Είναι αδύνατο να βγάλει δίσκο ο 70χρονος πλέον Tom Ze και να μην αποθεώσουν τα διεθνή μέσα. Από την εποχή που ο David Byrne ανακάλυψε τους δίσκους του στα τέλη των 80s και έφερε στο φως τα διαμάντια του στα late 80s, μέχρι σήμερα που εκείνο το αναγνωριστικό best of εξακολουθεί να αποτελεί κάτι παραπάνω από ευχάριστη έκπληξη στα δυτικά ακροατήρια που πρωτοέρχονται σε επαφή μαζί του, ο Ze εξακολουθεί να σηκώνει τη σημαία του βραζιλιάνικου-ποπ-πειραματισμού-που-δε-βρίσκει-την-αναγνώριση-εντός-συνόρων.
Αν και τούτη εδώ η κυκλοφορία δεν ενδείκνυται για κάποιον που θέλει να έρθει σε επαφή με την avant-garde άποψή του για τη βραζιλιάνικη παράδοση, αλλά περισσότερο στους υποψιασμένους και ανυπόμονους (που σαφώς είναι και πιο "ειδικοί" από το γράφοντα) εντούτοις προσφέρει μια άκρως ενδιαφέρουσα και καθηλωτική ακρόαση, παρά το ντεσαβαντάζ της γλώσσας -ίσως δε να είναι και πιο φιλόδοξη κυκλοφορία του... Πρόκειται, όπως λέει κι ο τίτλος του, για μια σπουδή της pagode, μουσικής που αναπτύχθηκε αρχικά ως αυτοσχεδιαστική για τους σάμπα μουσικούς και εξελίχθηκε σε χορευτική μουσική για τους δρόμους, τις μάζες, τις φαβέλες. Με τη λέξη σπουδή, κατά τις συνήθειες του Tom Ze, εννοούμε μία βάση στην οποία βέβαια μπλέκονται rock, funk και hip-hop στοιχεία, σχηματίζοντας μια οπερέτα όπου περίεργα και αυτοσχέδια όργανα, όπως μεταλικά παλούκια, αλλά και φωνές συνυπάρχουν με προγραμματισμένα drums και ηλεκτρονικά μπλιμπλίκια.
Δεν υπάρχει σταθερό μοτίβο που ακολουθείς ήρεμα και πιστά, παρά μόνο ένας λαβύρινος ήχων, χωρις σταθερή δόμηση, πότε σοβαρός και πότε σουρεαλιστικός εώς κιτσάτος, βοηθούμενος και από τις γωνίες του κεντρικού θέματος αυτής της οπερέτας: την αντιμετώπιση των γυναικών στις διαφορετικές φάσεις της ιστορίας, μέσα από μια σχέση του σήμερα σην οποία η κοπέλα φτάνει στην πορνεία μετά από κακοποίησή από το σύντροφό της. Εκεί κάπου χάνεσαι στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, σε μυθολογίες και αλληγορίες.
Το να προσπαθήσεις να συναρμολογήσεις με τα δικά σου μέτρα τις ηχητικές μινιατούρες του Estudando o Pagode (και με το ντεσαβαντάζ της γλώσσας) είναι μια διαδικασία ανώφελη, αφού όλη η μαγεία της ακρόασης αποκαλύπτεται πρώτα έχοντας γνώση της θεματολογίας και σε δεύτερο επίπεδο με τις επόμενες, χαλαρές ακροάσεις.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το Estudando o Pagode είναι ένα άλμπουμ που, ακόμα κι αν δε σε κατακτήσει (πράγμα πολύ πιθανό), αξίζει να ακούσεις.
