Όταν το genre πεδίο στο προφίλ στου στο Wikipedia γράφει “jazz” αλλά το Uncut σε ανακηρύσσει «την πιο cool rock star στον κόσμο αυτή τη στιγμή» τότε είσαι η Arooj Aftab και κάτι έχεις κάνει πολύ καλά. Και πιθανότατα το σημαντικότερο που έχεις κάνει πολύ καλά είναι ότι νιώθεις υπέροχα μέσα σε αυτό το κουστούμι γιατί το φοράς και δεν σε φοράει, γιατί έχει βγει από τη δική σου ντουλάπα και δεν βρέθηκε με το ζόρι στο καμαρίνι από κάποιον στιλίστα. Αυτό το κάτι γίνεται αμέσως εμφανές με τις πρώτες λέξεις που βγαίνουν από το στόμα της Πακιστανο-Αμερικανής δημιουργού που παρότι για πολλούς κάνει «μουσική για διαλογισμό» έχει αιχμαλωτίσει το κοινό των μεγαλύτερων και πιο απαιτητικών φεστιβάλ του κόσμου και έχει κάνει παγκόσμιο μουσικό Τύπο να πίνει νερό στο όνομά της. Και γίνεται εμφανές παρότι η κάμερα παραμένει κλειστή, μόνο από τη φωνή, τον τόνο, το χρώμα, την άνεση, την απλότητα και την αμεσότητα αυτής της φωνής. Το coolness δεν αγοράζεται, το coolness δεν κρύβεται.
Η Arooj Aftab κατάφερε να ενώσει το μακρινό μουσικό παρελθόν της οικογενειακής πατρίδας της με νέα σχήματα του παγκόσμιου μουσικού παρόντος, να γεφυρώσει τα παιδικά της χρόνια στο Lahore με τα πολλά καλλιτεχνικά ερεθίσματα και την άναρχη ενασχόληση με την τέχνη με την δομημένη, πειθαρχημένη ρουτίνα ενός jazz σπουδαστή του Berklee, να κάνει τη μουσική που μπαίνει στις «σοβαρές» λίστες να αγαπηθεί από το κοινό του Primavera και του Coachella, να εκθειαστεί από τους αυστηρότερους θυρωρούς της μουσικοκριτικής αλλά και να μπει στη hyped playlist του Barack Obama. Και είναι απόλυτα cool με αυτό.
Με όλη τη φόρα του τέταρτου album της, Night Reign που βρέθηκε με το σπαθί του και την αυταπόδεικτη ομορφιά του στις υποψηφιότητες των Grammys και σε κάθε λίστα με «τα καλύτερα» του 2024 που σεβόταν τον εαυτό της και μπήκε και στα τελευταία ραντάρ των νέων μουσικών συγκινήσεων η Arooj Aftab έρχεται στην Ελλάδα, τη Δευτέρα 7 Απριλίου, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο του φετινού WOW Athens 2025 - wow όνομα και πράγμα για κάθε μουσικόφιλο που περιμένει πώς και πώς τα διεθνή ονόματα που «συμβαίνουν τώρα» πολλώ δε μάλλον όταν έχουν να πουν καλλιτεχνικά, μουσικά αλλά και ανθρώπινα αυτό που έχει να πει η ντελικάτη πρόταση της Arooj Aftab που έμαθε μουσική μόνη της στο Lahore του Πακιστάν, αντλώντας σαν σφουγγάρι κάθε διαθέσιμο ερέθισμα και ένστικτο. Γιατί όπως συμβαίνει συχνά με τα ταλέντα δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς.
«Πάντα, από μικρή, είχα μια πολύ βαθιά περιέργεια για τη μουσική εν γένει. Ήταν κάτι που πάντα με συνάρπαζε, πάντα με ηρεμούσε – όλα αυτά που κάνει η μουσική στους ανθρώπους. Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που αγαπούσε να ακούει μουσική και να συζητά για αυτή, σε μια οικογένεια που αγαπάει γενικότερα την τέχνη. Νομίζω ότι στην οικογένειά μου είμαστε πραγματικά παθιασμένοι με την ομορφιά της τέχνης, έτσι μεγάλωσα, έτσι ξεκίνησε η περιέργεια και η αγάπη μου για τη μουσική. Και ακριβώς για αυτόν τον λόγο εξερευνούσα συνεχώς τη μουσική σε όλες τις μορφές της, κλασσική, μοντέρνα, παλιά, καινούρια. Η μουσική ήταν πάντα στο αυτί μου, η μουσική ήταν πάντα εκεί. Και νομίζω ότι αυτό είναι το ωραίο με το Πακιστάν, είναι μια χώρα που έχει μια μακριά και πλούσια μουσική παράδοση, μια βαθιά σχέση με τη μουσική, έχει καταπληκτικούς μουσικούς και αυτό δεν έχει αλλάξει με τον χρόνο, αυτή η σχέση δεν έχει παραβιαστεί. Από αυτόν τον κόσμο έρχομαι».
«Για μένα αυτού του είδους η δημιουργία λειτουργεί περισσότερο ως ένστικτο. Και το ένστικτό μου μου υπαγορεύει να εμπιστεύομαι τα ένστικτά μου. Δεν έχω λάβει κλασσική εκπαίδευση οπότε σε έναν μεγάλο βαθμό βγάζω τα πράγματα από το μυαλό μου. Που ίσως να είναι και ο λόγος για τον οποίο η μουσική μου ηχεί «νέα» αλλά και με έντονα στοιχεία παράδοσης – είναι μια προσωπική, οργανική ερμηνεία της παράδοσης, χωρίς να έχω «μάθει» επίσημα πώς να το κάνω. Αν δεν είχες τη δυνατότητα να έχεις έναν δάσκαλο κάποια στιγμή κάνεις δάσκαλό σου κάποιον που θαυμάζεις, που ακούς πολύ. Εγώ για παράδειγμα έκανα δασκάλα μου κατά κάποιον τρόπο τη Billie Holliday, επηρεάστηκα πολύ από αυτήν, προφανώς, ένιωσα μια πνευματική σύνδεση» «Την έκανα δασκάλα μου χωρίς να είναι, χωρίς την συγκατάθεσή της υποθέτω» μας λέει γελώντας αφοπλιστικά.
Παρά την αυθόρμητη, ενστικτώδη προσέγγιση και σύνδεση και τη μη δομημένη πρώτη επαφή της με τη μουσική η Arooj Aftab βρέθηκε αργότερα για σπουδές στη Μέκκα της κλασσικής εκπαίδευσης της σύγχρονης jazz, το Berklee College of Music, στη Νέα Υόρκη. Πώς λειτούργησαν οι σπουδές σε ένα ανώτερο ακαδημαϊκό μουσικό περιβάλλον για ένα κορίτσι που δεν είχε φτάσει ως εκεί από την ίδια, πεπατημένη, διαδρομή που ακολούθησαν οι περισσότεροι συμφοιτητές της; «Η επιθυμία μου να μάθω περισσότερα ήταν πάρα πολύ δυνατή αλλά ήταν και κάτι απολύτως απαραίτητο. Το ένστικτο δείχνει τον δρόμο αλλά έπρεπε να μάθω και πώς να γράφω αλλά και να αποκωδικοποιώ τη μουσική. Χρειαζόμουν εργαλεία για να επικοινωνήσω τη μουσική μου στον κόσμο αλλιώς ποιο το νόημα; Η μουσική είναι μια γλώσσα, είναι μια συζήτηση, είναι συνεργασία. Και όλο αυτό ήθελα να το μάθω, να το σπουδάσω. Ερωτεύτηκα τη τζαζ, τους μουσικούς της, την ιστορία της. Την αντίσταση και την ανθεκτικότητα, τους ανθρώπους πίσω από όλα αυτά. Τη Billie Holiday, τη Nina Simone, την Abbey Lincoln, τον Max Roach, τον Art Blakey. Πήγα πιο βαθιά, άκουσα μουσική, διάβασα πολύ κι έτσι κατανόησα καλύτερα αυτή τη φόρμα και το τι πρεσβεύει: την ελευθερία. Στην κλασσική μουσική, με τη στενή του όρου έννοια, όλα είναι ακριβώς πολύ «κλασσικά», γεμάτα κανόνες. Κανένα πρόβλημα με αυτό, γιατί αν θες πραγματικά να πας παρακάτω, να εξερευνήσεις, να δημιουργήσεις και να βρεις κάτι νέο, να είσαι ελεύθερος, πρέπει πρώτα να μελετήσεις και μετά να δεις τι έχει παρακάτω. Συνειδητοποίησα ότι αυτός ήταν ο δρόμος για εμένα κι έτσι πήρα ένα πολύ μεγάλο φοιτητικό δάνειο και πήγα στο Berklee». Και αν αναρωτιέστε αν κατάφερε να αντιμετωπίσει επιτυχημένα τον εφιάλτη των φοιτητικών δανείων στην Αμερική αποπληρώνοντάς το, τα νέα είναι καλά, η τελευταία της δόση είναι τον προσεχή Ιούνιο.
Η μουσική είναι πράγματι μια γλώσσα, ένας διάλογος, ένα δούναι και λαβείν. Και στο μουσικό σύμπαν της Arooj Aftab οι σταθερές και καλές συνεργασίες παίζουν δομικό ρόλο, προσθέτουν με προσοχή, φροντίδα και ταλέντο στο οικοδόμημα που χτίζεται πάνω στις γερές βάσεις που η ίδια θέτει με το όραμά της. «Μου αρέσει να κάνω μακροχρόνιες συνεργασίες. Ο Πέτρος Κλαμπάνης για παράδειγμα, είναι ένας άνθρωπος που με καταλαβαίνει πολύ, έχει εξαιρετικό γούστο και ιδέες και συχνά είμαστε οι δυο μας σε όλο αυτό. Γνωριστήκαμε μέσω της Μάγδας Γιαννίκου με την οποία πηγαίναμε μαζί στο Berklee – άλλη μια εξαιρετική περίπτωση, μια από τις αγαπημένες μου μουσικούς και ανθρώπους, με ένα μεγάλο χάρισμα να συγκεντρώνει υπέροχους ανθρώπους γύρω της. Γενικά έχω πολλούς φίλους και κοντινούς ανθρώπους Έλληνες. Μια ακόμη σταθερά μου είναι και η Maeve Gilchrist, κατανοεί απόλυτα που πηγαίνουμε, συνεργαζόμαστε συχνά και οι δυο μας και οι τρεις μας. Κάνουμε μουσική μαζί εδώ και μια δεκαετία και ξέρουν ακριβώς που πηγαίνουμε, που πηγαίνω, τι σημαίνει το κάθε τι και πώς ακριβώς θα χωρέσει στον κόσμο μου. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύτιμοι για εμένα γιατί παίρνει πολύ χρόνο να βρεθούμε σε αυτό το σημείο.
Φυσικά και οι υπόλοιποι συνεργάτες μου είναι εξαιρετικοί, αλλά κατά κανόνα μου αρέσει να χτίζω τη βασική δομή των κομματιών και μετά να προσκαλώ συνεργάτες σε αυτήν. Να δημιουργώ έναν χώρο όπου όλοι νιώθουν άνετα και μετά να φέρνω προσκεκλημένους. Και είναι πολύ σημαντική η επιλογή του κάθε προσκεκλημένου, γιατί ο καθένας με το όργανό του λέει τη δική του ιστορία πάνω στη δική μου βασική δομή και αφήγηση. Και αυτή η ιστορία πρέπει να έχει ψυχή, να βγάζει το σωστό συναίσθημα. Για αυτό όλοι οι μουσικοί είναι πολύ ιδιαίτερες προσωπικότητες, η προσωπικότητά τους βγαίνει στη μουσική και στο παίξιμό τους. Είναι όλοι άνθρωποι που το έχουν ψάξει πολύ, έχουν γράψει διαδρομές και έτσι έχουν φτάσει στο επίπεδο που είναι. Τέτοιους μουσικούς ψάχνω για αυτό που κάνω».
Το storytelling ως διαχρονική λαϊκή φόρμα είναι που ξεχωρίζει πολλές φορές την Aftab από άλλους σύγχρονους της σπουδαίους δημιουργούς, γείτονες στην ίδια πιάτσα ήχων. Αυτό το στοιχείο είναι που κερδίζει και στο Neight Rein, ένα album γεμάτο αλλιώτικα νυχτερινά και φράσεις που εκπέμπουν κάθε θόρυβο, κάθε σιωπή, κάθε ανάσα της νύχτας. Τι σημαίνει άραγε η νύχτα για την ίδια; «Η νύχτα είναι παντού σε αυτό το album πράγματι. Οι θόρυβοι αλλά και η σιωπή της νύχτας, η έξαψη και η αγάπη, η ελευθερία αλλά και ο φόβος. Υπάρχουν τόσα πολλά στη νύχτα και εμείς οι καλλιτέχνες έχουμε την ευκαιρία να τα παρατηρούμε. Είμαστε ενεργοί τη νύχτα, ταξιδεύουμε, παίζουμε και βγαίνουμε νύχτα. Γνωρίζουμε νέους ενδιαφέροντες ανθρώπους τη νύχτα. Το βρίσκω υπέροχο αυτό, μου αρέσει να σκέφτομαι έτσι για τη νύχτα – είναι μια τόσο απλή αλλά τόσο δυνατή σκέψη, ακριβώς μπροστά στα μάτια σου. Η νύχτα είναι μια παντοδύναμη πηγή έμπνευσης, είναι το κέντρο του κόσμου μας».
Δίσκοι όπως το Night Reign βοηθούν Τύπο και κοινό να ανακαλύψουν ένα νέο experimental μονοπάτι - εκείνη βέβαια διαφωνεί, και μας θυμίζει την ευκολία με την οποία δημοσιογράφοι και μουσικοκριτικοί τσουβαλιάζουν ό,τι ενδεχομένως δεν θέλουν ή δεν μπορούν να περιγράψουν κάπως αλλιώς στο σακούλι του πειραματισμού. Φαίνεται να αισθάνεται πιο άνετα με τον χαρακτηρισμό της «cool rock star» που της απέδωσε το Uncut αλείφοντας βούτυρο στο ψωμί των δελτίων τύπου «Αγαπώ αυτό το προσωνύμιο, είναι σπουδαίο. Για εμένα η μουσική πρέπει να αντανακλά την προσωπικότητα του καλλιτέχνη και επειδή η μουσική μου παρουσιάζεται τόσο "σοβαρή" ή "υπερφυσική" -πολλοί άνθρωποι μου λένε ότι την ακούνε για να κάνουν διαλογισμό- νιώθω καλά με το να αναγνωρίζεται και η χύμα πλευρά μου. Μου αρέσει το cool, η πλάκα, το χάος. Φοράω γυαλιά ηλίου ακόμα και τη νύχτα. Υπάρχει αυτή η πλευρά στη μουσική μου και όσο πάει γίνεται και πιο ορατή και όταν διάβασα αυτόν τον χαρακτηρισμό σκέφτηκα "Ωραία, επιτέλους, κάποιος το σκέφτηκε". Μου αρέσει αυτή η συγχώνευση της μουσικής μου με το στιλ μου και τη σκηνική μου παρουσία. Μου αρέσει να αναγνωρίζεται αυτή η "άλλη", "αιρετική" πλευρά.
Υπήρχε πάντα αυτή η ευρύτερη απήχηση, απλώς, ευτυχώς, μεγαλώνει περισσότερο χρόνο με τον χρόνο – και αυτό έχει να κάνει με τη μουσική η οποία δεν είναι τόσο "πειραματική" όσο παρουσιάζεται. Νομίζω ότι όλο και λιγότερος κόσμος ακούει τη μουσική μου θεωρώντας την “experimental” και όλο και περισσότερος αναγνωρίζει τα ποπ και ροκ hooks σε αυτήν. Η δομή της μουσικής μου δεν είναι καθόλου πειραματική – υπάρχει αρχή μέση και τέλος και μια ξεκάθαρη ιστορία. Δεν έχει να κάνει με πομπώδεις χώρους και φράσεις και ανούσια, μακροσκελή solos. Δεν περιφερόμαστε άσκοπα, λέμε κάτι πολύ συγκεκριμένο και σαφές. Και αυτό έχει groove, μπορεί να εκπλήσσει αλλά ταυτόχρονα ακούγεται και οικείο. Και στην επόμενη δουλειά μου θέλω να ακούγομαι ακόμα περισσότερο groovy – χωρίς βέβαια να ολισθήσω και σε κάτι super cheesy. Αλλά δεν θέλουμε επιτήδευση για την επιτήδευση, θέλω να περνάω και καλά μέσα σε όλο αυτό που κάνω».
Αυτή είναι σε λίγες (δικές της και δικές μας γραμμές) η Arooj Aftab που έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, για το WOW (Women of the World) 2025 και δηλώνει ενθουσιασμένη για αυτό - κι εμείς το ίδιο δεν θα μπορούσε εύκολα να υπάρξει ιδανικότερη επιλογή για το headline act του WOW Sounds από μια γυναίκα που κάνει τικ σε όλα τα κουτάκια μιας τέτοιας διοργάνωσης, μιλώντας μόνο με τη μουσική και την τέχνη της. «Είμαι ενθουσιασμένη που θα βρεθώ σε αυτό το φεστιβάλ, που θα έρθω στην Ελλάδα για πρώτη φορά, που θα είμαι μέρος μιας τέτοιας διοργάνωσης. Είναι δύσκολο να είσαι γυναίκα. Πρέπει να κάνεις τόσα πολλά, έξι και επτά και δέκα φορές περισσότερα από τους υπόλοιπους για να πετύχεις τα ίδια πράγματα. Ζούμε σε έναν κόσμο που ακόμα και σήμερα "χτυπάει" τις γυναίκες, Η πατριαρχία είναι ζωντανή, στέκεται ακόμα μια χαρά στα πόδια της. Δεν έχει τελειώσει, δείτε τι γίνεται στον κόσμο, τι γίνεται εδώ στην Αμερική. Για αυτό χρειαζόμαστε κάθε ευκαιρία και κάθε χώρο στον οποίο οι γυναίκες μπορούν να υπάρξουν ελεύθερα, να ακουστούν και να γιορταστούν, όπου μπορούμε να γνωριστούμε, να αγαπήσουμε η μία την άλλη, να σχηματίσουμε νέους δεσμούς. Δεν πρέπει να σταματήσουμε στιγμή να το επιδιώκουμε αυτό, δεν πρέπει να εφησυχάσουμε».
Η συναυλία της Arooj Aftab θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ, τη Δευτέρα 7 Απριλίου στις 21.00, στο πλαίσιο του φεστιβάλ WOW-Women of the World Athens 2025. Περισσότερες πληροφορίες και εισιτήρια στο snfcc.org.
