Στην τέχνη, όταν η έννοια «θεσμός» αποδίδεται σε κάποιο πρόσωπο, αυτομάτως το πρόσωπο αυτό μετουσιώνεται σε σύμβολο. Με τη σειρά του, το σύμβολο μετατρέπεται σε δύσκαμπτο φορέα, ο οποίος το μόνο που κάνει είναι να επαναπαύεται στα κεκτημένα του, να ενδύεται τον ρόλο του Κρόνου που τρώει τα παιδιά του και να αποτελεί αναπόφευκτη τροχοπέδη για το καινούργιο κύμα νεωτερικότητας (όποιο!) που, καλώς ή κακώς, έρχεται από την αντίπερα όχθη.
Κι ενώ στέκομαι μουδιασμένος –με μία παράλληλη αμφισβήτηση– απέναντι σε τέτοιους προσδιορισμούς, θεωρώ ότι η Μαρία Φαραντούρη αποτελεί έναν θεσμό για την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού. Πέραν όμως της όποιας συμβολικής σημασίας έχει αποκτήσει το όνομά της, η Φαραντούρη τελικά απέχει παρασάγγας από όλους όσους έχουν επαναπαυτεί στις δάφνες της υπερτιμημένης αξίας τους, συνεχίζοντας να παράγει έργο από το δικό της μουσικό μετερίζι, με την ίδια καλλιτεχνική μανία. Μπορούν να τις προσάψουν πολλά (επί παντός επιστητού), το σίγουρο πάντως είναι ότι η αξία της παραμένει αδιαπραγμάτευτη. Αυτή η αξία εντείνεται από το γεγονός της αδιάλειπτης παρουσίας της στα σύγχρονα μουσικά δεδομένα, πάντα με μία συνέπεια και με μία ανάγκη συνεχούς μουσικής κατάθεσης.
Ο δίσκος The Athens Concert –η περσινή συναυλία της Φαραντούρη με τον Charles Lloyd στο Ηρώδειο, αποτυπωμένη σε δύο ψηφιακούς δίσκους– είναι μία τέτοια περίπτωση. Και μας δίνει την ευκαιρία να την επαναπροσεγγίσουμε, αλλά κυρίως να βεβαιώσουμε την αξιακή βαθμίδα της στα μουσικά δρώμενα. Ακούμε εδώ μια καλλιτεχνική συνεργασία αξιώσεων, η οποία δεν φέρει πρωτοπορία, μα (κατά βάση) τη νομοτελειακή αξία των δύο καλλιτεχνών. Έχουμε δηλαδή μια κορυφαία Ευρωπαία τραγουδίστρια κι από την άλλη έναν κορυφαίο Αμερικανό τζαζίστα σε έναν διάλογο ανεξαρτήτως καταβολών. Φαραντούρη και Lloyd συγκλίνουν εδώ τις παραδόσεις τους ώστε η βαλκάνια Ελλάδα να συναντήσει τη μαύρη Αμερική και μπαίνουν σε μία λογική συνομιλίας που νιώθω ότι διαθέτει μια κλασική δυναμική, η οποία μάλιστα ενδυναμώνει όσο περνάει η ώρα της ακρόασης. Για παράδειγμα, το CD ανοίγει με την εξαιρετική εξάλεπτη εκτέλεση του “Κράτησα Τη Ζωή Μου” (του Μίκη Θεοδωράκη) όπου η λυρική φωνή της Φαραντούρη, η συναισθηματική διακύμανση που προκαλεί το σαξόφωνο του Lloyd και η καταλυτική συνοδεία του πιάνου βρίσκουν μία ουσιαστική σύγκλιση λόγου, ερμηνείας και μουσικής.
Στο πρώτο μέρος του Athens Concert αναδύεται νομίζω η πιο ακαδημαϊκή πλευρά της συνεργασίας, πράγμα που προσωπικά δεν με αγγίζει, οφείλω όμως να το σημειώσω. Στο δεύτερο CD η επιλογή των τραγουδιών θα μπορούσε να αποτελεί απαύγασμα της μουσικής μας παράδοσης. Και είναι εδώ όπου οι δύο καλλιτέχνες επιτυγχάνουν να συνταιριάσουν τους πολιτισμούς τους με δεξιοτεχνία. Κι αν αυτό μπορούσε να εκφραστεί ως μία μεταξύ τους πάλη, τότε μάλλον την κερδίζει η Φαραντούρη, μιας και ο Lloyd έρχεται και κάθεται πάνω στην ερμηνεία της παρά αυτή στη μουσική κουλτούρα του τζαζίστα –αν και στο “Θαλασσάκι Μου” θεωρώ ότι ο Lloyd παίρνει το πράγμα επάνω του, παρόλη τη δυναμική της πολίτικης λύρας του Σωκράτη Σινόπουλου. Εξαιρετικές επίσης στιγμές το “Γιάννη Μου Το Μαντήλι Σου” και το “Μωρή Κοντούλα Λεμονιά”, στα οποία αναδεικνύονται οι δυναμικές ερμηνείες της Φαραντούρη, αλλά και το “Αλησμονώ Και Χαίρομαι” όπου πραγματοποιείται μια μουσική μίξη ερμηνειών και ήχων σπάνιας απόδοσης.
Εν κατακλείδι, το Athens Concert είναι ένα ευτυχές συναυλιακό project. Με τούτη την παραγωγή κλείστηκαν σε δύο CD μία εξαιρετική live μουσική συνεύρεση και μία συνεργασία προσδοκιών, με ερμηνευτικές στιγμές που εμπεριέχουν τη συνολική συναισθηματική κατάθεση των 7 συντελεστών του κονσέρτου: της Μαρίας Φαρντούρη, του Charles Lloyd, του Τάκη Φαραζή και του Jason Moran στο πιάνο, του Reuben Rogers στο κοντραμπάσο, του Σωκράτη Σινόπουλου στην πολίτικη λύρα και του Eric Harland στα ντραμς.
{youtube}xv2MzjPa8lU{/youtube}
