Με μια πρώτη ματιά, αρκετά πράγματα συμβαίνουν στο Ξένοι Σ’ Έναν Τόπο Που Αλλάζει, όπως θεωρώ κι εγώ ότι θα έπρεπε να συμβαίνουν. Συγκροτείται ένας κύκλος τραγουδιών, με έναν μελωδό (Μιλτιάδης Πασχαλίδης), έναν στιχουργό (Οδυσσέας Ιωάννου), έναν βασικό ερμηνευτή (Πασχαλίδης και πάλι) + μερικές συμμετοχές (Μαρία Παπαγεωργίου, Μιρέλα Πάχου και το ντουέτο Σάκης Μπουλάς & Γιάννης Ζουγανέλης). Με λίγα λόγια, υπάρχει πρόθεση να φτιαχτεί κάτι κεντραρισμένο, κόντρα στο πονηρό σκορποχώρι του πολυσυλλεκτικού δίσκου. Επίσης, υπάρχει ένα άλφα στίγμα: ένας συγκροτημένος ήχος με αναφορές τόσο στο έντεχνο τραγούδι, όσο και στην ηλεκτρική Δύση, στον οποίο προσθέτονται εδώ κι εκεί λαϊκότερα στοιχεία.
Έτσι όμως και δρασκελίσεις λίγο παραπέρα, έτσι κι αρχίσεις να αναρωτιέσαι για τη θέση του Ξένοι Σ’ Έναν Τόπο Που Αλλάζει στο σώμα της ελληνικής μουσικής και στο τερέν όσων προκλήσεων και αδιεξόδων έχει αναδείξει για το εγχώριο τραγούδι ο 21ος αιώνας, τότε η εικόνα μεταβάλλεται δραματικά. Και τα ερωτήματα πέφτουν βροχή.
Γιατί π.χ. οι Δυτικές ηλεκτρικές αναφορές πρέπει πάντα να προέρχονται από μια παλιοκαιρισμένη ροκίλα; Γιατί μόνο εκείνο το ροκ και όχι (και) το ροκ που ακούμε τα τελευταία χρόνια να παίζεται –έστω και με ανυπόφορο πιθηκισμό– από ένα πλήθος αγγλόφωνων γκρουπ; Γιατί εδώ και μια εικοσαετία σταμάτησε ο διάλογος που άνοιξαν ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Ξαρχάκος, ο Λοΐζος, ο Σαββόπουλος (κ.ά.) με τη Δυτική μουσική; Γιατί οι ενορχηστρώσεις πρέπει να είναι πάντα τόσο αναμενόμενες, αποκλείοντας εξ ορισμού την οποιαδήποτε ανατροπή ή τον εμπλουτισμό με κάτι διαφορετικό, στα χρόνια μάλιστα όπου ακόμα κι ένα «περίεργο» όργανο όπως το θέρεμιν έγινε μόδα;
Αλλά δεν είναι μόνο το μουσικό κομμάτι που πάσχει. Γιατί οι στίχοι της ποιότητας πρέπει να είναι τόσο στάσιμα κατσούφηδες, γκρινιάρηδες –και μόνο αν είναι να γράψουμε κάτι για τους Μπουλά & Ζουγανέλη να βάζουμε μια πιο εύθυμη νότα, ακολουθώντας το κλισέ που τους θέλει «αστείους»; Και τι είδους άλλοθι είναι τέλος πάντων αυτό το «πες ότι φταίει που περνάω τα σαράντα» για την ασυγχώρητη κατ’ εμέ μιζέρια του “Βαριές Κουβέντες”, όταν ολόκληρος Leonard Cohen έχει διδάξει ότι μπορείς να κοινωνείς την αλήθεια των συναισθηματικών τρικυμιών του όποιου ηλικιακού φάσματος χωρίς να διαβαίνεις τον Ρουβίκωνα της μίρλας; Και, τέλος, γιατί οι ερμηνείες πρέπει να υπακούν σ’ αυτό το μισο-ηρωικό, μισο-κλαψιάρικο, μισο-αριστεροσοφιστικέ ύφος τραγουδιών σαν τα “Αόρατη Γραμμή”, “Βαριές Κουβέντες” ή “Σκυλίσια Μέρα”; Με δεδομένο ότι σε 2-3 περιστάσεις στην καριέρα του ο Μιλτιάδης Πασχαλίδης έχει δώσει και ενδιαφέρουσες διαφορετικές προσεγγίσεις, πού σταματάει άραγε η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας και πού ξεκινάει ο τυποποιημένος μανιερισμός;
Το Ξένοι Σ’ Έναν Τόπο Που Αλλάζει μοιάζει λοιπόν με τον άκαμπτο δικομματισμό που συντρίφθηκε στις εκλογές της Κυριακής, γιατί δεν έχει να δώσει ούτε μισή απάντηση σε όλα αυτά τα επιτακτικά. Μπορεί να είναι ένα άλμπουμ στημένο με φροντίδα, μπορεί να αντανακλά την εμπειρία των συντελεστών του, μοιάζει όμως με χαλαρή οδήγηση σε ευθεία. Κινείται με τον αυτόματο πιλότο άλλων εποχών, προδίδοντας όχι προβληματισμό για το σήμερα, μα πλήρη αποκοπή και από τα αιτήματά του και από τις προκλήσεις του.
Γι’ αυτό και δεν το θεωρώ ως μια ποιοτική δουλειά, μα ως χαρακτηριστικό δείγμα όσων δεν πάνε καλά στο ελληνικό τραγούδι εδώ και αρκετά χρόνια.
Δείγμα δηλαδή των νοοτροπιών εκείνων που έχουν επιδεικτικά γυρίσει την πλάτη στα όσα στοιχειοθετούν τις απτές καθημερινότητές μας, χάριν περισπούδαστων αμπελοφιλοσοφιών ή σαχλών λεονταρισμών σαν το «ξέρω χίλιους τρόπους να σωθώ, μα κανένας τους δεν μου ταιριάζει» (από το “Κάποτε”). Όσο η ποιότητα στο ελληνικό τραγούδι θα επιμένει να στοιχειοθετείται με τέτοια πουκάμισα αδειανά, το πεδίο της τόσο ζωτικής έκφρασης των χαρών και των καημών δύο ολόκληρων γενιών –των 30+ και των 20μόλις– θα μένει ελεύθερο στη λαϊκοπόπ και στο λαϊκοχιπχόπ. Και γιατί όχι; Δεν το έχουν υπηρετήσει πιο άξια, μέσα στα χίλια λάθη τους; Σας προκαλώ να το σκεφτείτε, πριν βιαστείτε να απαντήσετε.
{youtube}eXH6NcZ4FrE{/youtube}
