Ένα από τα πιο εκνευριστικά στιγμιότυπα του πρόσφατου μουσικού μας βίου ήταν οι καλοκαιρινοί εορτασμοί μνήμης Μάνου Χατζιδάκι, με αφορμή τη συμπλήρωση 20ετίας από τον θάνατό του.
Αν και μερικές πρωτοβουλίες άξιζαν τον κόπο, αυτό που κυρίως καταγράφηκε ήταν μια προσπάθεια να κρυφτεί πίσω από τη δεδομένη χατζιδάκεια αίγλη η μετριότητα και η ασχετοσύνη διαφόρων από τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ του «καλού» ελληνικού τραγουδιού. Περίσσεψαν έτσι τα «Μάνος» και τα «Μάνος» –λες κι έτρωγαν σεράνο μαζί του στο Zonar's κάθε Πέμπτη όλοι αυτοί– η Αλίκη Βουγιουκλάκη σκουπίστηκε πρόχειρα κάτω από το χαλί μη και ακουστεί κανά νιάου στα ραδιοφωνικά αφιερώματα και στραβοκοιτάξουν οι ταγοί της ποιότητας, ενώ έτρεξε ποτάμι το σιρόπι και η παπαρολογία σε Facebook posts που επικαλούνταν μεν το μεγαλείο του έργου του, μα αδυνατούσαν να βρουν στον καταγεγραμμένο εν YouTube όγκο της μουσικής του παραγωγής κάτι πέρα από 6,7 στανταράκια.
Ακούγοντας έτσι το soundtrack που έφτιαξε πριν κοντά 40 χρόνια (1975) για μια ιταλική ταινία η οποία δικαίως χάθηκε στη σκόνη των δεκαετιών, κάγχασα καλικατζαρίστικα σκεπτόμενος πώς θ' αντιδρούσε όλο αυτό το τσούρμο, αν έγραφε κανείς –εκεί στην τούρλα των επετειακών– ότι μέσω του Faccia Di Spia ο Χατζιδάκις σχετίζεται τελικά με μια ταινία που απεικονίζει την είσοδο ενός... χελιού στον κόλπο μιας γυναίκας. Η οποία και θα παρέμενε η πιο διάσημη σκηνή της, αν δεν είχε γίνει η επίθεση της αλ-Κάιντα στη Νέα Υόρκη το 2001, «χαρίζοντας» ένα κάποιο προφητικό στάτους στο φιλμ του Giuseppe Ferrara: στο φινάλε βλέπουμε τους Δίδυμους Πύργους του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου να ματώνουν.
Στην πράξη, βέβαια, ο Μάνος Χατζιδάκις δεν σχετίζεται με το περιεχόμενο του Faccia Di Spia (στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης προβλήθηκε ως Τα Εγκλήματα Της C.I.A.), που είναι γενικά γνήσιο τέκνο του χώρου και του χρόνου του: Ιταλία, δεκαετία 1970, χαμός με τα πολιτικά, διάδοση των αριστερών ιδεών, Ερυθρές Ταξιαρχίες, ρήξη μεταξύ ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος και Ε.Σ.Σ.Δ. Ο Ferrara έφτιαξε λοιπόν ένα φιλμ που είναι λίγο πολιτικό θρίλερ αριστερής τοποθέτησης –αντιαμερικανισμός, εγκλήματα της C.I.A., Τσε Γκεβάρα, Σαλβαδόρ Αλιέντε– λίγο mondo (ως προς την αληθοφάνεια που διεκδικεί) και λίγο giallo (ως προς τη γραφική αναπαράσταση της βίας). Ο Χατζιδάκις, αντιθέτως, παρέδωσε μια κινηματογραφική σουίτα που αντλούσε την έμπνευσή της από τον πολύ γενικότερο καμβά της ταινίας: εξουσία, συνομωσία, επανάσταση. Κάτι δηλαδή που σαφώς λειτούργησε ως soundtrack για τα πλάνα του Ferrara, μα συνάμα ήταν και επαρκώς ανεξάρτητο από εκείνα.
Σε αυτήν τη χατζιδακική ανεξαρτησία εδράζεται και η αξία της μουσικής που περιέχεται εδώ, η οποία εντούτοις δεν είναι σπουδαία. Καλώς ή κακώς, η απόσταση των 40 χρόνων μας επιτρέπει μια αντίληψη για το πού πρέπει να τοποθετείται ο πήχης κι ένα εμφανές μέτρο σύγκρισης για τα όσα ακούμε στο Faccia Di Spia είναι το soundtrack που μόλις έναν χρόνο πριν είχε παραδώσει ο συνθέτης για την ταινία Sweet Movie του Dusan Makaveyev (1974), το οποίο επίσης δουλεύτηκε με τη λογική σουίτας. Τα αποτελέσματα βρίσκονται κοντά, μα δεν είναι εφάμιλλα. Το επίπεδο έμπνευσης στην περίπτωσή μας παρουσιάζεται δηλαδή ένα κλικ χαμηλότερα· κι ενώ το Sweet Movie διακρίνεται για το σφρίγος της ολότητας, εδώ κυριαρχούν απλά ορισμένες μεμονωμένες ιδέες, που αντλούν από τη γνωστή αγάπη του Χατζιδάκι για τον Nino Rota και τον Ennio Morricone.
Από την άλλη, οι ιδέες αυτές αποδεικνύονται αρκετές για να διασφαλίσουν το αξιόλογο της κυκλοφορίας. Παρά την αίσθηση ρουτίνας που επικρατεί στο μέσον του άλμπουμ, το βασικό θέμα είναι και αναγνωρίσιμο, μα και αρκετά ανοιχτό σε «πειράγματα», ώστε να δίνει πάσα σε μερικές έξυπνες παραλλαγές. Δεν γίνεται επίσης να μην επαινέσεις τη λεπτοϋφασμένη ενορχήστρωση με τη σπουδαία χρήση της τρομπέτας ή να μη σταθείς σε κάπως αναπάντεχες στιγμές, σαν το "Conspiracy IΙ" –σύνθεση στο μεταίχμιο μιας πιο πειραματικής διάθεσης, η οποία μένει ωστόσο δίχως συνολικότερη υποστήριξη. Στο δε φινάλε έχουμε την ατόφια ομορφιά μιας οργανικής μπαλάντας για τον Τσε Γκεβάρα (ισχυρό ποιητικό σύμβολο για τον Χατζιδάκι), σε ένα κομμάτι τόσο καλό, ώστε και το μόνο της προκοπής να ήταν, θα έδινε σημασία σε ολόκληρο το άλμπουμ.
Δεν μας μαθαίνει λοιπόν κάτι που δεν ξέραμε ήδη για τον Μάνο Χατζιδάκι το soundtrack του Faccia Di Spia. Για όσους όμως εξερευνούμε το έργο του, βάζει μια αναντίρρητα ενδιαφέρουσα ψηφίδα στο παζλ της μουσικής που παρέδωσε για το σινεμά. Τα περί χαμένου αριστουργήματος τα οποία κυκλοφορούν στα ίντερνετ, μην τα πιστεύετε. Και σημειώστε επίσης πως η έκδοση δεν είναι αντάξια του ονόματος του συνθέτη: ούτε το εξώφυλλο είναι όμορφο, ούτε και το μέσα ικανοποιεί, έτσι ως αρκείται σε ένα αχρείαστο δίγλωσσο βιογραφικό και σε κανα-δυο ακόμα γενικόλογες πληροφορίες.
{youtube}eEpVolVfA9w{/youtube}
