Οι παλιοί τη θυμούνται ως μια ντροπαλή και λίγο ασουλούπωτη τραγουδίστρια να ερμηνεύει με την όμορφη φωνή της δημοτικά, λαϊκά και παραδοσιακά τραγούδια δίπλα σε μεγάλους τραγουδιστές. Κάποιοι από αυτούς τη θυμούνται να εμφανίζεται στη δισκογραφία με το υποκοριστικό «Ελενίτσα». Οι νεότεροι πάλι τη γνωρίζουν μετά από την επιλογή της να στραφεί σε ποπ ακούσματα, όπως το “Πιάσε Με” και τα “Παιδιά Των Δρόμων”. Τα χρόνια πέρασαν – πάνω από 20 πια – και από την εποχή που πρωτοεμφανίστηκε στη δισκογραφία με τα τραγούδια του Γιώργου Ζήκα και την ηθική συμπαράσταση του Γιώργου Νταλάρα, η Ελένη Τσαλιγοπούλου κατάφερε να μετουσιωθεί σε μία από τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες της γενιάς της. Σε μία εποχή μάλιστα που οι δισκογραφικές, περνούσαν (και περνάνε) μια παρατεταμένη οικονομική κρίση λύνοντας τα συμβόλαια με τους καλλιτέχνες το ένα πίσω από το άλλο, η Τσαλιγοπούλου κατάφερε να παραμείνει μια γερή χρηματιστηριακή αξία στη λίστα πωλήσεων της IFPI. Στις προσταγές της μόδας, και ίσως ελλείψει καλού δισκογραφικού υλικού, η καλλιτέχνης κυκλοφορεί ένα πολύ προσεγμένο Best Of αυτής της 20χρονης καριέρας, περιλαμβάνοντας τραγούδια από την προσωπική της δισκογραφία, συμμετοχές της σε δίσκους συναδέλφων, πέντε ολοκαίνουργια τραγούδια και κάποια ενδιαφέροντα remixes πάνω σε κλασικές της επιτυχίες. Η Τσαλιγοπούλου μέσα στο Σαν Ψέματα κλείνει μια ολόκληρη καριέρα, με επιλογές ρεπερτορίου με τις οποίες ίσως να μη συμφωνείς πάντα – είτε είσαι, είτε δεν είσαι θαυμαστής της. Το σίγουρο είναι όμως ότι μέσα από αυτά τα τρία cd αναδύεται μια πολυσχιδής τραγουδίστρια, η οποία είχε το θάρρος να κάνει επιλογές, να πειραματιστεί και να εκτεθεί στην κριτική του κόσμου. Κακά τα ψέματα, αν η Τσαλιγοπούλου είχε γεννηθεί 10 χρόνια νωρίτερα, οι συνθήκες για αυτή θα ήταν ευνοϊκότερες. Όμως – φευ – βρέθηκε να τραγουδά σε μια εποχή όπου όλοι μιλούσαν για παρακμή του ελληνικού έντεχνου τραγουδιού, απουσία μεγάλων συνθετών. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να την ανακαλύψει ο κόσμος μετά από 15 χρόνια καριέρας ήδη στην πλάτη της. Φανταστείτε ότι μέχρι πρότινος ακόμη κάποιοι τη θεωρούσαν ως τη νέα ταλαντούχα τραγουδίστρια της ελληνικής μουσικής. Αυτή η καθυστερημένη αναγνώριση τη γείωσε και την έκανε να πατάει στέρεα στα πόδια της, αποφεύγοντας να παρασυρθεί από τις σειρήνες της ευκολίας, που είναι συνώνυμες της εμπορικότητας και του πρόσκαιρου σουξέ. Για μένα είναι θαυμαστή για έναν και μοναδικό λόγο: μπόρεσε και αφουγκράστηκε το κοινό της γενιάς της και έκανε επιλογές ρηξικέλευθες και ολίγον επικίνδυνες για τα κεκτημένα της. Το Αλλάζει Κάθε Που Βραδιάζει ήταν η επιλογή-ρίσκο που θα τη συντηρούσε στην πρώτη γραμμή ή θα τερμάτιζε πολύ γρήγορα την καριέρα την οποία φανταζόταν για τον εαυτό της – είναι σαφές ότι όλες οι κινήσεις της Τσαλιγοπούλου ήταν (και είναι) τέτοιες ώστε καταδεικνύουν ότι θέλει να συγκαταλέγεται στις τραγουδίστριες ευρέως βεληνεκούς και μεγάλης εμπορικής απήχησης. Παράλληλα πρέπει να της αποδοθούν τα εύσημα και για μια άλλη επιλογή της: παρόλη την άνυδρη μουσικά εποχή όπου εμφανίστηκε, είχε μία επιμονή να ερμηνεύει τους συνθέτες και τους στιχουργούς της γενιάς της. Σχεδόν εμμονικά επαναλαμβάνει ότι θέλει να τραγουδά αυτούς και μόνον αυτούς, γιατί εκφράζουν την εποχή της. Γενναία κατ’ εμέ επιλογή και δεν της βγήκε σε κακό. Εν αντιθέσει, βρίσκω προς τιμήν της ότι έχτισε ένα προσωπικό ρεπερτόριο με ονόματα τα οποία τώρα αρχίζουν να κρίνονται από τη μουσική ιστορία: Ανδρέου, Ζούδιαρης, Πορτοκάλογλου, Γαλιάτσος, Καζαντζής, Ζήκας, Ιωαννίδης, Λειβαδάς, Θηβαίος, Νικολακοπούλου, Ξυδάκης, Καλδάρας (ο υιός), Γκόνης είναι πολλά από τα ονόματα που συμπληρώνουν αυτόν το μακρύ κατάλογο. Η Τσαλιγοπούλου λοιπόν καταφέρνει με το Σαν Ψέματα να αποδείξει εν τω συνόλω το τραγουδιστικό της εύρος. Μπορεί και τραγουδά δημοτικό με εκπληκτική ευκολία και σύγχρονη ματιά (αν μη τι άλλο αυτό ξέρει να τραγουδά καλύτερα – άκου τη “Νεραντζούλα” ή το “Τζιβαέρι”), ερμηνεύει λαϊκό με το σεβασμό που διέπει μια τραγουδίστρια μιας άλλης εποχής (“Φέρτε Μια Κούπα Με Κρασί”, “Μην Περιμένεις Πια”), κινείται στο έντεχνο με σαφή ευκολία – είναι ο ήχος της εποχής της άλλωστε (“Χίλιες Σιωπές”, “Καθρέφτες”, “Να Μ’ Αγαπάς”), και ακουμπά στην ποπ με μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση (“Παραμιλητό”, “Του Έρωτα Σημάδι” κ.ά.). Τι την κάνει να κινείται με αυτήν τη ευκολία σε όλα τα είδη; Μα φυσικά η καταγωγή της, η θητεία της στο παραδοσιακό τραγούδι, τα παιδικά της ακούσματα. Είναι ίσως η μεγαλύτερη κληρονομιά και η μεγαλύτερη σπουδή που πρέπει να διαθέτει μια Ελληνίδα τραγουδίστρια, για να απογειωθεί στα εγχώρια μουσικά δρώμενα· για του λόγου το αληθές θυμηθείτε ονόματα, όπως Χάρις Αλεξίου, Γλυκερία, Ελένη Βιτάλη, Ελευθερία Αρβανιτάκη, γυναίκες οι οποίες πάτησαν στην παράδοση και πέτυχαν σχεδόν σε όλα τα είδη. Να σημειώσω ότι τα πέντε καινούργια τραγούδια του Σαν Ψέματα κινούνται στο σύγχρονο μουσικό ύφος που έχει επιλέξει η Τσαλιγοπούλου τα τελευταία χρόνια, χωρίς κάποιο από αυτά να κάνει τη μεγάλη διαφορά – αξιοπρόσεκτο το ντουέτο με την Αλγερινή Khalida, “Τραγούδι Μου”, σε απόδοση ελληνικών στίχων της Λίνας Νικολακοπούλου. Αν κάτι αξίζει πραγματικά είναι οι σύγχρονες διασκευές στα παραδοσιακά “Μισιρλού” και “Τα Παιδιά Της Γειτονιάς Σου”. Ειδικά το τελευταίο αποκτά μια μυστηριακή αισθητική που στα πλήκτρα τον χαρισματικών Imam Baildi μετουσιώνεται σε ένα σύγχρονο αισθησιακό αμανέ, κατάλληλο για το soundtrack μιας φουτουριστικής πόλης των σύγχρονων δερβίσηδων – μάλιστα το συγκεκριμένο κομμάτι επιλέχθηκε να ανοίγει το premium cd του τεύχους Σεπτεμβρίου του διεθνούς μουσικού περιοδικού Folk Roots. Για άλλη μια φορά πίσω και από αυτήν τη δουλειά κρύβεται ο καλλιτεχνικός μέντορας της Τσαλιγοπούλου, ο Γιώργος Ανδρέου, ο οποίος έχει πιστέψει σε αυτήν από την αρχή και έχει πορευτεί μαζί της όλα αυτά τα χρόνια βάζοντας το δικό του λιθαράκι, ώστε να χτιστεί αυτή η ενδιαφέρουσα εικοσάχρονη καριέρα. Αξίζει να αποκτήσετε αυτήν τη συλλογή για τον λόγο ότι κλείνει μέσα της ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας του ελληνικού τραγουδιού, χωρίς παραδόξως να γίνεται προσωποκεντρικό.
