Για όσους δεν το γνωρίζουν, ο Φίλιππος Τσαλαχούρης θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της γενιάς του. Έχει γράψει μουσική για θέατρο και για όπερα, έργα μουσικής δωματίου, έργα για μεγάλα ορχηστρικά σύνολα, έργα θρησκευτικά και άλλα. Το Δεκέμβριο του 2008, μάλιστα, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο της δουλειάς του με το βραβείο Γ. Α. Παπαϊωάννου, πράγμα αξιοπρόσεκτο, καθώς είναι μόλις 41 ετών. Στην παρούσα έκδοση, έχουμε συγκεντρωμένα 4 κουαρτέτα του Τσαλαχούρη, εκτελεσμένα από το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο με τρόπο αξιέπαινο, όπως άλλωστε συμβαίνει εν γένει με τις δουλειές που αναλαμβάνει το συγκεκριμένο σύνολο μουσικής δωματίου. Το “Κουαρτέτο Εγχόρδων, αρ. 2” ξεκινά με ένα πρώτο μέρος που θυμίζει ανθρώπινη συνομιλία η οποία, αν και πραγματεύεται την ειρήνευση και τον κατευνασμό, ουσιαστικά βρίσκεται να κυκλώνεται από μια αόρατη, κλιμακούμενη απειλή. Το δεύτερο μέρος μοιάζει πιο ελληνογενές, μια μελέτη πάνω στην ορθή χρήση του pizzicato (τσίμπημα της χορδής) τόσο σε συνοδευτικά σχεδιάσματα όσο και σε μελωδικά περάσματα. Το τρίτο μέρος είναι το ατμοσφαιρικό, ψυχεδελικό αν θέλετε, τμήμα του έργου ενώ το τέταρτο σε κερδίζει και γιατί αποδεικνύεται πληρέστατο μουσικά αλλά και γιατί σου δίνει την αίσθηση μιας ατέρμονης μουσικής συνομιλίας, διακοπτόμενης από «βίαια» παιγμένες στακάτι νότες. Και αυτό δημιουργεί μια ισορροπία μέσω της αντίθεσης. Το “El Greco, Κουαρτέτο, αρ. 3, Εν Στιγμή Χρόνου” το είχα ακούσει σε ζωντανή συναυλία (Ίδρυμα Θεοχαράκη, 2007), με παράλληλη βιντεοπροβολή έργων του Θεοτοκόπουλου. Αυτή τη φορά είχα την ευκαιρία να αποστασιοποιηθώ από την εικόνα και να ακούσω μόνο τη μουσική. Και είναι πράγματι ωραία μουσική στο αυτί, με θρησκευτικό ύφος που θα ταίριαζε και στον κινηματογράφο, καθώς και με τάσεις μινιμαλισμού και επαναλήψεων μουσικών φράσεων – ιδιαίτερα στο 1ο και στο 2ο μέρος. Δεν λείπουν οι ηχομιμητικές στιγμές, με τα έντονα pizzicati να υποδεικνύουν π.χ. τη σύλληψη του Ιησού, ή με την ηχητική ύψωση μέσω της σταύρωσης και του μαρτυρίου. Αλλά προσέξτε επίσης τον αναστάσιμο βηματισμό στο τέλος: φοβερό και ανήκουστο να δεχτείς, άλλωστε, πως κάποιος θνητός νίκησε τον νόμο της φθοράς και του θανάτου. Το “Κουαρτέτο, αρ. 4”, ενώ στην αρχή του διαθέτει μια ενδιαφέρουσα πολυρρυθμική πρόταση, εντούτοις δεν καταλήγει πουθενά και τελικά περνά αδιάφορα, όντας ο αδύναμος κρίκος του άλμπουμ. Αντιθέτως, οι “7 Λόγοι Επάνω Στο Σταυρό Για Κουαρτέτο Εγχόρδων” είναι το καλύτερο έργο του CD. Περιληπτικά, πρόκειται για ένα από τα καλύτερα «σάουντρακ» του Πάθους του Ιησού που έχω ακούσει. Προσέξτε λ.χ. με τι επιμέλεια έχει «σκηνοθετήσει» ο συνθέτης το έργο του: μουσικά σχολιάζεται η σχέση του Ιησού με τον όχλο, με τον ληστή, με τον Πατέρα-Θεό, με τη μητέρα του και τον αγαπημένο νεαρό μαθητή του, Ιωάννη, με τα σωματικά του πάθη («Διψώ»), με την παράδοση του πνεύματός του στον Πατέρα του, αλλά και με την τελείωση – το τέλος το οποίο οδηγεί στην ανάσταση (τετέλεσται). Πολύ ενδιαφέρον, πράγματι. Το έργο του Φίλιππου Τσαλαχούρη δεν το γνωρίζω καλά. Αλλά στα συγκεκριμένα 4 κουαρτέτα, όπως τα παρουσίασε το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, θεωρώ ότι κινεί τις χορδές μια ψυχής αρχέτυπης και προϋπάρχουσας. Ο συνθέτης «παίζει» δηλαδή με ό,τι υπάρχει κάτω από εμάς ως θεμέλιος ουσία, ως συμπαντικό δομικό υλικό. Χαϊδεύει το μετάξι της ψυχής μας.
