Αυτοί οι τίτλοι καμιά φορά είναι προβοκατόρικοι. Σε κάνουν να αναρωτιέσαι, προσπαθώντας να τους επιβεβαιώσεις ή να τους διαψεύσεις, παίζουν το παιχνίδι τους θαυμάσια. Όπως ο συγκεκριμένος: Mulatu Steps Ahead (οι συνειρμοί με το Miles Ahead του Davies παραβλέπονται προς χάριν συντομίας). Ενώ, λοιπόν, ακούς απανωτά τον δίσκο, προσπαθώντας να τον αφουγκραστείς, να τον επεξεργαστείς, να τον αποκωδικοποιήσεις, πιάνεις τον εαυτό σου να περιεργάζεται το αληθές ή εσφαλμένο του τίτλου. Σκέφτεσαι έπειτα πως χάνεις την ουσία κρατώντας ένα μέρος του μυαλού σου απασχολημένο με ανούσια θέματα, μα από την άλλη είναι η υφή του συγκεκριμένου τίτλου τέτοια, ώστε τελικά έχει κάποια σχέση με την αξιολογική διαδικασία. Πηγαίνει, λοιπόν, εμπρός ο Mulatu; Κι αν ναι, με ποιον τρόπο;
Βέβαια, οι απαντήσεις δεν μπορούν να είναι μονολεκτικές και μονοσήμαντες (θα πρέπει να ορίσουμε ξεκάθαρα ποιο είναι το εμπρός και ποιο το πίσω για να έχουν έστω την ελπίδα να γίνουν). Όταν δε, αναφερόμαστε σε έναν καλλιτέχνη με το διαμέτρημα του Αιθίοπα δάσκαλου, τότε τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο. Η διάθεση πάντως του Mulatu να μην ανακυκλώνει την ethio jazz του – αποφεύγοντας έτσι τις ethnic γραφικότητες – αλλά να την επαναπροσδιορίζει, αποτελεί ένδειξη πως ο τίτλος δεν είναι απλά ευφημισμός. Υπό αυτό το πρίσμα, του επαναπροσδιορισμού, δημιουργήθηκε άλλωστε τόσο ο περσινός δίσκος με τους Heliocentrics – θέτοντας στην εκτελεστική διάθεση των Βρετανών παλαιότερες συνθέσεις του – όσο και ο συγκεκριμένος. Εδώ δημιουργεί λοιπόν, έπειτα από πολλά χρόνια, έναν δίσκο με νέες (κυρίως) συνθέσεις, υιοθετώντας, ως γενική αίσθηση, μια περισσότερο δυτικότροπη αντίληψη. Αντίληψη με σαφέστερες παραπομπές σε κλασσικές jazz δομές, είτε αυτές εκφράζονται ευθαρσώς – όπως λ.χ. στο “Radcliffe” – είτε υπογείως, σε συνθέσεις με πιο αφροκεντρικό χαρακτήρα. Και μη βιαστείτε να συμπεράνετε πως αυτό αποτελεί μια εύκολη εμπορική λύση ή ένα δείγμα πολιτιστικής αλλοτρίωσης για τον Αιθίοπα συνθέτη και βιμπραφωνίστα, που εσχάτως απέκτησε παγκόσμια (Δυτική καλύτερα) αναγνώριση – εν πολλοίς χάρη στο soundtrack του Broken Flowers. Άλλωστε η όλη προσέγγιση του υβριδίου της ethio jazz το οποίο ο Mulatu Astatke αναπτύσσει ήδη από την δεκαετία του 1960, έχει να κάνει ακριβώς με αυτούς τους διαύλους επικοινωνίας και τους τρόπους αλληλεπίδρασης μεταξύ των αφρικανικών παραδόσεων και της δυτικότροπης jazz.
Στο Mulatu Steps Ahead, δίπλα στον Astatke στέκονται οι Either/Orchestra, μια αξιόλογη μπάντα από τη Βοστόνη, με την οποία συνεργάζεται στενά τα τελευταία χρόνια, καθώς επίσης και κάποιοι μουσικοί από την πατρίδα του. Περιέχονται δε εννέα συνθέσεις (συν το “Derashe”, το οποίο εμφανίζεται σαν bonus track μόνο στην ψηφιακή έκδοση του δίσκου), από τις οποίες οι έξι είναι ολοκαίνουργιες, οι δύο επανεκτελέσεις παλαιότερων ιδεών (“I Faram Gami I Faram” και “Mulatu’s Mood”) και η μια (“Boogaloo”) συγκεχυμένης προέλευσης, καθώς διαβάζω μεν στο διαδίκτυο ότι πρόκειται για ένα «Mulatu classic», αλλά δεν μπόρεσα μέχρι τούδε να το εντοπίσω σε καμία γνωστή (σε εμένα τουλάχιστον) παλαιότερη κυκλοφορία του. Υποθέτω πάντως πως πρόκειται για την εκδοχή του Αιθίοπα συνθέτη στο ομώνυμο παρακλάδι της afro/latin, το οποίο ξεπήδησε στη δεκαετία του 1960.
Αδύναμα σημεία ο δίσκος νομίζω πως έχει ελάχιστα – ίσως το “Boogaloo” να έχει να προσφέρει τα λιγότερα συγκριτικά με τις υπόλοιπες συνθέσεις, πάλι όμως η αιθιοπική λύρα κερδίζει τις εντυπώσεις. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι τα παραδοσιακά όργανα (λύρα και ένα είδους βιολιού), χρησιμοποιούνται ως ένα ακόμα όργανο στην jazz ορχήστρα που διευθύνει ο Mulatu και λιγότερο για να τονίσουν το πολιτισμικό τους στίγμα. Κάτι τέτοιο γίνεται εμφανές στη συναισθηματική jazz του “Radcliffe” ή στο σόλο της λύρας στο “Boogaloo”, καθώς και από το γεγονός ότι στις πιο παραδοσιακές συνθέσεις του δίσκου (“I Faram Gami I Faram” και “Derashe”) λάμπουν δια της απουσίας τους. Δείγμα ίσως της διάθεσης του Mulatu να βασιστεί συνθετικά στη Δυτική jazz (περισσότερο από ότι συνήθως τουλάχιστον), προσθέτοντας όμως το διονυσιακό groove των αφρικανικών ρυθμών. Χαρακτηριστικό κομμάτι αυτών των ζωογόνων ρυθμικών, η πλήρης αναμόρφωση της σχετικά αδιάφορης fusion jazz σύνθεσής του (χρονολογούμενης από τη δεκαετία του 1990), “Mulatu’s Mood” σε ένα αριστουργηματικό δείγμα afro-jazz με μια υπεργκρουβάτη μπασογραμμή να διατρέχει το κομμάτι ενώ πνευστά, βιμπράφωνο ακόμη και άρπα πλέκουν το μελωδικό νήμα. Εξαιρετική, επίσης, σύνθεση και το “Ethio Blues”, μια τυπική δωδεκάμετρη jazz σύνθεση, όπως και το πιο αφροκεντρικό “Green Africa”.
Τελικά το σημαντικό στο Mulatu Steps Ahead δεν είναι αν όντως ο Αιθίοπας κάνει τα υποσχόμενα βήματα εμπρός, αλλά το ότι έχει ακόμη τη διαύγεια να παραδώσει έναν εξαιρετικό και ουσιαστικό δίσκο. Καταφέρνει παράλληλα να αφήσει το δικό του ανανεωμένο στίγμα σε μια εποχή όπου οι προσμίξεις της jazz με τις διάφορες παραδόσεις της Αφρικής (με τις μακρινές της ρίζες με άλλα λόγια) έχουν βγει ξανά στην επιφάνεια. Ακόμα και αν η ethio jazz μοιάζει περισσότερο jazz από ethio, παραμένει σαγηνευτική.
