Ornette Coleman's Harmolodic Sonic Hierographic Forms: A Resonance Change In The Millennium
Θα μπορούσε να είναι τίτλος κάποιου ακαδημαϊκού άρθρου (ή και συνεδρίου, ίσως), γύρω από την αέναα επιδραστική μορφή ενός ανθρώπου από εκείνους που άλλαξαν τη μουσική, ανοίγοντας ένα παράθυρο προς ό,τι σήμερα κατανοούμε ως free jazz.
Εντούτοις, πρόκειται «απλά» για την εναρκτήρια 16λεπτη σύνθεση του 3ου φετινού άλμπουμ του Wadada Leo Smith. Κι αν για κάποιον λόγο δεν τραβάει αρκετά την προσοχή σας, το κομμάτι ακολουθείται στην tracklist από το "Ohnedaruth John Coltrane: The Master Of Kosmic Music And His Spirituality In A Love Supreme". Είπατε κάτι;
Στο Najwa, o Wadada Leo Smith στήνει έναν φόρο τιμής στις δικές του καθοριστικές επιρροές, στους καλλιτέχνες δηλαδή που διαμόρφωσαν τη ρότα του, οδηγώντας τα βήματα που τον έφεραν εδώ όπου βρίσκεται σήμερα –να θεωρείται ευρέως ως ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή μουσικούς της τζαζ. Γιατί, αν και του λείπει το hype του (άξιου, μα υποδεέστερου) Kamasi Washington, ο Smith έχει πολλάκις δώσει δίσκους ικανούς να δημιουργήσουν αίσθηση και πέρα από τα «σύνορα» του είδους, άσχετα με το αν τους άκουσαν ή τους κατάλαβαν εκεί στο Pitchfork. Το κάνει μάλιστα ήδη από το 1979, από όταν δηλαδή κυκλοφόρησε το Divine Love στην ECM.
Πάντως η απίστευτη παραγωγικότητα του Smith δεν έχει συσκοτίσει τις δημιουργικές του κεραίες –κάτι λ.χ. που έχει συμβεί στην περίπτωση του John Zorn. Γι' αυτό κι εδώ τον βρίσκουμε να παίρνει το δύσκολο μονοπάτι. Δεν επιθυμεί δηλαδή να τιμήσει τον Coleman, τον Coltrane, τη Billie Holiday και τον καταιγιστικό Ronald Shannon Jackson με μια δουλειά βασισμένη σε επισκέψεις στο έργο τους (κάτι που πιθανώς θα πούλαγε). Αντιθέτως, επιχειρεί να συλλάβει την πεμπτουσία αυτού, συνεισφέροντας συνθέσεις οι οποίες στήνουν επίκαιρο διάλογο μαζί του, με «πομπό» τη δική του αισθητική και την προσωπική του ματιά στα τζαζ πράγματα. Άντε και του Bill Laswell, που δίνει επίσης το παρών στο Najwa, συνεισφέροντας καίρια στο ηχητικό οικοδόμημα του Smith, τόσο ως μπασίστας, όσο και ως συνεργάτης στη μίξη και στα της post-production γενικότερα.
Η τρομπέτα του Smith, με τις εντάσεις της και τη γνωστή της δυναμική, είναι ο οδηγός μας στο Najwa, αλλά γίνεται κι ένα σταθερό σημείο αναφοράς καθώς γύρω πυκνώνει μια γκρούβα συχνά «ελλειπτική» και οπωσδήποτε «ανορθόδοξη» στις αναπτύξεις της. Οι οποίες περιπλέκονται μάλιστα ακόμα περισσότερο από τη χρήση 4(!) κιθάρων, που έρχονται να προσφέρουν περίτεχνα κοσμήματα στο όλο αποτέλεσμα, στήνοντας σοφιστικέ επίπεδα μέσα σε επίπεδα, σε μια πανδαισία ήχων. Κι όμως, ο έλεγχος δεν ξεφεύγει ποτέ από τα χέρια του Smith. Τιμώντας λ.χ. τη Billie Holiday (μια μη αναμενόμενη αναφορά) στο απίστευτα τιτλοφορημένο "The Empress, Lady Day: In Α Rainbow Garden, With Yellow-Gold Hot Springs, Surrounded By Exotic Plant And Flowers", ωθεί το προαναφερόμενο σύμπαν σε μια σχεδόν κατανυκτική γαλήνη, δείχνοντας πόσο καθαρή παραμένει η οπτική του, παρόλη την ακριβή δεξιοτεχνία την οποία ακούμε στο Najwa.
Από εκεί και πέρα, σίγουρα ο Smith έχει βγάλει και σπουδαιότερους δίσκους –ας μην πέσουμε στην παγίδα της αποθέωσης της αρτιπαιξίας στην οποία πέφτει συχνά η τζαζ κριτική, καθώς έχουμε κι ένα Ten Freedom Summers σε σχετικά πρόσφατα χρόνια (2012) να μας θυμίζει πού βρίσκεται ο πήχης για το «σπουδαίο». Πιστοποιεί ωστόσο ότι η όλη δισκογραφική υπερπαραγωγή δεν στερείται νοήματος ή έμπνευσης: στα 75 του, ο Αμερικανός μουσικός παραμένει ένας τρομπετίστας που δεν χορταίνεις ν' ακούς, μα κι ένας δημιουργός που εξακολουθεί να έχει ενδιαφέρουσες ιδέες, τις οποίες φροντίζει να δουλεύει και με διαφοροποιημένους τρόπους, αναλόγως του εγχειρήματος στο οποίο εμπλέκεται κάθε φορά. Στο Najwa, ας πούμε, φτιάχνει στην ουσία μίνι σουίτες (για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο γνώριμο από την κλασική μουσική) και τις υπηρετεί δίνοντας κεντρικό ρόλο στις ηλεκτρικές κιθάρες, σε βαθμό που δεν συνηθίζεται στο έργο του.
Εδώ, βέβαια, προκύπτει και μια απορία γύρω από τον Miles Davis. Τον οποίον ίσως δεν ανέμενε να βρει κανείς ως καθοριστική επιρροή στον Smith, μα με βεβαιότητα «ακούμε» στο Najwa, καθώς είναι τα δικά του διδάγματα επί Bitches Brew (1970) που απηχούνται στο πώς η τρομπέτα δεν χάνει τη διακριτή της «φωνή» και τις υφολογικές της ποιότητες στις περιπτώσεις όπου οι κιθάρες παίρνουν το πάνω χέρι. Η μόνη απάντηση που έχω να δώσω για τη συγκεκριμένη απουσία είναι ότι ο Smith έχει τιμήσει τον Davis στο παρελθόν αφιερώνοντάς του έναν ξεχωριστό δίσκο παρέα με τον Henry Kaiser (Yo Miles!, 1998), τον οποίον αξίζει να αναζητήσετε.
{youtube}1b6VgN8P7cI{/youtube}
