Το Holding It Down αποτελεί την τρίτη ενσάρκωση της συνεργασίας του πιανίστα Vijay Iyer με τον ποιητή/MC Mike Ladd, μετά τα In What Language? (Pi Recordings, 2003) και Still Life With Commentator (Savoy Jazz, 2007). Κάθε δίσκος στηρίζεται στη δική του εσωτερική θεματική, όλοι τους όμως μοιράζονται μια κοινή αφετηρία, έναν κοινό άξονα γύρω από τον οποίον κινούνται.
Αυτός ο άξονας έχει να κάνει με το πώς η αμερικανική κοινωνία αντιλαμβάνεται τον εαυτό της και τον κόσμο γύρω της, όντας σ’ έναν διαρκή πόλεμο εναντίον ορατών και αόρατων εχθρών, από την επαύριο της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και ύστερα. Σε μια διαρκή δηλαδή συνθήκη έκτακτης ανάγκης, η οποία διατηρήθηκε στον δημόσιο διάλογο για να δικαιολογήσει υπερβολικά μέτρα ασφαλείας, ταπεινωτικούς ελέγχους (ιδίως σε ανθρώπους με σκουρόχρωμη επιδερμίδα –δυνητικές προσωποποιήσεις ενός ασαφούς εχθρού), έκνομες προσωποκρατήσεις, τη γενική καχυποψία και τη χάραξη όλο και πιο ασφυκτικών ορίων μεταξύ του «εμείς» και του «αυτοί». Και φυσικά για να στηρίξει, πάνω σε αυτήν ακριβώς τη λογική του φόβου, πραγματικές πολεμικές επιχειρήσεις, μεταμοντέρνες φιλελεύθερες σταυροφορίες σε χώρες κάποιες δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.
Το θέμα λοιπόν του Holding It Down είναι οι δύο πρόσφατοι πόλεμοι των Η.Π.Α. σε Αφγανιστάν και Ιράκ. Και πιο συγκεκριμένα, το πώς αυτοί αναπαράγονται, υπό τη μορφή ονείρων, στο υποσυνείδητο εκείνων που τους πολέμησαν. Το project δεν έχει να κάνει μόνο με τη μουσική ή την ποίηση· στηριζόμενοι στις μαρτυρίες μαύρων βετεράνων, οι Iyer & Ladd διεκδικούν αν όχι μια επιστημονικού τύπου εγκυρότητα, τουλάχιστον μια το δυνατόν στενότερη σχέση με τα γεγονότα. Όπως το θέτει ο ίδιος ο Vijay Iyer, ο δίσκος «δεν έγινε για αυτούς [τους βετεράνους], έγινε με αυτούς και από αυτούς». Για του λόγου του αληθές, δύο βετεράνοι με ποιητική φλέβα –η Lynn Hill και ο Maurice Decaul– συνεισέφεραν αυτοπροσώπως στην ηχογράφηση, απαγγέλλοντας όσα ποιήματα είχαν γράψει.
Τα υπόλοιπα, όσον αφορά στο λεκτικό μέρος της αφήγησης, τα ανέλαβε ο Mike Ladd. Πήρε συνεντεύξεις από βετεράνους, ρώτησε για τα όνειρά τους κατά τον επαναπατρισμό, και με βάση τις μαρτυρίες έφτιαξε ποιητικές αναπαραστάσεις οι οποίες τείνουν περισσότερο προς μια ρεαλιστική απεικόνιση, παρά προς την πλήρη αισθητικοποίηση της εμπειρίας. Παρουσιάζονται έτσι 17 αποσπάσματα ονείρων (μαζί μ' εκείνα των Hill & Decaul), μέσα από τα οποία φανερώνονται τραυματικές εμπειρίες ενός παράλογου πολέμου· ζωές που χωρίζονται βαθιά σε πριν και μετά, νοητικές διεργασίες γεμάτες με αναπαραστάσεις βίας, αλλά και με πολλά –έστω και εκ των υστέρων– ερωτηματικά: είναι λ.χ. συγκλονιστική η διήγηση της Hill στο “Capacity” για τους ανθρώπους στην «άλλη πλευρά», καθώς αυτοί την επισκέπτονται στο όνειρό της. Οι Iyer & Ladd δεν έχουν βέβαια σκοπό να δημιουργήσουν ήρωες ή παραπλανημένα θύματα. Δεν ηθικολογούν, απλώς καταγράφουν. Και, κατά κάποιον τρόπο, απαιτούν από τον ακροατή να ξεφύγει από την παθητική πρόσληψη ενός αισθητικού γεγονότος, προκαλώντας τον να σκεφτεί γύρω από τα όσα αγγίζει η θεματική τους.
Όσον αφορά τώρα στο μουσικό σκέλος, εδώ υπεύθυνος είναι ο Vijay Iyer. Δικαίως θεωρούμενος ως ένας εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων της γενιάς του στο τζαζ στερέωμα, ο Ινδοαμερικανός πιανίστας συνθέτει έχοντας άλλες προτεραιότητες, στηριζόμενος σε μια διαφορετική πειθαρχεία σε σχέση με τις προσωπικές του δουλειές. Κύριος σκοπός στο Holding It Down δεν είναι να ακολουθήσει τις ιδέες του όπου κι αν εκείνες τον οδηγούν, ούτε το να εκλεπτύνει την όποια φόρμα (κάτι που έχει επανειλημμένα πράξει με απόλυτη επιτυχία). Προέχει η εξυπηρέτηση ή –ακόμα καλύτερα– η ενδυνάμωση της λεκτικής επιτέλεσης, δίχως κάτι τέτοιο να σημαίνει πως τελικά η μουσική λειτουργεί απλώς ως φόντο. Όχι εδώ.
Οι χειρισμοί του Iyer είναι λεπτοί. Και στις περισσότερες των περιπτώσεων έχουν ως αποτέλεσμα μια μουσική που μπορεί ταυτόχρονα να παρακολουθεί διακριτικά το λεκτικό (πλάθοντας με νότες ό,τι μια λεκτική αφήγηση δεν μπορεί να περικλείσει), αλλά να βρίσκει και τρόπο να αποκτήσει μια δική της, παράλληλη –ίσως και αντίστοιχης δυναμικής– υπόσταση. Με την πιανιστική και συνθετική ευφυΐα του Iyer δεδομένη και αδιαπραγμάτευτη για ακόμα μία φορά, η μουσική επιτέλεση συνδέει φυσικά με ηλεκτρικά μέσα, ενώ πλαισιώνεται κι από άλλους ικανούς ερμηνευτές –λ.χ. την Okkyung Lee στο τσέλο ή τον Liberty Ellman στην κιθάρα– διαπρέποντας εν τέλει ανάμεσα σε εύθραυστες ισορροπίες.
Είναι περιττό να αναφέρω πως ένα τέτοιο άλμπουμ δεν επιδέχεται εύκολης κατηγοριοποίησης. Να κι ένα ακόμα κοινό σημείο με τους δύο δισκογραφικούς του προγόνους: αμφισβητεί κι αυτό δεδομένες κατηγοριοποιήσεις, παίρνοντας κάτι περισσότερο από την απλή πρόσθεση της τζαζ και του χιπ χοπ. Με τη διαφορά ότι στο Holding It Down, Iyer & Ladd πηγαίνουν ένα βήμα παρακάτω· προτείνουν έναν τρόπο βάσει του οποίου η μουσική μπορεί να λειτουργήσει περίπου ως ιστορικό τεκμήριο. Και δημιουργούν μια δουλειά με ελάχιστα κενά, με συναρπαστική λεπτομέρεια και με αναμφισβήτητη δυναμική.
{youtube}3JiEkgIQnoY{/youtube}
