Μια απώλεια, μια νουβέλα και οι τελευταίες ηχογραφήσεις ενός σημαντικού λαϊκού τραγουδιστή: ο αιφνίδιος θάνατος του Δημήτρη Μητροπάνου τον περασμένο Απρίλιο αποτέλεσε αφορμή για την έκδοση του EP Χωρίς Επίλογο, όπου περιλαμβάνονται τα πρώτα δοκιμαστικά για την ηχογράφηση μιας νέας δισκογραφικής δουλειάς σε μουσική του Μίνωα Μάτσα, αλλά και μια μικρή νουβέλα του Οδυσσέα Ιωάννου για τη ζωή και την καριέρα του Μητροπάνου, μαζί με δύο κείμενα του στιχουργού που δημοσιεύτηκαν (σε δύο διαφορετικές εφημερίδες) λίγες μέρες μετά τον θάνατο του ερμηνευτή.
Οι πρώτες σκέψεις περιστρέφονται γύρω από τη σκοπιμότητα μιας τέτοιας έκδοσης. Σαφώς, οι τελευταίες ηχογραφήσεις του Δημήτρη Μητροπάνου αποτελούν ένα σημαντικό ντοκουμέντο, το οποίο αξίζει να διατηρηθεί. Αλλά και να δημοσιοποιηθεί; Όταν μάλιστα δεν πρόκειται καν για ολοκληρωμένες ηχογραφήσεις, μα για τραγούδια χτισμένα με την αντίστροφη φορά από τη συνηθισμένη, με τους μουσικούς να παίζουν δηλαδή πάνω στις δοκιμές του ερμηνευτή μήνες μετά την απώλειά του; Κάτι τέτοιο θολώνει την εικόνα.
Σε κάθε περίπτωση, εδώ βρίσκουμε τέσσερα τραγούδια τα οποία παραμένουν λαϊκά –στους στίχους και στον ρυθμό– όσο κι αν προσπαθεί ο Μάτσας να τα παρουσιάσει υπό έναν πιο σύγχρονο ηλεκτρικό ήχο. Το "Για Κοίτα Ποιον Περίμενα" λ.χ. είναι ένα καθαρόαιμο ζεϊμπέκικο, αλλά στη "Βασίλισσα Της Νύχτας" παρεμβαίνει μια ενορχήστρωση η οποία επιδιώκει να δώσει στη ζεϊμπέκικη φόρμα περισσότερη ένταση και ηλεκτρισμό. Το ίδιο πάνω-κάτω συμβαίνει και στην περίπτωση των "Μηχανή" και "Ζόρικο", ενώ το EP συμπληρώνει μια ερωτική μπαλάντα ("Μια Νύχτα"), ηχογραφημένη λίγο παλιότερα για τις ανάγκες της τηλεοπτικής σειράς Το Νησί.
Αν πάντως θεωρήσει κανείς τα συγκεκριμένα τραγούδια ως αντιπροσωπευτικό δείγμα του δίσκου που δεν ολοκληρώθηκε, δεν γίνεται να αποφύγει το συμπέρασμα πως θα ήταν, μάλλον, μια μέτρια δουλειά –αν έχει βέβαια νόημα μια τέτοια κρίση πια. Οι δημιουργίες αυτές υπολείπονται σαφώς σε σχέση με τις διαχρονικές επιτυχίες του Μητροπάνου: δεν μπορούν να σταθούν με αξιώσεις δίπλα στις σημαντικές συνεργασίες του παρελθόντος με συνθέτες σαν τον Θεοδωράκη, τον Κουγιουμτζή, τον Καλδάρα, τον Μούτση, τον Τόκα, τον Μικρούτσικο κ.α., ούτε και να συγκριθούν στο ελάχιστο μαζί τους.
Όσον αφορά στην απόπειρα του Οδυσσέα Ιωάννου να σκιαγραφήσει τη ζωή και την καλλιτεχνική διαδρομή του Μητροπάνου, η αναδρομή φαντάζει σύντομη και λειψή, γραμμένη από έναν άνθρωπο δίχως ιδιαίτερη σχέση ούτε με τον ίδιο τον Μητροπάνο προσωπικά, ούτε και με όλο το φάσμα της δουλειάς και των συνεργασιών του. Εντούτοις τα κείμενα του Ιωάννου περιέχουν αλήθειες, φωτίζουν ορισμένα ενδιαφέροντα σημεία και δίνουν αφορμές για περαιτέρω σκέψεις πάνω στη ζωή και στην καριέρα του τραγουδιστή.
Για παράδειγμα, ακούμε και στο Χωρίς Επίλογο τα θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά των ερμηνειών του Μητροπάνου: και την ξεχωριστή δηλαδή χροιά του, που –αν και δεν είχε καμιά ομοιότητα με εκείνες των παλαιότερων μεγάλων τραγουδιστών του λαϊκού– αποτελούσε ξεκάθαρα τη συνέχειά τους, και τη λιτή, δωρική του εκφραστικότητα, αλλά και τη σχετικά «άναρχη» απόδοση των τραγουδιών, με την αστάθεια στην τονικότητα και τις παρεκκλίσεις από τις αυστηρές μελωδικές γραμμές. Σε δύο διαφορετικά σημεία του βασικού του κειμένου, ο Ιωάννου αναφέρεται σε αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό, γράφοντας ότι συνήθως αποσιωπούταν, ότι οι κριτικοί του Μητροπάνου «του το συγχωρούσαν». Και είναι αλήθεια, ο Μητροπάνος δεν διέθετε μια ωδειακή φωνή. Το ότι συχνά (όπως κι εδώ) ξέφευγε από τις μελωδικές γραμμές εν μέρει οφειλόταν στην απουσία μουσικών γνώσεων, εν μέρει όμως και στην ιδιαίτερη άποψή του για την ερμηνεία, στο πώς δηλαδή ήθελε να τονίζονται και να χρωματίζονται –ανάλογα με τη σημασία τους– οι λέξεις (επομένως και τα συναισθήματα που εξέφραζαν) στη ροή ενός τραγουδιού, ακόμα κι αν κάτι τέτοιο οδηγούσε σε απομάκρυνση από την αυστηρότητα της παρτιτούρας. Ο Μητροπάνος τραγουδούσε λόγια και όχι μουσική. Γι' αυτό και οι ερμηνείες του μπορεί να μην ήταν τεχνικά άψογες, έβρισκαν όμως τον τρόπο να αγγίζουν τα συναισθήματα των ακροατών με τρόπο που ελάχιστοι άλλοι τραγουδιστές κατάφερναν.
Η έκδοση Χωρίς Επίλογο έχει λοιπόν το ενδιαφέρον της, συνολικά όμως φαντάζει λειψή. Φωτίζει κάποιες πτυχές του Μητροπάνου –τόσο της ζωής, όσο και της καριέρας του– μας δίνει την ευκαιρία να δούμε τι ετοίμαζε πριν πεθάνει, όμως η πορεία του σημαντικού αυτού λαϊκού ερμηνευτή, ο οποίος αξιώθηκε τόσης αγάπης από το κοινό μα και τέτοιας εκτίμησης από τους συναδέλφους του, άξιζε έναν επίλογο καλύτερο, πιο ολοκληρωμένο και πιο πολυδιάστατο.
{youtube}TFVfnVMdk7c{/youtube}
