Πολλές φορές σκέφτομαι ότι το ζητούμενο σε μια καλή έθνικ συλλογή, είναι να μην υπάρχει ζητούμενο. Υπάρχουν δυο τρεις καλοί τρόποι για να αξιολογήσεις, όμως, ένα ετερόκλητο υλικό.
Καταρχήν μια τέτοια συλλογή, όπως και μια εκπομπή του ραδιοφωνικού σταθμού που την επιμελείται, του αξιόλογου Κοσμος 93,6 (τα κομμάτια επιλέχθηκαν από τους ίδιους τους παραγωγούς του σταθμού, με τον συντονισμό των Βασίλη Κωνσταντουλάκη και Βούλας Καμβύση, για να αποδώσουμε τα βαρετά για κάποιους, μα και απαραίτητα credits) θα πρέπει να είναι ένα ταξίδι, αφού τουλάχιστον επιλέγει να γυρίσει τον κόσμο. Το ταξίδι αυτό θα πρέπει να είναι οικονομικό σε χρόνο -θα ζαλιστούμε αν πετάμε διαρκώς από την Αφρική στην Κίνα κι από την Αμερική στην Ιταλία. Δεν πρέπει όμως να μεταβαίνει και αργά από μέρος σε μέρος, με μόνο κριτήριο αυτό της απόλυτης ηχητικής συγγένειας, γιατί θα φτάσουμε εκεί που θέλουμε ...πάλι αργά. Σύμφωνα με το πρώτο αυτό κριτήριο, όλα πάνε καλά: Υπάρχει μια γραμμή που σχεδιάζεται στον παγκόσμιο γεωγραφικό και μουσικό χάρτη, με τα σημεία της να απέχουν αρκετά, αλλά να έχουν σαφείς ηχητικούς δεσμούς.
Ένα επίσης πολύτιμο κριτήριο αξιολόγησης της συνολικής ποιότητας των ξεναγών, αν τουλάχιστον μας διαφεύγει ένα σημαντικό κομμάτι αυτών που μας περιμένουν σε κάθε σταθμό, είναι να δούμε τι επιλέχθηκε από αυτό που κατέχουμε περισσότερο λόγω εντοπιότητας (όπως ας πούμε, το εθνικ section ενός εν Βρετανία δισκοπωλείου είναι για τα μπάζα, αν στα ελληνικά βρίσκουμε τον Γιώργο Αλκαίο και τον Βασίλη Καρρά). Η επιλογή λοιπόν του Ψαραντώνη από το ελληνικό ρεπερτόριο, στην περίπτωσή μας, είναι ένας σαφής μπούσουλας ποιότητας.
Τέλος, σημαντικότερο όλων είναι τι μας αφήνει η κάθε -παρόμοιας αισθητικής- συλλογή. Αφορμές για ψάξιμο, συναίσθημα που αποτελεί και τη διεθνή γλώσσα της μουσικής, είτε έχεις τους συγκεκριμένους ήχους στο πετσί σου, είτε όχι κι ένα soundtrack για τα ήσυχα, ήρεμα πρωϊνά μιας μη εργάσιμης μέρας. Σε όλα λοιπόν, η δεύτερη των συλλογών του Κόσμος κάτω από την ταμπέλα "Ethnic Collection", τα καταφέρνει περίφημα. Και στις fusion περιπέτειες και στις δυτικές παρεμβάσεις επί ανατολικών μουσικών παραδόσεων και στα καθαρόαιμα παραδοσιακά που επιλέγονται.
Η συλλογή ξεκινά από τον δικό μας Πλάτωνα Ανδριτσάκη (το κομμάτι αποτελεί και το σήμα του σταθμού), περνώντας από τη μελαγχολία και η νοσταλγία που αναδύουν οι κεφάτες κι ελεγειακές κραυγές ελευθεριας του Geoffrey Oryema, ενός καλλιτέχνη που αν το όνομα σας είναι παντελώς άγνωστο, οι συστάσεις που τον συνοδεύουυν θα σας κάνουν να ασχοληθείτε ίσως μ' αυτό. Φεύγοντας άρον άρον από την πατρίδα του, την Ουγκάντα το 1977 μετά τη δολοφονία του πατέρα του, κατέληξε στη Γαλλία, όπου κυκλοφόρησε το πρώτο του άλμπουμ για λογαριασμό της Real World. Κι όταν στον πρώτο σου δίσκο κάνει παραγωγή ο Brian Eno ε, δεν είσαι τυχαίος.
Το μενού όμως έχει σχεδόν τα πάντα. Έχει αραβικό έγχορδο μελώ από τη σπουδαία Fairuz, ηλεκτρονικά πειράγματα στα fado των Madredeus, έχει ναπολιτάνικες βόλτες με ξεναγό τους Spaccanapoli, έχει όμως και κάποιους ράπερ Orishas, όπου με εντελώς χαλαρή διάθεση η Κούβα συναντά όχι και ιδιαίτερα επιτυχημένα το γαλλικό hip-hop και το Manu Chao (μας θυμίζει και λίγο τη hip-hop μελωδικότητα των Outlandish με τους οποίους ασχοληθήκαμε το καλοκαίρι).
Δεν θα μπορούσε να λείπει ο αγαπημένος Papa Wemba, το πρόσφατο fusion project του Damon Albarn που ταξίδεψε στο Μαλί και μας έφερε καλά, σούπερ και μη λετουργικά αποτελέσματα (αναμενόμενο, έτσι;), ενώ το παρών δίνει και ο Bobby McFerrin: Οι pop, jazz και οι δικές του αλληλοσυγκρουόμενες μα απόλυτα αρμονικές φωνητικές του γραμμές περπατούν χέρι χέρι με ταφιλήδονα ντίβα-jazz φωνητικά της πιανίστριας Patricia Barber από το Σικάγο που ερμηνεύει το "The Beat Goes On" και τη μαγεία των τυφλών (πλην ενός) Blind Boys of Alabama, μια σύγχρονη εκδοχή και 90s των γκόσπελ που ο Moby ακούει πιστά στις διακοπές των ηχογραφήσεων του Play νο.31.
Στο δεύτερο cd η Ανατολή παίρνει ξανά τα πρωτεία, από τις ινδικές ρίζες της Susheela Raman, στο τσιγγάνικο αίμα του Saban Bajramovic και της Esma που ακολουθεί (ελπίζουμε να μην την έχετε χάσει ζωντανά, η συντάκτριά μας Χριστιάννα Φινέ, επιβάλλει κυρώσεις!), κι απο εκεί στον συγκλονιστικό Nusrat Fateh Ali Khan, το μεγάλο αυτό πακιστανό τραγουδιστή, οδηγώντας μας ηχητικά στον αδερφό του Νίκο Ξυλούρη, τον περίφημο Ψαραντώνη, ο οποίος ερμηνεύει με πάθος που πολλές φορές ξενίζει με την υπερβολή του (εδώ ερμηνεύει το σπαρακτικό "Αφου ΄χες άλλον στην καρδιά"). Από εκεί ταξιδεύουμε στην Αλγερία, το Μαρόκο και τη Γαλλία μέσω των πρωτοπόρων και αγαπημένων Les Negresses Vertes, και με κέφι σε πιο ελαφρές και χορευτικές φόρμες, όπως εκείνες του ska "Para No Verte Mas" των La Mosca Tse Tse (εκείνοι προτιμούν να το λένε reggae & roll), του latin-reggae-ska των King Chango και της καθαρόαιμης Bob Marley-ικής reggae του Alpha Blondy, την χορευτική επιλογή από το ρεπερτόριο της μαγευτικής Cesaria Evora ("Carnaval de Sao Vicente") και τη ζεστασιά της Susana Baca, αλλά και της Φλέρυ Νταντωνάκη που ερμηνεύει με το δικό της τρόπο το "Imagine".
Να σημειώσουμε τέλος ότι στο πολύ περιποιημένο booklet που συνοδεύει την έκδοση, θα βρείτε πληροφορίες για κάθε έναν από τους συμμετέχοντες, με αφορμή το τραγούδι που περιέχεται. Με τι άλλο να κλείσουμε, από το κοινότοπο, μα απαραίτητο "συγχαρητήρια".
