Είναι άσκοπο να γράψει κανείς σχόλια για τη Μέλπω Μερλιέ και το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο, σήμερα πια. Η συλλογή αυτή των 600 περίπου τραγουδιών, πραγματοποιημένη τον χειμώνα του 1930-31, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο καταγραφής της παλαιάς λαϊκής μουσικής παράδοσης του ελληνικού κόσμου (και εν τέλει, και του ελλαδικού χώρου). Η ίδια η Μερλιέ, μαθήτρια του περίφημου Hubert Pernot, προικισμένη με σπάνια ευαισθησία αλλά και εξαιρετική καλλιέργεια, αντιμετώπισε το υλικό της με πολύ αντικειμενικό μάτι, απαλλαγμένη από τα στερεότυπα που μάστιζαν τον ελληνικό κόσμο της εποχής –αφήνοντας έτσι πίσω της ένα έργο αναφοράς. Το 1976 δόθηκε στη δημοσιότητα ο πρώτος δίσκος (βινυλίου, τότε, στην Polygram) με ηχογραφήσεις από το Αρχείο και έκτοτε ακολούθησαν 20 περίπου άλμπουμ? η φωνή του Δημήτρη Φτουχίδη έχει ήδη ανθολογηθεί σε κάποιο από αυτά, κι έτσι θα περίμενε κανείς να μην αποτελεί έκπληξη ο συγκεκριμένος δίσκος. Κι όμως, καθώς ο δίσκος αρχίζει να παίζει, το σκηνικό ανατρέπεται δια μαγείας! Ο Δημήτρης Φτουχίδης ή Φτωχίδης (1890-1940) είναι μια εξαιρετική περίπτωση. Ερασιτέχνης λυράρης, τραγουδιστής αλλά και ιεροψάλτης, πρόσφυγας από την Ανατολική Θράκη, «ευγενέστατος και πολιτισμένος» όπως τον περιγράφει η ίδια η Μερλιέ, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους πληροφοριοδότες του Αρχείου, ηχογραφώντας με τη συνοδεία της λύρας του συνολικά 43 τραγούδια, στα τέλη του 1930. 35 από αυτά παρατίθενται στην έκδοση Σκοποί Και Τραγούδια Από Το Σαμμακόβι Θράκης, αποτελώντας τον πρώτο δίσκο που αφιερώνει το Αρχείο σε έναν ερμηνευτή προσωπικά. Όσο κι αν αυτή η προσωπική επικέντρωση στερεί από τον δίσκο την πολυχρωμία που είχαν οι προηγούμενες συλλογικές εκδόσεις, το ταλέντο και η πλούσια γνώση του Φτουχίδη δημιουργούν τελικά μια συναρπαστική ατμόσφαιρα, η οποία χαρακτηρίζει το σύνολο ως και τις τελευταίες του στιγμές. Οι ερμηνείες του αναδεικνύουν την ευρύτητα του ρεπερτορίου της περιοχής, όπως και τις συγγένειές του και με άλλα μέρη της Ελλάδας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η σύγκρισή τους με νεώτερες εκδοχές, όπως λ.χ. όσες καταγράφηκαν από τον Σίμωνα Καρά. Χοροί, τραγούδια του γάμου, κάλαντα και άλλα ημερολογιακά, αποσπάσματα από παραλογές ακόμη και αμανέδες –με εμφανή επίδραση από τη γειτονική Κωνσταντινούπολη– σκιαγραφούν την προσωπικότητα του μερακλή μουσικού που, παρά το δράμα της προσφυγιάς και τις ανακατατάξεις της εποχής, εξακολουθεί να ζει δεμένος με την τέχνη του, η οποία αποδεικνύεται πιο απαραίτητη ακόμη κι από το καθημερινό ψωμί. Όπως όλες οι εκδόσεις του Μ.Λ.Α., έτσι και το Σκοποί Και Τραγούδια Από Το Σαμμακόβι Θράκης με τον Δημήτρη Φτουχίδη χαρακτηρίζεται από το καλαίσθητο βιβλιαράκι, τα πλούσια μουσικά και φιλολογικά σχόλια τα οποία υπογράφουν ο Μάρκος Δραγούμης και ο Θανάσης Μωραΐτης, και το αναπόσπαστο αρχειακό φωτογραφικό υλικό. Κοντολογίς, πρόκειται για άλλη μια από τις κυκλοφορίες που συνθέτουν τον κορμό της λαογραφικής δισκογραφίας στην Ελλάδα. Και, μια και μοιράζουμε εύσημα, δεν πρέπει να ξεχάσουμε τους τοπικούς φορείς του Σιδηροχωρίου Ροδόπης, οι οποίοι συμπαραστάθηκαν οικονομικά στην υλοποίηση του εγχειρήματος.
