Μπορεί η απάντηση στον φασισμό να είναι το τραγούδι; Παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Woody Guthrie και το «this machine kills fascists» που κότσαρε στις κιθάρες του το 1943, το συγκρότημα KollektivA και η επιτυχημένη ραδιοφωνική εκπομπή Ελληνοφρένεια αποκρίθηκαν καταφατικά (έστω και με την υποσημείωση ότι μπορεί να μην είναι η κυρίαρχη, η πρώτη ή η τελειωτική απάντηση). Και συγκρότησαν τη συλλογή Μια Απάντηση, στην οποία παρουσιάζονται 30 ολοκαίνουρια τραγούδια ενάντια σε «σάπιες συμπεριφορές, απέναντι σε μαύρες εικόνες και μαύρα μυαλά», εκ μέρους παλαιών και νεότερων μουσικών δυνάμεων, κινούμενων σε ροκ, εντεχνορόκ ή χιπ χοπ μονοπάτια.
Μπορεί όμως η απάντηση στον φασισμό να είναι το κακό ή έστω το μέτριο τραγούδι; Κατά τη δική μου τουλάχιστον γνώμη, το άλμπουμ Μια Απάντηση αποτυγχάνει να προσδέσει τον αντιφασιστικό σκοπό στο άρμα τραγουδιών με ουσιώδη άποψη, σύγχρονη ταυτότητα και καλαίσθητη οντότητα. Αντιθέτως, καλούμαστε να ανεχτούμε αρμαθιές από εντεχνορόκ κλισέ• να αρκεστούμε σε ψίχουλα σε επίπεδο μουσικών/ενορχηστρωτικών ιδεών• και να χαιρετίσουμε με κεκτημένη συμπάθεια δημιουργίες που δεν διαθέτουν ιδιαίτερους λόγους ύπαρξης έξω από το «ενάντια στον φασισμό» πλαίσιο.
Δεν λέω, πού και πού ακούς και μερικές αληθινά φιλότιμες προσπάθειες να ανακατευτεί το πολιτικοκοινωνικό μήνυμα με τη σοβαρή τραγουδοποιία. Ο Μέγας γίνεται λ.χ. αιχμή στο δόρυ των Rebellion Connection και μαζί καταθέτουν στο "Mea Culpa" ένα υπόδειγμα πολιτικοποιημένου άσματος, με επίκαιρο πρόσωπο. Η προσέγγιση πάλι του Σπύρου Γραμμένου και του Χρήστου Θηβαίου στη "Χώρα Των Λωτοφάγων (Παππούς)" είναι πιο φωνασκούσα από όσο θα την προτιμούσα, αλλά ομολογουμένως στέκει. Σίγουρα δε η συνύπαρξη των Motivo 4 με τον Νικήτα Κλιντ στο "Ψυγείο" δεν έγινε για να γίνει και οπωσδήποτε ο Chrisakos πραγματοποιεί μια επιτυχή νεο-μαχαιριτσική άσκηση στο "Ο Πατέρας Του Μπουκόφσκι Κάνει Φάρσα Σταδίου Και Σανταρόζα Το 2012". Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το "Κάτι Φταίει (Μικρό Μου Πιόνι)" των Φράξια, έστω κι αν χάνει από την υπερβολικά Active Member προσέγγιση της ερμηνείας, ενώ το μουσικό φόντο κάθε άλλο παρά ως τσικό αντιμετωπίζεται στο "No More Chances Left" των Red Bird Sky ή στο "Εργατικό (Attaque)" των Βόμβων.
Στιγμές ωστόσο σαν τις παραπάνω αποτελούν υγιείς εξαιρέσεις σε έναν κουραστικό χυλό από μετριότατα έως κάκιστα τραγούδια, εκ μέρους καλλιτεχνών που δείχνουν να ξεμπέρδεψαν με τη συμμετοχή τους στο Μια Απάντηση κάπως βιαστικά. Οι ίδιοι π.χ. οι KollektivA –οι οποίοι ως συνεμπνευστές της προσπάθειας όφειλαν να δώσουν το καλό παράδειγμα– παραδίδουν μια άχρωμη διασκευή στο "The Road I Must Travel" του Tom Morello, από κοινού με τον Φίλιππο Πλιάτσικα. Περίμενα δε τον Δημήτρη Ζερβουδάκη να έχει κάτι περισσότερο να πει για τους μετανάστες, συνεργαζόμενος με τον Γιώργο Αετόπουλο για ένα τραγούδι που κατά τα άλλα έκανε τον κόπο να αναζητήσει και τις φωνές των ίδιων των μεταναστών (από το σχολείο Οδυσσέας της Θεσσαλονίκης).
Ξέρω βέβαια ότι αρκετοί ακροατές ίσως αδιαφορήσουν για τα παραπάνω ή τα θεωρήσουν δευτερεύοντα μπροστά στο αντιφασιστικό μήνυμα, ένεκα και των σημερινών συνθηκών. Πιστεύω όμως ότι το όχι-και-τόσο-παλιό παράδειγμα του πολιτικού τραγουδιού της Μεταπολίτευσης οφείλει να λειτουργήσει ως αποτελεσματικό ανάχωμα απέναντι σε όποιον βιαστεί να δικαιολογήσει το ξάπλωμα της σύγχρονης ντόπιας τραγουδοποιίας στην προκρούστεια κλίνη ενός ακόμα «κοινού καλού σκοπού».
Ακόμα δε κι αν συμφωνούσαμε τελικά να εστιάσουμε στο μήνυμα και να ξεχάσουμε (προσωρινά) όλα τα υπόλοιπα, το άλμπουμ εξακολουθεί να παρουσιάζει προβλήματα. Γιατί σημείωσα αρκετές περιπτώσεις στις οποίες το κάλεσμα κατά του φασισμού ακούστηκε θολό, συγκεχυμένο, να αρμενίζει αμέριμνο και αυτάρεσκο σε νερά μάλλον επικίνδυνα. Παίρνω λ.χ. ως δεδομένο το ότι ο Αποστόλης Μπαρμπαγιάννης της Ελληνοφρένειας έχει χιούμορ, μήπως όμως μπερδεύει αρκετά πράγματα (φλεγόμενες τράπεζες, άδεια σούπερ μάρκετ, αργεντίνικα τάνγκο και ελικόπτερα) στο "Όταν Οι Τράπεζες Θα Καίγονται"; Σίγουρα πάντως μπουρδουκλώνονται στο συνοδευτικό σημείωμα της έκδοσης που συνυπογράφουν KollektivA & Ελληνοφρένεια, όπου διαβάζω τα εξής:
«Ξέρουμε ότι ο φασισμός είναι φαινόμενο και προέκταση ενός συστήματος αδικίας, ανισότητας, διαχωρισμού. Ενός ανήθικου συστήματος εκμετάλλευσης ανθρώπων, ιδεών, προθέσεων...Ξέρουμε ότι ο φασισμός είναι αδίστακτος και άξεστος δεσμοφύλακας αυτού του συστήματος, του καπιταλισμού».
Τη συγκεκριμένη γραμμή πλεύσης ακολουθούν αρκετοί εδώ, πέραν του Μπαρμπαγιάννη: οι KollektivA με τον Πλιάτσικα στην προαναφερθείσα διασκευή, οι Βόμβοι, τα Γυμνά Καλώδια, τα Χίλια Χρόνια, η Μαύρη Μαγιονέζα, οι Luther Blissett, οι Magic De Spell, οι Xenia Tunes μπερδεύουν συνειδητά και εσκεμμένα τον αντιφασισμό με το αορίστως αντικαπιταλιστικό και το γενικότερα αντισυστημικό. Δυσκολεύομαι έτσι να μην ανατρέξω σε θιασώτες διάφορων μαυροκόκκινων «προοδευτικών» παντιέρων, που αποκαλούν φασίστα όποιον βάζει μια ελληνική σημαία στο μπαλκόνι του στις εθνικές επετείους ή όποιον ψήφιζε (προ Μνημονίων) οτιδήποτε βρισκόταν δεξιότερα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Όχι, αφού κάνουμε λόγο για «παλιές και σάπιες συμπεριφορές, απέναντι σε μαύρες εικόνες και μαύρα μυαλά», να το πούμε κι αυτό. Γιατί, όταν τελικά ήρθαν οι φασίστες στη ζωή μας, ο χαρακτηρισμός είχε στρεβλωθεί και καταστρατηγηθεί σε σημείο πλήρους απαξίωσης• είχε γίνει ο λύκος του αισωπικού μύθου.
Χώρια λοιπόν τα προβλήματα που επισημάνθηκαν πιο πάνω ως προς τη μουσική αξία της συλλογής Μια Απάντηση –στη βάση των οποίων και αξιολογείται– διαπράττεται νομίζω κι ένα άλμα και σφάλμα ταυτόχρονα, απέναντι στο οποίο δεν δόθηκε η πρέπουσα προσοχή από τους συντελεστές, καθώς αντιβαίνει (προφανώς) στην ιδεολογία τους. Αντιφασίστες ωστόσο δεν είναι μονάχα όσοι τοποθετούνται κάπου στην Αριστερά ή στις αποχρώσεις των Αναρχικών. Μπορεί ο Αριστερός να οφείλει να είναι δημοκράτης, ο δημοκράτης εντούτοις δεν οφείλει να είναι ούτε Αριστερός, ούτε Αναρχικός.
{youtube}7xL23EWK4E4{/youtube}
