Ορθώς και ευλόγως, ο δίσκος αυτός έχει χαρακτηριστεί ως συνεργασία δύο κορυφαίων μουσικών. Οι συντελεστές του, ο 44χρονος πιανίστας Vijay Iyer και ο 74χρονος τρομπετίστας Wadada Leo Smith, έχουν ο καθένας δικούς του λόγους για να θεωρούνται ιδιοφυείς. Ο Iyer γιατί είναι από τους συνθέτες που μπορούν να παρεμβαίνουν στα σύγχρονα ζητήματα της τζαζ, ενώ ταυτόχρονα μετατρέπουν διεπιστημονικούς συλλογισμούς σε σχετικά εύληπτες μουσικές προτάσεις (βλέπε π.χ. τις δουλειές του με τον ράπερ Mike Ladd ή τις ρυθμικές αναζητήσεις του με το τρίο)· ο Smith γιατί μπορεί να μεταφέρει το συναισθηματικό φορτίο της τζαζ –αυτό, δηλαδή, που είναι συνυφασμένο με την ιστορία των μαύρων στις Η.Π.Α.– και να το μπερδέψει με μια κλασικίζουσα λογιότητα, με καταλύτη, φυσικά, τον αυτοσχεδιασμό (ιδανικό παράδειγμα το άλμπουμ Ten Freedom Summers).
Είναι τόσο εύλογη αυτή η θετική προδιάθεση, ώστε γίνεται τελικά δύσκολο να τη διαχωρίσουμε από τη μουσική που φτάνει στ’ αυτιά μας. Υπάρχει δηλαδή μια είδους αδημονία, σχεδόν περιμένουμε να μαγευτούμε. Και είναι δύσκολο να κάνουμε τη διάκριση μεταξύ προδιάθεσης και πραγματικότητας σε άλλες πλευρές του βίου, υποτίθεται πιο αντικειμενικές, πόσο μάλλον στην αποτίμηση της μουσικής ή της τέχνης γενικότερα. Ας το έχουμε κατά νου.
Πάντως, ο ίδιος ο δίσκος προσφέρει αρκετά, όχι τόσο για να βρούμε την άκρη στα παραπάνω, αλλά για να μη μας ενδιαφέρει πλέον ως ερώτημα. Έτσι κι αλλιώς, φαίνεται πως αποζητά (να κερδίζει, παρά να απαιτεί) ακροάσεις πιο επισταμένες, πιο εσωτερικές, ει δυνατόν νυχτερινές, όπου θα μπορέσουμε να αφεθούμε στις ντελικάτες μελωδικές του γραμμές –όχι για να τις ερμηνεύσουμε ορθολογικά, αλλά για την καθαυτή χαρά της άφεσης. Και αν μπορώ να σας διαβεβαιώσω για κάτι, είναι ότι ο κόπος σας θα ανταμειφθεί με το παραπάνω.
Ο δίσκος ανοίγει με μία σύνθεση του Iyer (“Passage”) και κλείνει με μία του Smith (“Marian Anderson”), ενώ στο ενδιάμεσο υπάρχουν τα 7 μέρη της σουίτας “Cosmic Rhythm With Each Stroke”, η οποία υπογράφεται από αμφότερους, στηρίζεται κατά βάση στον αυτοσχεδιασμό και είναι αφιερωμένη στη σημαντική ζωγράφο από την Ινδία Nasreen Mohamedi (1937-1990). Και διακατέχεται από έναν λεπτό συναισθηματισμό, από μελωδίες που μπορεί να είναι διακριτικές, αλλά καταφέρνουν να αιχμαλωτίζουν τον ακροατή τους με χαρακτηριστική άνεση.
Επιπλέον, ο διάλογος μεταξύ Iyer και Smith αναδεικνύει κάτι παραπάνω από μία κοινή συνισταμένη των δύο προσεγγίσεων, από μία κοινή και ενιαία φωνή. Καταφέρνει να κινείται διαρκώς μέσα σε μια δι-ατομική σχεσιακή συνθήκη, όπου οι δύο προσωπικότητες των συμμετεχόντων συμβαδίζουν, συγκλίνουν, συμπίπτουν, χωρίς όμως ποτέ να ταυτίζονται. Γιατί ο σκοπός ενός διαλόγου δεν (θα πρέπει να) είναι τελικά η ομογενοποίηση, η εξάλειψη της διαφοράς, αλλά ακριβώς η αναγνώρισή της και η ανάδειξη της δυναμικής και της ομορφιάς που κρύβονται μέσα της.
Έτσι, μπορούμε μέσα στον δίσκο να αναγνωρίσουμε τις ξεχωριστές ποιότητες των δύο μαέστρων: την οξυδερκή και ανήσυχη μελωδικότητα του Iyer, τα φορτισμένα φυσήματα και τους ιδιότροπους χρονισμούς του Smith. Σε μια συνομιλία η οποία, συν τοις άλλοις, είναι απολύτως ισότιμη, με το παίξιμο του ενός να στηρίζει το παίξιμο του άλλου, χωρίς να διακρίνεται κάποιο ως δεσπόζον και κάποιο ως υποστηρικτικό (ή, ορθότερα, με τους όρους αυτούς να βρίσκονται σε μια διαρκή διαπραγμάτευση και να ανταποκρίνονται με ιδιαίτερη ευελιξία στην απαίτηση της κάθε περίστασης).
Ίσως η εναρκτήρια σύνθεση του Iyer και το πρώτο μέρος της σουίτας (“All Becomes Alive”) να αποτελούν τα πιο ευδιάκριτα σημεία της επιτυχίας του άλμπουμ. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι η πορεία στη συνέχεια είναι φθίνουσα. Τα ανοιχτά διαστήματα του “A Divine Courage” (του 4ου μέρους της σουίτας), οι περιπετειώδεις διαδρομές του “A Cold Fire” (σουίτα μέρος 6) ή η χαρακτηριστική σύνθεση του Smith (με τις μεγάλες σε διάρκεια νότες του), είναι επίσης ενδεικτικές.
Προφανώς, το Cosmic Rhythm With Every Stroke θα πρέπει να θεωρείται ως ένα από τα σημεία αναφοράς της φετινής δισκογραφικής παραγωγής. Και ανταποκρίνεται στις υπογραφές που φέρει, καταφέρνοντας να αποδείξει την αξία του, σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητα από τη φόρτιση που του προσδίδουν αυτές εκ των προτέρων.
{youtube}A8CaG3BwPHI{/youtube}
