Φανταστείτε έναν συναυλιακό χώρο και μια σκηνή σε σχήμα Π. Αντικριστά η μία απ’ την άλλη, δύο μπάντες με τα ίδια όργανα (κιθάρες, μπάσα, τύμπανα και φωνές), οι οποίες δεν παίζουν εντελώς αυτοσχέδια, αλλά και δεν αρνούνται την πρακτική του αυτοσχεδιασμού. Με το κοινό –εννοείται– στη μέση, η εν λόγω συναυλία πραγματοποιήθηκε στις 29 Μαΐου 2013 στη Red Gallery του Λονδίνου. Για τις ανάγκες της ηχογράφησης, οι δύο μπάντες μοιράζονται στα δύο κανάλια, με τις Savages να καταλαμβάνουν το δεξί και τους Bo Ningen το αριστερό.
Το τελευταίο φέρνει ίσως στον νου αυτό που είχε κάνει ο Ornette Coleman ήδη από το 1960, ηχογραφώντας με το «διπλό» κουαρτέτο του το εμβληματικό Free Jazz. Στο Words To The Blind, βέβαια, οι αναφορές είναι διαφορετικές και μας πηγαίνουν ακόμα πιο πίσω. Μεταφερόμαστε λοιπόν στην Ευρώπη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, συγκεκριμένα στο 1916 και στο άντρο των Dada, το θρυλικό Cabaret Voltaire της Ζυρίχης.
Εκεί, ο Hugo Ball (ακολουθώντας ίσως τον Tristan Tzara) εφάρμοσε την έννοια της «ταυτόχρονης ποίησης (simultaneous poetry)»· ένα ποίημα, δηλαδή, το οποίο φτιάχνεται για να απαγγελθεί ταυτόχρονα σε διαφορετικούς χρονισμούς, διαφορετικές γλώσσες ή τονικότητες. Σε μια ήπειρο η οποία έχει εμπεδώσει –σχετικά πρόσφατα– τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και βρίσκεται πλέον βυθισμένη στο χάος του πολέμου, ο Ball επιχειρεί να ενοποιήσει εντός του ίδιου ενεργήματος δύο αντικρουόμενες καταστάσεις: απ’ τη μία την «αναπαράσταση της ψυχής και της ατομικότητας» (δηλαδή την ανθρώπινη φωνή) και από την άλλη το «ακατάληπτο, το καταστροφικό, το αποφασιστικό», αυτό που «καταπίνει» τον άνθρωπο μέσα στη «μηχανιστική του διαδικασία». Να δείξει «με έναν τυπικώς συμπιεσμένο τρόπο, τη διαμάχη της vox humana με έναν κόσμο που την απειλεί, την παγιδεύει και την καταστρέφει».*
Εφαρμόστε τώρα τα παραπάνω σε μια μουσική σύμπραξη η οποία φέρνει το post-punk κουαρτέτο των Savages (γνωστό από το επιτυχημένο προπέρσινο ντεμπούτο, Silence Yourself) αντικριστά με τους Γιαπωνέζους ψυχεδελοφρίκουλες Bo Ningen. Επίσης, σε μια θεματική η οποία αναπτύσσεται στα εξής 5 κεφάλαια:
1. Η φωνή είναι ανθρωπιά, η φωνή έχει δαίμονες
2. Ο θόρυβος είναι ο κόσμος
3. Η φωνή εναντίον του κόσμου
4. Σιωπή/Αρμονία
5. Χάος και καταστροφή
(διαχωρισμός, πάντως, που δεν είναι και τόσο αυστηρά οριοθετημένος, δεδομένου ότι ο δίσκος αποτελείται από ένα και μόνο κομμάτι διάρκειας 37 λεπτών και κάτι).
Είναι μάλλον προφανές ότι, πέρα από κατάληξη της συλλογιστικής, το χάος είναι μια υπαρκτή πιθανότητα σχεδόν για κάθε αυλάκι του δίσκου. Και, εδώ που τα λέμε, η έκπληξη δεν έχει να κάνει με το ότι το χάος υφίσταται, αλλά με το ότι δεν γενικεύεται. Υποβόσκει, βέβαια· ακόμα κι όταν δεν εκδηλώνεται, το αντιλαμβάνεσαι να σέρνεται κάτω από τη φαινομενική ηρεμία, έτοιμο πάντα να εκτραχύνει τα πράγματα είτε σε ξαφνικές εκρήξεις, είτε σε πιο μεθοδευμένα φουσκώματα. Αυτή η δυναμική μεταξύ εσωτερίκευσης και εξωτερίκευσης της έντασης, πρέπει σαφώς να καταχωρηθεί στα θετικά του άλμπουμ.
Όπως επίσης και το πώς γίνεται αντιληπτή η έννοια του ταυτόχρονου μέσα στη συγκεκριμένη συλλογιστική. Διότι, όσο ταυτόχρονος μπορεί να είναι ένας πλήρης και αρμονικός διάλογος, άλλο τόσο ταυτόχρονοι μπορεί να είναι και δύο παράλληλοι μονόλογοι. Θυμηθείτε ότι ο Ball με την «ταυτόχρονη ποίηση» θέλει να καταδείξει μια διαμάχη, να κάνει «μια βουτιά στο χάος και τη σύγχυση, με σκοπό να βρει τη φωνή του ατόμου που αγωνίζεται να ακουστεί» (όπως το τοποθετεί η Gemma Thompson). Σε μία τέτοια επιτέλεση, επομένως, μάλλον μας χρειάζονται και τα δύο: και ο πλήρης διάλογος και οι παράλληλοι μονόλογοι· ακριβέστερα, μας χρειάζεται η διαλεκτική σχέση μεταξύ τους, αυτή που μπορεί να αποτυπώσει τον διαχωρισμό, αλλά ταυτόχρονα να υπονοήσει και τη σύζευξη. Savages & Bo Ningen επιδεικνύουν λοιπόν ένα πολύ καλό αισθητήριο στην αποτύπωση αυτής της σχέσης, με το όλον να σπάει στα δύο και να ανασυντίθεται αρκετές φορές μέσα στον δίσκο.
Ξεκινώντας με ψιθυριστές απαγγελίες –με την Jehnny Beth των Savages να τα λέει στα γαλλικά και την Taigen Kawabe των Bo Ningen στα ιαπωνικά– και καταλήγοντας στο χάος (κατάληξη η οποία αποσαφηνίζει και τη θέση που παίρνουν στο όλο δράμα τα δύο συγκροτήματα), το Words To The Blind διέρχεται από πολλές μεταπτώσεις: κρύβει αρκετή πώρωση, όπως κρύβει και σημεία στα οποία αυτή η «αναπαράσταση της ψυχής» οδηγεί τα δύο συγκροτήματα σε εξαιρετικές καταβυθίσεις. Ίσως κάποιες φορές να αστοχούν σε ορισμένες επιμέρους διατυπώσεις, εμμένοντας σε συγκεκριμένα μοτίβα εκεί όπου θα μπορούσαν να ξανοιχτούν. Σε γενικές όμως γραμμές το μείγμα ηχητικής ωμότητας και ατμοσφαιρικού βάθους που χρησιμοποιούνε, λειτουργεί παραπάνω από ικανοποιητικά, υπηρετώντας με σαφή επάρκεια τη θεματική τους.
* Οι φράσεις στα εισαγωγικά έχουν παρθεί από το σημείωμα της Gemma Thompson των Savages στο οπισθόφυλλο του δίσκου, το οποίο ξεκινά με μια παραπομπή στις σκέψεις του Hugo Ball.
{youtube}6B6O4MlaZQw{/youtube}
