Κάποτε, πριν χρόνια, ένας φίλος μου είπε ότι μαθαίνειρώσικα, για να διαβάσει κάποια στιγμή στη ζωή του,το «Έγκλημα και Τιμωρία» στο πρωτότυπο.
Τότε, μου φάνηκε κάπως υπερβολικό.
Την Κυριακή το απόγευμα, στην παράσταση «ο Ηλίθιος»,την ώρα που ο πρίγκιπας Λέων Νικολάγεβιτς Μύσκινσπάραζε μπροστά στην υψηλή κοινωνία κι έπεφτελιπόθυμος με κρίση επιληψίας στη σκηνή του θεάτρου,ναι, εκείνη τη στιγμή ήθελα να άκουγα την κραυγή του,έτσι όπως ακριβώς ο ίδιος ο Ντοστογιέβσκυ την έδωσε.
Ο Ντοστογιέβσκυ, που επιληπτικός κι αυτός, γράφει σε φίλο του τον Μάρτιο του 1868.
«….Δεν άρχισα ακόμη το 3ο μέρος του μυθιστορήματος,που έχω δώσει το λόγο της τιμής μου, να παραδώσω την 1η Απριλίου στη σύνταξη.
Χτες τη νύχτα άλλαξε ριζικά όλο το σχέδιο του 3ου και του 4ου μέρους.
Στο μεταξύ τα νεύρα μου τα νιώθω πολύ πιο άσχημα,οι κρίσεις πιο συχνές και πιο ισχυρές- μ’ ένα λόγο,να η κατάσταση μου!»
Η παράσταση αυτή του «ηλίθιου» αποτελείαπό τα πιο δυνατά έργα που έχω δει.
Ισχυροί χαρακτήρες οι περισσότεροι, από τον Μύσκινκαι τον Ρογκόζιν, τον Λέμπεντεφ και τον Γκάνια,μέχρι τις δυο γυναίκες που κυριαρχούν,την Αγλαΐα Ιβάνοβνα Επαντσίνακαι την Ναστάζια Φιλίποβνα,ίσως την πιο δυναμική γυναικεία φιγούρασε έργο του Ντοστογιέφσκυ.
Πάθος, καλοσύνη, ανεξέλεγκτος έρωτας,δυνατοί και αδύνατοι, ισχυροί και πένητες,υπερήφανοι, άνθρωποι που ζουν με το παρελθόν,και στη μέση η ηλίθια τρέλα του Μύσκιν.
Να προσπαθεί να ισορροπήσει τα επικίνδυνα,να σώσει ή να γκρεμίσει…
Το τέλος του έργου δίνει και την αναμενόμενη λύση.
Τη δολοφονία της Ναστάζια από το Ρογκόζινκαι την συχώρεση του από τον ηλίθιο πρίγκιπα!
«Όταν αργότερα άνοιξε η πόρτα και μπήκε μέσαο κόσμος, βρήκανε το δολοφόνο σε πλήρη αμνησίακαι με πυρετό.
Ο πρίγκιπας καθόταν δίπλα του ασάλευτοςστο στρωσίδι και κάθε φορά που ο άρρωστος έβαζε τις φωνές ή παραληρούσε, βιαζόταν να τουαγγίξει απαλά τα μαλλιά και τα μάγουλα με το τρεμάμενο χέρι του, σαν να’θελε να τον χαϊδέψει και να τον ησυχάσει».
Οι τελευταίες φράσεις του έργου του Ντοστογιέφσκυμας δείχνουν και τα δικά του πιστεύω.
«Φτάνουν πια οι παραφορές, καιρός να βάλουμε μυαλό.
Κι όλα αυτά, όλο αυτό το εξωτερικό, κι όλη αυτή η Ευρώπη σας, όλα αυτά είναι φαντασία και τίποτε άλλο,κι όλοι εμείς, στο εξωτερικό, είμαστε μια φαντασία…
Θυμηθείτε τα λόγια μου…»
Η πειραματική σκηνή του Εθνικού τα έδωσε όλα.
Και οι επτά συνεχείς ώρες που πέρασα στο θέατρο,άξιζαν και με το παραπάνω.
ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
Πειραματική Σκηνή – Από Μηχανής Θέατρο
«Ο Ηλίθιος» του Φίοντορ Ντοστογιέφσκι (σε 2 τρίωρα μέρη)
Μετάφραση: Άρης Αλεξάνδρου
Διασκευή: Σάββας Κυριακίδης
Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθηνός
Σκηνικά – Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική: Θοδωρής Αμπαζής
Χορογραφία – Κίνηση: Σεσίλ Μικρούτσικου
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Γιολάντα Mαρκοπούλου
Παίζουν:
Βασίλης Ανδρέου: (Mίσκιν)
Δημήτρης Ημελλός: (Ρογκόζιν)
Μαρία Ναυπλιώτου: (Ναστάσια)
Νίκος Καρδώνης: (Λέμπεντεβ)
Στάθης Γράψας: (Γκάνια)
Δημήτρης Παπανικολάου: (Αρντ. Ιβολγκιν)
Δέσποινα Κούρτη: (Αγλαία Ιβάνοβνα)
Αλ. Αιδίνη, Π. Γιωρκάτζης, Στ. Ιακωβίδης, Μ. Κίτσου,
Δ. Μοθωναίος, Δ. Μυλωνάς, Ε. Ρουσσινού, Μ. Σαββίδου,
Στ. Σωπύλης, Γ. Τάσιου, Γ. Τσεμπερλίδης, Σ. Τσινάρη
