Κριτικάροντας τον νέο δίσκο του Wadada Leo Smith, αισθάνεσαι εξ αρχής ηττημένος. Γιατί σε μια εποχή με τόσο εύκολη πρόσβαση σε οποιοδήποτε υλικό, οι περισσότεροι απ’ όσους γράφουν για μουσική νιώθουν άνετα να συμμετάσχουν σε debates για τον τελευταίο διπλό/κουραστικό/φλύαρο δίσκο ενός καναδικού ροκ συγκροτήματος που έχει 10 χρόνια (περίπου) να βγάλει σημαντική δουλειά, δεν αισθάνονται όμως τύψεις που δεν ξέρουν τον Smith και δεν είχαν ούτε καν την περιέργεια να δουν τι στο καλό έπαιζε πια μ' εκείνο το Ten Freedom Summers και το χαιρέτησαν τόσοι και τόσοι ως ένα από τα έργα των καιρών μας που προορίζονται να γίνουν «κλασικά». Άντε λοιπόν να εξηγήσεις τώρα εσύ τι γίνεται με ένα άλμπουμ το οποίο διαδέχεται έναν τόσο οριακό προκάτοχο, προϋποθέτοντας ότι ο απλός αναγνώστης σου γνωρίζει (τουλάχιστον) τα όσα διαδραματίστηκαν εκεί, όταν δεν τα γνωρίζει ούτε ο επαγγελματίας μουσικογραφιάς...
Έτσι χάριν συνεννόησης, ας πούμε ότι στο Occupy The World ο Wadada Leo Smith χαϊδολογά τις δάφνες του, αλλά αποφεύγει να αναπαυτεί πάνω τους. Ότι ενώ δηλαδή παραμένει εδραιωμένος σε όσα εντυπωσίασαν στα Δέκα Καλοκαίρια της Ελευθερίας, φροντίζει τώρα να τα «στραμπουλίξει» λίγο, επιθυμώντας να εξερευνήσει γνωστά εδάφη με λιγάκι διαφοροποιημένους τρόπους. Ας ξεμπερδεύουμε λοιπόν εξ αρχής με τα των συγκρίσεων: όχι, το Occupy The World δεν είναι ισάξιο του Ten Freedom Summers, αν και ενδέχεται ορισμένοι να νιώσουν πιο άνετα μαζί του, καθώς η διπλή διάρκεια (δείχνει να) καθιστά μερικά πράγματα περισσότερο ευθύβολα, σε σχέση με τις 4,5 ώρες του περσινού –τετραπλού– άλμπουμ. Ας γίνουμε όμως και σαφείς: είναι μια δουλειά με δικό της εκτόπισμα, μια στιβαρή δισκάρα η οποία έρχεται να επιβεβαιώσει την πολύ δημιουργική περίοδο που διανύει στα 71 του ο Smith.
Τολμώντας ένα ξάνοιγμα στις λεπτομέρειες, αξίζει να σταθούμε στο "Crossing On A Southern Road" και να παρατηρήσουμε την απίθανη τρομπέτα του Smith να υψώνεται με σκεπτικούς (αν όχι θλιμμένους) τόνους μέσα από μια πολυδαίδαλη υφή, χτισμένη με προσεκτικές διατάξεις των μουσικών που τον συνοδεύουν, οι οποίοι πότε λειτουργούν σολιστικά και πότε ως κολεκτίβα. Πρόκειται για ένα πραγματικά απίθανο αντίο σε έναν καρδιακό φίλο, τον (άλτο) σαξοφωνίστα και εθνομουσικολόγο Marion Brown –τον άνθρωπο που έπαιξε στο Ascension του John Coltrane πίσω στα 1965.
Αν όμως στο κομμάτι αυτό καταγράφεται η νυν δυναμική του Wadada Leo Smith ως δημιουργού, το "Occupy The World For Life, Liberty And Justice" δείχνει την ευρηματικότητά του στην αναδιατύπωση όσων βασικά κατέθεσε στο Ten Freedom Summers, μα και τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να συγκλίνουν οι αέναα μετασχηματιζόμενοι καλλιτεχνικοί του ορίζοντες με ένα νεύμα υποστήριξης προς την παγκόσμια διαμαρτυρία ενάντια στις στρεβλές καταστάσεις που μέρα με τη μέρα γεννά η τρέχουσα Κρίση –και η επέλαση ενός αλαζονικού νεοφιλελευθερισμού. Πρόκειται για το ζενίθ της συνεργασίας του με την πολυπρόσωπη ορχήστρα Σκανδιναβών βιρτουόζων Todella Uuden Musiikin Orkesteri (η Ορχήστρα της Πραγματικά Καινούριας Μουσικής), τα μέλη της οποίας περιλαμβάνουν διακεκριμένες φιγούρες σαν τον Φινλανδό τρομπετίστα Verneri Pohjola, τον Δανό ντράμερ Stefan Pasborg ή τον Σουηδό σαξοφωνίστα Fredrik Ljungqkvist. Σε ένα συναρπαστικό ανακάτεμα, τα διακριτικά, απλόχωρα και ευρωπαϊκών αντιλήψεων πεδία της σκανδιναβικής τζαζ συγκατοικούν με τα ενεργητικά ξεσπάσματα της αμερικάνικης free παράδοσης, αποτυπώνοντας γλαφυρότατα την ένταση π.χ. των συγκρούσεων μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομικών δυνάμεων ή την «οργή λαού, φωνή Θεού» που είδαμε κατά τη διάρκεια των Occupy Wall Street γεγονότων ή στις μαζικές κινητοποιήσεις της Ισπανίας.
Από τις υπόλοιπες τρεις συνθέσεις, ξεχώρισα το "Queen Hatshepsut" –μια έξοχη αντανάκλαση των ιστορικών ενδιαφερόντων του Smith (αναφέρεται στην πρώτη γυναίκα Φαραώ), μα και των θεμελιωδών δημιουργικών αντιλήψεών του γύρω από τη σύγχρονη τζαζ: αυτής δηλαδή της διελκυστίνδας μεταξύ λεπτοδουλεμένων μελωδικών περασμάτων βασισμένων στις ιδιαίτερες χροιές των μουσικών οργάνων κι εκείνου του ευρύ χώρου που παραχωρείται στη ροή μιας σύνθεσης για τον αυτοσχεδιασμό, επιτρέποντάς του να γίνεται κυρίαρχος κατά το δοκούν. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε μια μεγαλοπρεπή απόπειρα αναπαράστασης της αρχαίας αιγυπτιακής αυλής, έστω κι αν το φλερτ με τους ανατολίτικους χρωματισμούς πραγματοποιεί ανιστόρητες τελικά διασυνδέσεις.
Ενδιαφέρον πάντως διαθέτει και το αφιερωμένο στον θαυμάσιο μπασίστα (και επί χρόνια συνεργάτη) John Lindberg, "Mount Kilimanjaro". Αποτελεί κι αυτό πρώτης τάξης παράδειγμα για την αναδιαπραγματευτική ισχύ του Smith, καθώς απηχεί προγενέστερες δουλειές του με τη Silver Orchestra, «μεταποιώντας» τις σε ένα κομμάτι που επιτρέπει βαθιές ανάσες για τους κομψούς αυτοσχεδιασμούς του Lindberg, τον οποίον σε κάποιο σημείο πλαισιώνει ένα πυρετώδες ντραμ σόλο εκτελεσμένο από τους τρεις συνολικά κρουστούς που συμμετέχουν στην Todella Uuden Musiikin Orkesteri.
Ακόμα έτσι κι αν δεν επαναλαμβάνεται εκείνη η σαρωτική εντύπωση που άφηνε το Ten Freedom Summers, ο Wadada Leo Smith παραδίδει ένα ακόμα καταπληκτικό άλμπουμ, που δίκαια θα πρέπει να λογίζεται στις καλύτερες τζαζ (και όχι μόνο) στιγμές του 2013. Έστω κι αν πολλοί αυτοπροσδιοριζόμενοι μουσικό-φιλοι/γραφιάδες επιλέξουν να προσπεράσουν, με τις γνώριμες δικαιολογίες για «ειδικά ακούσματα» και τα συναφή, κάτω από τις οποίες τόσο βολικά κρύβεται η ημιμάθεια και η διάθεση για τεμπελιά.
{youtube}uSBPAGykoz0{/youtube}
