Τον Φεβρουάριο έγραφα για τη ζωντανή συνεύρεση του Διονύση Σαββόπουλο με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, στην οποία είχαν παρουσιάσει το υλικό που αποτυπώνεται τώρα στον Σαμάνο. Είχα αναφερθεί τότε στις πολύ καλές (πρώτες) εντυπώσεις που μου είχαν αφήσει τα τραγούδια τα οποία έγραψε ο Παπακωνσταντίνου για τη φωνή του Σαββόπουλου. Αλλά πάνω στο σημείο αυτό –και πριν περάσω στον Σαμάνο– θα θέσω κι ένα πρώτης τάξεως θέμα, το οποίο με απασχολεί τον τελευταίο καιρό με όσα ακούω γύρω μου.
Πριν από λίγες μέρες, λοιπόν, είχα συζήτηση με δύο φίλες οι οποίες μου έλεγαν: «Ωραίος ο Σαββόπουλος, έχει γράψει όμορφα τραγούδια. Αλλά είναι φωνή αυτή που έχει;». Αυτή είναι, δυστυχώς, και η άποψη πολλών. Το δυστυχώς το λέω γιατί, ακόμα και τόσα χρόνια μετά την εμφάνιση του Bob Dylan, για να θεωρείται κάποιος ότι έχει «ωραία φωνή» πρέπει να είναι ο Νταλάρας ή ο Χατζηγιάννης. Προσωπικά, πιστεύω ότι ο Σαββόπουλος είναι ένας από τους καλύτερους, από τους πιο εκφραστικούς και έξυπνους ερμηνευτές στο ελληνικό τραγούδι και μου προξενεί ρίγη συγκίνησης κάθε φορά που τον ακούω. Όπως έγινε και στην περίπτωση του Σαμάνου.
Στη συγκεκριμένη δουλειά, ο Σαββόπουλος υποστήριξε με μοναδικό συναίσθημα, αλλά και γνώση, το υλικό που του εμπιστεύτηκε ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου –και για όσους παραξενεύτηκαν για το ότι αποφάσισε να επανέλθει ως ερμηνευτής, θα τους παρακινούσα να ακούσουν τους στίχους του υπέροχου “Aυτό”: εκεί εξηγούνται όλα! Εναρκτήριο τραγούδι είναι όμως το “Ασπρομόντε”, με σαφή την υπογραφή του συνθέτη, το οποίο απογειώνει τόσο ο Σαββόπουλος, όσο και η πολυπληθής χορωδία φωνητικών υπό την καθοδήγηση του Βασίλη Χατζηνικολάου. Πράγματι, ο δίσκος αρχίζει σαν γιορτή. Μας μεταφέρει δηλαδή ο Νιόνιος στην Κάτω Ιταλία, εκεί όπου οι Συβαρίτισσες και ο Πιραντέλο στήνουν τρελό χορό και σε παρακινούν να τους ακολουθήσεις. Άλλωστε, όπως μας λέει και ο Παπακωνσταντίνου στους στίχους, «Κι ένας βοσκός αμέριμνος, που πρόβατα γρεκίζει, «μαντόνα μία» μουρμουράει, το δρόμο συνεχίζει. Δεν ξέρει από ρήγματα, δεν βλέπει εφιάλτες, ούτε γνωρίζει πως κρατά όλη τη γη στις πλάτες».
Ο υπασπιστής του Ζαπάτα, ο “Φορτίνο Σαμάνο”, έρχεται κατόπιν να μας συντροφέψει στο τρίτο τραγούδι, με φόντο μια αισθαντική μελωδία, πάνω στην οποία θα περίμενε κανείς την αφήγηση μιας δροσερής ερωτικής ιστορίας. Αντιθέτως, ο Λαρισαίος δημιουργός επιλέγει ένα στιχουργικό ρέκβιεμ. Ίσως για να τονίσει τη ματαιότητα πίσω από κάθε θανάσιμη ενέργεια; Άλλωστε οι στίχοι οι οποίοι ενδύουν τις σκέψεις του στρατιώτη από το εκτελεστικό απόσπασμα που πυροβολεί («Με μια κίνηση απλή θα του κλέψω ό,τι έχει ζήσει. Είμαι ένας μικρός θεός, είμαι ένα στοιχειό»), όπως και του ίδιου του Φορτίνο Σαμάνο («Είμ' ό,τι δεν έζησα. Είμαι η βροχή που θα 'ρθει να δροσίσει άγνωστων γυναικών το κορμί»), μου θύμισαν μια ιστορική κινηματογραφική ατάκα. Στο υπέροχο αντι-γουέστερν Unforgiven του Clint Eastwood (1992), λέει ο τελευταίος, ως Will Manny, στον Schoffield Boy, έναν νεαρό καουμπόι ο οποίος σκοτώνει για πρώτη φορά: «It's a hell of a thing, killing a man. Take away all he's got and all he's ever gonna have».
Υπέροχο, τόσο μουσικά όσο και στιχουργικά, είναι και το “Ramon” –επίσης αφιερωμένο σε έναν αντάρτη. Ανήκει στις μελωδίες που κατάγονται από την εποχή του Βραχνού Προφήτη, στην εισαγωγή του οποίου ακούμε τον Αριστοτέλη Παπακωνσταντίνου στο παραδοσιακό (από την περιοχή της Ελασσόνας) “Γκαντάρας”. Εδώ Σαββόπουλος και Παπακωνσταντίνου συμπράττουν ερμηνευτικά με τρόπο συγκλονιστικό: ο πρώτος «κλαίει», ο δεύτερος μονολογεί ως Ramon, «Είναι τόσο όμορφη η μέρα που πονάει». Όμως ο δίσκος διαθέτει και πολύ κέφι. Κέφι αναγεννησιακό, κέφι του πάνω κόσμου. To “Kάλεσμα” θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένα τραγούδι γραμμένο από τον Σαββόπουλο ή ένα τραγούδι από την εποχή που μας συντρόφευε στα γλέντια μας η “Aνδρομέδα”. Στο ίδιο πνεύμα και ο “Μεθυστής”, ντουέτο μεταξύ Γιάννη Χαρούλη και Παπακωνσταντίνου. Εξαιρετικό επίσης και με σωστή αίσθηση του μέτρου το “Ζειμπέκικο Της Κυριακής”. Η πρωτότυπη δε στιχουργική θεματολογία του Παπακωνσταντίνου, που μας απάλλαξε από την τετριμμένη ερωτική παραφιλολογία στην οποία πήξαμε από κάποιο σημείο κι έπειτα στη δισκογραφία, συνεχίζει και στο καταπληκτικό “Αttinse” –εμπνευσμένο από μια αφήγηση ελληνόφωνου γέροντα του χωριού Καλημέρα της Κάτω Ιταλίας. Ο Attinse Pasquale, πριν αφήσει την τελευταία του πνοή, είπε: «Ο ήλιος είναι του κόσμου η μαία που ξεγεννάει τις σκιές...Σκιά κι ο χρόνος τώρα γεννιέται μα έχει γίνει κιόλας χτες. Καμιά σημαία, καμιά πατρίδα δεν θα μπορέσει να σου πει όσα σου λέει μια φωτογραφία που σε κρατάει μικρό παιδί».
Καταπληκτικές, όμως, στάθηκαν και οι «συνεργατικές» ενορχηστρώσεις, όπως χαρακτηρίζονται από τους δημιουργούς στο πρωτότυπα καλαίσθητο πληροφοριακό έντυπο –σε μορφή μεξικάνικης εφημερίδας– το οποίο συνοδεύει το CD. Καταπληκτικοί, επίσης, και οι μουσικοί που συμμετείχαν: είναι πολλοί για να τους αναφέρω αναλυτικά, ιδιαίτερη μνεία θα κάνω μόνο για τον Σωκράτη Σινόπουλο γιατί η πολίτικη λύρα του αποδείχθηκε παράγοντας ιδιαίτερης μαγείας. Εδώ «χάιδεψε» ας πούμε το “Όλα Τα Πρωινά”, τα οποία έκλεισαν με τον καλύτερο και τον πιο αισιόδοξο τρόπο τον δίσκο.
Νιώθω έτσι ότι ο Σαμάνος υπήρξε μια ευτυχής στιγμή στην περιπετειώδη καλλιτεχνική πορεία τόσο του Σαββόπουλου, όσο και του Παπακωνσταντίνου. Του «'60 οι Εκδρομείς» συναντήσανε τους “Πότες Της Στρογγυλής Τραπέζης” και οι φίλοι της ελληνικής μουσικής δικαιούμαστε να είμαστε ευγνώμονες για το αποτέλεσμα.
{youtube}DiqiCP9fGxw{/youtube}
