Παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα τόσο στον διεθνή όσο και στον εγχώριο τύπο, το For The Ghosts Within δεν εντάσσεται στα σόλο πονήματα του Robert Wyatt. Είναι σύμπραξη τριών πυρηνικών προσώπων, με πρώτο μεταξύ ίσων εκείνο του Ροβέρτου του Μέγα. Τα άλλα δύο απαντούν στα ονόματα Gilad Atzmon και Ros Stephen. Δεν το λέω εγώ, φαίνεται με μεγάλα γράμματα στη φάτσα του άλμπουμ –αλλιώς μια χαρά θα βολεύονταν οι άνθρωποι σε καμιά γωνίτσα των credits. Κι αν ο Atzmon έχει φτιάξει ένα άλφα όνομα λόγω ελεύθερης σαξοφωνίας (και πολιτικού ακτιβισμού βεβαίως), δεν ισχύει το ίδιο για την κυρία Stephen, παρά τις κατατεθειμένες ικανότητές της σε βιολί, ενορχήστρωση και σύνθεση. Πλήρη βιογραφικά στον ιστό παρακαλώ…
Ομοίως, το άλμπουμ –αντίθετα με τους πρόωρους ψύλλους που σου βάζει το εξώφυλλο πριν το περιεργαστείς λεπτομερώς– δεν αποτελεί συλλογή επανεκτελεσμένων jazz standards, η οποία φιλοδοξεί να πιάσει την καλή στην αγορά της μουσικής φλοκάτης νεοπλουτίστικων κοκτέιλ πάρτι. Τα στανταράκια ασφαλώς και διασπείρονται (από Duke Ellington μέχρι Thelonious Monk) ανάμεσα σε μερικά οριτζινάλε, ωστόσο λειτουργούν ως αφορμές έκφρασης και όχι χρησιμοθηρικά –τουτέστιν, σαν ανωτάτη εμπορική οικειότητας.
Υπό την παραπάνω έννοια (κι όχι μόνο δηλαδή) το τρίο πατάει στέρεα πάνω σε έναν απ’ τους βασικούς πυλώνες της, παγκοσμιοποιημένης πλέον, jazz παράδοσης, η οποία μ’ αυτόν τον τρόπο γονιμοποιείται απ’ τη σάρκα της εδώ κι έναν αιώνα. Την ίδια στιγμή πλανάρει ανάμεσα σε μια μη εκφοβιστική λογιότητα, μακριά από λογικές κονσερβατόριου, στον πολιτικό λόγο και στη φυσική θέρμη του λαϊκού κυττάρου. Είτε αυτό το τελευταίο βρίσκει πρόσωπο στη μεσογειακή λαϊκή παράδοση ή, κατ’ εξαίρεση, στις ευθείες hip hop επιθέσεις –ίσως ο έσχατος ηχητικός φορέας λαϊκότητας στον Δυτικό κόσμο και ταυτόχρονα παγκόσμιος κώδικας, παρέα με το heavy metal. Διόλου τυχαία δεν είναι η φαινομενικά ξεκούδουνη σφήνα απελευθερωτικού hip hop δια στόματος της Shadia Mansour –πρώτης κυρίας της αραβικής ριμοδομής– και του Stormtrap των Ramallah Underground.
Αλλά τούτη είναι η εξαίρεση, διότι ο βασικός κανόνας λαβαίνει μορφή τρισυπόστατη. Στα πνευστά του Atzmon: το κλαρινέτο του ανοίγεται σε αραβο-ποιμενικά πλάτη ουκ ολίγες φορές (αναπόφευκτα ολίγον εξευγενισμένα), ενώ το σαξόφωνο στις καθαρές μπλου νότες λειώνει παγοκολόνες. Στα έγχορδα της Ros Stephen, η οποία απ’ το τιμόνι των Sigamos String Quartet διαχειρίζεται άφοβα τις γλυκαντικές ουσίες των περασμάτων. Και, βεβαίως, στη φωνή και τη γραφή του Wyatt. Εν ολίγοις, ο άνθρωπος γνωρίζει κάθε στιγμή πώς να ανασύρει την εκφραστική τελειότητα μέσα απ’ την εγγενή ατέλεια των μέσων του.
Προς τι όμως η αποθέωση επί του συνόλου, από το σύνολο σχεδόν ακροατών και γραφιάδων; Το For The Ghosts Within των Wyatt, Atzmon & Stephen διαθέτει μια τέτοια συναισθηματική βιοποικιλότητα που σπάνια συναπαντάς εντός των ορίων ενός και μοναδικού άλμπουμ. Και δεν χρησιμοποιώ ηθελημένα τη λέξη ποικιλία, η οποία από μόνη της δεν λέει και τίποτα, γιατί δεν αναφέρομαι μονάχα στο συναισθηματικό εύρος, αλλά και στις εντάσεις με τις οποίες βιώνεται η κάθε στιγμή. Ως όλον, όχι ντε και καλά πάνω σε μια ευθεία χρονική γραμμή εναλλαγών.
Ο περήφανος σπαραγμός του πρόσφυγα, η τρυφερότητα της ερωτικής ρομάντζας, ο πόνος της απώλειας, η αμόλυντη χαρά του παιδικού παιχνιδιού, με μια φράση η τέχνη του ζην –συνεχής διαδικασία κι όχι κατάσταση. Κάπως σαν την εντός επανατοποθέτηση του “What A Wonderful World”, που, αντί να αναπαράγει ηχητικά τη σάχλα της ζωής-γλειφιτζούρι (όπως ουκ ολίγες διασκευές μετά το αυθεντικό) γιορτάζει το γεγονός πως ανασαίνουμε, όπως ακριβώς του πρέπει. Θα έλεγα δίχως σκέψη γλυκόπικρα, εάν η κοινοτοπία πλησίαζε έστω και αμυδρά την αλήθεια. Τελοσπάντων, ο Wyatt ξέρει.
