Μετά τις Σκηνές Από Ένα Ταξίδι (2008) και τη Σπηλιά Του Δράκου (2010), ο Μπάμπης Παπαδόπουλος υπογράφει την τρίτη του προσωπική δουλειά, αναλαμβάνοντας τη μουσική για την (εξαιρετική) νέα ταινία του Γιάννη Οικονομίδη. Και όταν λέμε προσωπική, εδώ το εννοούμε στην απόλυτη κυριολεξία: χωρίς άλλα όργανα, χωρίς φωνητικά, χωρίς καν ιδιαίτερη χρήση της λούπας, ο Παπαδόπουλος βρίσκεται μόνος με την κλασική του κιθάρα. Η μουσική του κρατιέται απέριττη, γυμνή από στολίδια, αλλά ταυτόχρονα αρκετά ζεστή και οικεία για να καταφέρει να διεισδύσει στο θυμικό του ακροατή της.
Στην ταινία, η μουσική δεν χρησιμοποιείται τόσο για να συνοδευτεί η πλοκή, όσο για να επισημάνει τις μεταβάσεις της από το ένα σημείο στο επόμενο. Δρα συνήθως μέσα στις χαραμάδες της αφήγησης, καλούμενη να ανακεφαλαιώσει και ταυτόχρονα να προλογίσει, να αποκρυσταλλώσει μέσα σε λίγες αφαιρέσεις τα όσα έχουν εξελιχθεί και να μας εισάγει σε όσα πρόκειται να επακολουθήσουν. Η κύρια λοιπόν επιτυχία του Παπαδόπουλου εδράζεται στο ότι καταφέρνει να αφουγκραστεί τη συγκεκριμένη αφήγηση, με όλες τις δομικές λεπτομέρειες και τις δυναμικές απαιτήσεις της· και μέσα σε λίγα ακόρντα να στριμώξει την υπόκωφη ένταση την οποία δημιουργεί η ροή της. Έτσι, η μουσική επιτελεί θαυμάσια τον δραματουργικό της ρόλο μέσα στην ταινία –τόσο, ώστε σε πείθει πως αν ο Στράτος (ο βασικός χαρακτήρας γύρω από τον οποίον εξελίσσεται η σκοτεινή ιστορία του Οικονομίδη) έφτιαχνε μουσική, αυτή θα ηχούσε κάπως έτσι.
Σύντομες φράσεις, μικροί κιθαριστικοί αφορισμοί· 14 μικρο-συνθέσεις, αρκετές από τις οποίες στριφογυρίζουν γύρω από τον ίδιο θεματικό άξονα και σαν σύνολο με βία ξεπερνούν τα 20 λεπτά σε διάρκεια. Κι αν μέσα στην ταινία καταφέρνουν και ανάγονται σε αναπόσπαστο δομικό στοιχείο, ακούγοντάς τις τυπωμένες σε ένα 10’’ βινύλιο, οφείλουμε να θέσουμε και το επιπλέον ερώτημα, αν τελικά στέκονται ως αυτοτελής δημιουργία. Αν δηλαδή αξίζει ο δίσκος ως τέτοιος ή αν η μουσική χάνει τη δυναμική της εκτός του άμεσου πλαισίου της κινηματογραφικής αφήγησης. Είναι βεβαίως δύο ξεχωριστά πράγματα.
Η απάντηση που έχω είναι σαφής: το Μικρό Ψάρι του Μπάμπη Παπαδόπουλου δεν γίνεται… μικρότερο, όταν ακούγεται αφ’ εαυτού του. Μοιάζει γενικώς να ξέρει πώς να λειτουργήσει μέσα σε φόρμες φτιαγμένες με μια τόσο αυστηρή οικονομία, όπου αφενός υπάρχει μία μόνο κιθάρα, αφετέρου τις περισσότερες φορές τα θέματα απλώς δηλώνονται, δίχως να αναπτύσσονται. Τόσο μέσα από τις μελωδικές απολήξεις των σύντομων αυτών φράσεων, όσο και από τους τρόπους με τους οποίους η κιθάρα βρίσκεται ορισμένες φορές να συνδιαλέγεται με τη σιωπή, οι τοποθετήσεις του Παπαδόπουλου είναι εύστοχες, φτιάχνοντας έναν δίσκο που δονείται επαρκώς από την ενδοστρεφή δυναμική του.
Δεν είμαι σίγουρος, ωστόσο, για το αν καταφέρνει να φτιάξει τα δικά του συμφραζόμενα· αν δηλαδή μπορεί να κριθεί αυτοτελώς. Διότι –έχοντας ακούσει για πρώτη φορά τη μουσική μέσα στην κινηματογραφική αίθουσα– οι καταστάσεις που νοητά δημιουργεί, τα συναισθήματα που αποπνέει, οι σκέψεις στις οποίες σε ωθεί, μοιάζουν να είναι άρρηκτα δεμένα με τα συμφραζόμενα της κινηματογραφικής αφήγησης. Και εδώ που τα λέμε δεν ξέρω καν αν θα «έπρεπε» ένα soundtrack να λειτουργεί διαφορετικά ή αν αυτή ακριβώς η ηχητική αναπαράσταση του βίου και της πολιτείας του Στράτου είναι που κάνει τη δουλειά του Παπαδόπουλου ακόμα πιο πετυχημένη.
Ως προς τη γενικότερη προσέγγιση του Θεσσαλονικιού κιθαρίστα, τέλος, μοιάζει σχεδόν προφανής η ομοιότητα με εκείνη του Neil Young στον Νεκρό του Τζιμ Τζάρμους. Είναι όμως αρκετά οξυδερκής ο Παπαδόπουλος για να εγκλωβιστεί μέσα της, οπότε η ομοιότητα μένει στον βαθμό της απλής συγγένειας. Έπειτα ο Παπαδόπουλος καταφέρνει, ενώ ακολουθεί πιστά τα νοήματα της αφήγησης, να είναι ταυτόχρονα και συνεπής με τον δρόμο που έχει ακολουθήσει μετά τις Τρύπες –και κυρίως με τις δύο προηγούμενες προσωπικές δουλειές του. Αν θυμάμαι καλά, μέσα στην ταινία ακούγεται κι ένα τραγούδι από τη Σπηλιά Του Δράκου (το “Ένα Τραγούδι Απ’ Τ’ Αλγέρι” του Απόστολου Καλδάρα), το οποίο δένει περίφημα με την υπόλοιπη πρωτότυπη μουσική. Πιστοποιώντας αυτήν ακριβώς τη συνέχεια στο έργο του Παπαδόπουλου.
{youtube}-KNu_DZtBlM {/youtube}
