Όταν είσαι νέος, έχεις ήρωες. Και τους θαυμάζεις. Το έχουν πει και οι Pet Shop Boys, «when you’re young, you find inspiration in anyone who’s ever gone», σε μια από τις αριστουργηματικότερες ελεγείες προς τη χαμένη νιότη που μας πρόσφερε η ποπ κουλτούρα.
Τον Leszek Mozdzer, βέβαια, δεν τον λες πια νέο –40άρησε φέτος. Νομίζω όμως ότι με το σόλο ντεμπούτο του για λογαριασμό της ACT έκλεισε μια υπόθεση που είχε να κάνει με τη νεότητά του. Γιατί όταν βρίσκεσαι από μικρό παιδί στον κλασικό κόσμο κι έπειτα σε εκείνον της ευρωπαϊκής τζαζ, όσο και να διακρίνεσαι, δεν έχεις εκείνη την ελευθερία που έχεις ως νέος μουσικός στην ποπ & ροκ πλευρά του φεγγαριού. Εκεί, μπορεί να είσαι όσο θρασύς θέλεις: να ξεκινήσεις την καριέρα σου π.χ. διασκευάζοντας Beatles. Ή Dylan. Εδώ, πρέπει να αποδείξεις πολλά πράγματα και να αναμετρηθείς με τα ιερά τέρατα του βαριού και ασήκωτου ευρωπαϊκού παρελθόντος ή να πείσεις για τη μοντερνικότητά σου. Μπορείς π.χ. να πείσεις παίζοντας Σοπέν, αλλά πού χώρος για μια εκδήλωση θαυμασμού προς έναν πιο σύγχρονο Πολωνό σαν τον Krzysztof Komeda; Πόσοι θυμούνται αλήθεια ότι ήταν ο συνθέτης των ταινιών του Πολάνσκι; Και από τους φίλους του σκηνοθέτη, όσων κατανοούν την αξία της μουσικής στα φιλμ του, πόσοι ασχολήθηκαν με το να εντρυφήσουν στο έργο του; Λίγοι εκτός Πολωνίας, λέω εγώ, σε αντίθεση με τον ενθουσιασμό κάποιων δελτίων τύπου.
Ακούγοντας πάντως τον Leszek Mozdzer να παίζει Komeda στο ομώνυμο άλμπουμ, καταλαβαίνεις αμέσως ότι τον λατρεύει. Ότι δεν το έπαιξε εκ του ασφαλούς, τώρα που θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους νέους μουσικούς στη σύγχρονη τζαζ και κατάφερε την ACT –την καλύτερη δισκογραφική στον κόσμο, λένε– να του βγάλει ένα σόλο άλμπουμ. Ίσα-ίσα: σε αυτήν τη στιγμή, εκείνος θέλησε να αναμετρηθεί με τον Komeda, μόνος, απλά με το πιάνο του. Με τον πιο «δικό του» (πέρα από τον Σοπέν) από τους ήρωες που είχε, τον Πολωνό. Τον συνθέτη που, όπως κι αυτός, ούτε αμιγώς κλασικός θεωρούταν, ούτε και καθαρόαιμη μαύρη τζαζ έπαιζε.
Χρησιμοποιώντας λοιπόν αυτό το «κλειδί» στην προσέγγιση, σου αποκαλύπτεται ένα σπουδαίο άλμπουμ. Γιατί θέλει μια πολύ συγκεκριμένη ευαισθησία για να ισορροπήσεις έτσι μεταξύ τζαζ και κλασικής μουσικής, καθώς και μια διαολεμένη αίσθηση ακρίβειας για το πού επικοινωνούν και πού διαχωρίζονται αυτές οι παραδόσεις, η μαύρη αμερικάνικη και η λευκή ευρωπαϊκή. Ο Mozdzer πετυχαίνει εδώ ακριβώς γιατί κατανοεί τη λεπτότητα των ορίων που διακατέχουν το έργο του Komeda και γιατί δεν χάνει ούτε στιγμή τον βηματισμό του σε αυτό το τεντωμένο σκοινί. Επιδεικνύει το πειθαρχημένο κεντροευρωπαϊκό παίξιμο του κλασικού σολίστα, ενώ ταυτόχρονα διακατέχεται από τη γαλήνια λεπτότητα που βρίσκεις στους μεγάλους τζαζ δεξιοτέχνες (“The Law And The Fist”).
Επιπλέον, ο Mozdzer διαθέτει βαθιά συναίσθηση του αντικειμένου. ΟΚ, εστιάζει στις πιο λυρικές και ρομαντικές πλευρές της δημιουργίας του Komeda, όσες βρίσκονται εγγύτερα στον δικό του ψυχισμό και δείχνουν να συνεχίζουν μια νοητή γραμμή Σοπέν (“Ballad For Bernt”). Ίσως να είναι η μόνη ευκολία που επέτρεψε στον εαυτό του φτιάχνοντας αυτό το άλμπουμ. Ακούστε ωστόσο πώς διατηρεί μια «σκοτεινιά» διασκευάζοντας το “Sleep Safe And Warm” –το νανούρισμα από το Μωρό Της Ρόζμαρι. Ή με πόση δεξιοτεχνία ανατρέπει τους ρυθμούς και την αρμονία στο “Crazy Girl”, παίζοντας μεν σε βραδύτερο τέμπο μα επιτυγχάνοντας μια πιο γκρουβαριστή ποιότητα. Ακόμα πιο θαυμαστή είναι η απόδοσή του στο “Svantetic”, καθώς καταφέρνει να διατηρήσει τις folk βάσεις του πρωτοτύπου μη διστάζοντας να αυτοσχεδιάσει κατά σημεία ως γνήσιος τζαζίστας. Από την άλλη, αποκαλύπτεται ως ένας δεινός πιανίστας με κλασική παιδεία στο “Nighttime, Daytime Requiem”. Παίζει παπάδες, όπως λένε στους χαρντ & χέβι κύκλους.
Το Komeda του Leszek Mozdzer είναι λοιπόν ένας καρπός πάθους, ένας συγκινητικός φόρος τιμής. Εκτελεσμένος όμως όχι από έναν νεαρό και ενθουσιώδη θαυμαστή, μα από ένα ώριμο ταλέντο, που πια ξέρει κάθε γωνιά της τέχνης του και την εκμεταλλεύεται στο έπακρο. Ταυτόχρονα, είναι ένα άλμπουμ τόσο εύκολο και γοητευτικό στο αυτί, ώστε αν αρχίσετε να το δωρίζετε από εδώ και από εκεί, δεν αποκλείεται να σημειώσει ξαφνική εμπορική επιτυχία. Όμως αυτή ακριβώς η τέχνη, η ικανή να κοιτάει σε άγρια βάθη και ταυτόχρονα να παραμένει προσβάσιμη σχεδόν στον οποιονδήποτε, δεν είναι αλήθεια η μεγάλη, διαχρονική τέχνη;
