μια πρώτη ακρόαση να ακούγονται έως και χοντροκομμένες, έχουν όμως αρκετές αναγνώσεις. Και κρύβουν μέσα τους μια εξαιρετικά λεπτή διαλεκτική.
Είναι το αμεσολάβητο πολλών από αυτών των συνδέσεων που προκαλεί την αρχική σύγχυση, αλλά είναι το ίδιο που (εν τέλει) δίνει στο Hasretim το «συγκριτικό πλεονέκτημα». Διότι το έργο «η Ανατολή συναντά τη Δύση» έχει παιχτεί πολλάκις και μολονότι τις περισσότερες φορές δεν απογοητεύει, έχει αποκτήσει κι αυτό τις μανιέρες του και τα μην αγγίζετε. Αλλά στο Hasretim επικρατεί μια πάντοτε ρευστή οριοθέτηση των δύο πραγμάτων (του Ανατολικού και του Δυτικού), με όρους οι οποίοι τίθενται κι έπειτα αμφισβητούνται ή και αντιστρέφονται. Έτσι, τελικά δεν είσαι σίγουρος αν το Δυτικό είναι εκείνο που εισέβαλλε στο ανατολικό ή συνέβη το αντίστροφο.
Ένα παράδειγμα ανάμεσα στα πολλά είναι το πώς αποδίδεται το παραδοσιακό τραγούδι του Ordu “Boztepe’nin Başinda”. Το πώς δηλαδή ο Şener Gök –τραγουδιστής από εκείνα τα μέρη– αρχικά εισβάλει ως ξενιστής στις κοφτές και εξόχως «δυτικόφρονες» φράσεις της συμφωνικής, στη συνέχεια την τραβάει σταδιακά προς το μέρος του, με το κομμάτι να ολοκληρώνεται με ένα σόλο από τουμπελέκι (παίζει ο Mustafa Boztüy, συμπράττων ζωντανά με τη συμφωνική) πλάι στο εξαιρετικό τραγούδι του Gök. Ένα άλλο παράδειγμα, η σύνθεση “Aşkale Tamzara”, όπου ένα τυπικό οργανικό περιβάλλον συμφωνικής απλώνεται μέσα σε ένα ανατολίτικο ρυθμικό πλαίσιο. Ή ο γενικότερος τρόπος με τον οποίον εντάσσεται στο σύνολο του Hasretim το συγκλονιστικό σόλο του καβάλ(;) στη σύνθεση “In Memory Of Vahide” –τη μόνη που αγγίζει το δεκάλεπτο σε διάρκεια. Ακόμα δε και το ίδιο το γεγονός ότι όργανα όπως ο ζουρνάς βρίσκονται σε αρμονική συνύπαρξη με άλλα, όπως το φαγκότο ή το μπάσο κλαρινέτο.
Με λίγα λόγια, ο Marc Sinan δεν φοβάται να «λερώσει τα χέρια του». Αντιλαμβάνεται τους συμβολισμούς και τα υψηλά νοήματα που μπορεί να κρύβονται πίσω από τη συνάντηση της Δυτικής λόγιας μουσικής (δηλαδή μιας ακραιφνούς εκδήλωσης της νεωτερικότητας) με τη λαϊκή έκφραση της Ανατολίας (δηλαδή μιας μουσικής παράδοσης, οι ρίζες της οποίας –εν πολλοίς και το παρόν της– εντοπίζονται σε προνεωτερικούς όρους ύπαρξης)· ταυτόχρονα όμως ενδιαφέρεται να κατανοήσει περισσότερο τις βιωματικές διαστάσεις της τελευταίας κι αυτές να μεταφέρει στο σώμα της συμφωνικής ορχήστρας. Το JourneyToAnatolia που αναγράφεται στον υπότιτλο δεν είναι λοιπόν προσχηματικό ή εντασσόμενο σε ένα θεωρητικοποιημένο πλαίσιο, ούτε το Hasretim(ως σύνολο) είναι μια άσκηση επί χάρτου· πρόκειται για εθνομουσικολογικό πείραμα και η γνώμη μου είναι ότι στέφεται με απόλυτη επιτυχία.
{youtube}7QTxyhweFb0{/youtube}
