Δύο είναι τα αριστουργήματα που έχει παραδώσει ο David Byrne στην εκτός Talking Heads καριέρα του. Το ένα είναι μουσικό: ένα καινοτόμο άλμπουμ ανεπανάληπτης ευφυΐας, το βάρος του οποίου θα στιγματίζει για πάντα το ηλεκτρονικό τοπίο (My Life In The Bush Of Ghosts, 1981)· το άλλο είναι συγγραφικό, μία ανθρωπολογική μελέτη με αυτοβιογραφικό χαρακτήρα πάνω στο πώς η μουσική διαμορφώνει τον εσωτερικό και εξωτερικό μας κόσμο (How Music Works, 2012).
Στο σήμερα, πάντως, και στο νέο του άλμπουμ –το πρώτο εντελώς προσωπικό μετά από 14 χρόνια– η 65χρονη πια ιδιοφυΐα πιάνει τον δικό της πάτο. Ακόμη και έτσι, βέβαια, το American Utopia παραμένει μία πιο ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερη δουλειά σε σύγκριση με αρκετές σύγχρονές της.
Ο τίτλος δεν είναι ειρωνικός. O Byrne εξακολουθεί να πιστεύει στην Αμερικάνικη Ουτοπία παρά τα εντελώς αποθαρρυντικά σημάδια. Πιστεύει πως υπάρχουν λόγοι για να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον της ανθρωπότητας. Η βασική ερώτηση, λοιπόν, που ενημερώνει τον δίσκο (δια στόματος του ίδιου), είναι η εξής: «Υπάρχει άλλος τρόπος να ζήσουμε ή αυτός είναι ο μοναδικός; Πρέπει τα πράγματα να καταλήξουν τόσο άσχημα ή θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά;»
Για να μελετήσουμε λίγο τα πράγματα στη μικρότερή τους κλίμακα, η ίδια ερώτηση θα μπορούσε να τεθεί και για την ποιότητα της καινούριας του δουλειάς. Στις περισσότερες περιπτώσεις η κατάληξη είναι, πράγματι, τόσο άσχημη: ο Byrne τραγουδάει σαν τρελός ψευδοπροφήτης ενός εξυγιασμένου πλανήτη ή σαν αρχηγός μίας εταιρείας πυραμίδας με αποστειρωμένες ιδέες κοινωνικής επιχειρηματικότητας, κομμάτια ταλαιπωρημένα από παρωχημένη αισθητική, ανόητους στίχους αυτοβελτίωσης και προφανείς επισημάνσεις τσέπης για την εύρεση της ευτυχίας στον 21ο αιώνα. Το ξεφτισμένο αρχέτυπο της εμπορικής funk pop πάνω στο οποίο αρθρώνεται το "Gasoline And Dirty Sheets", το αδικαιολόγητα χαζοχαρούμενο ρεφρέν του "Everyday Is A Miracle" και η απογοητευτική απόπειρα του "It’s Not Dark Up Here" να φέρει την 1980s, ανατρεπτική γραφή του στο σήμερα (με κιτς αποτελέσματα), ακούγονται σαν σύντομα, καθημερινά success stories, τα οποία δεν απασχολούν κανέναν, παρά μόνο τον ίδιο.
Στον αντίποδα, τα πράγματα μπορούν όντως να είναι και διαφορετικά. Σε όλη του την καλλιτεχνική σταδιοδρομία ο Byrne υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές του πραγματικού πνεύματος της «κάντο με τον δικό σου τρόπο» φιλοσοφίας, της εναλλακτικής αντίληψης της μουσικής πραγματικότητας. Αυτήν τη συνειδητοποιημένη ευδιαθεσία εκφράζει η συγκρατημένη γραφή και η μελωδική διαύγεια του "This Ιs That" (με συμμετοχή του Daniel Lopatin). Την ψυχική πάλι και σωματική ελευθερία τιμάει η αλλόκοτη art pop του εναρκτήριου "Ι Dance Like This", ενώ τη σημασία της ανεμπόδιστης, ατομικής βούλησης σε έναν υλικό κόσμο ο Byrne τη γιορτάζει, σαν άλλος τσαλακωμένος crooner, στο "Doing The Right Thing".
Το απόσταγμα σοφίας των σκέψεων του Byrne σε αυτόν τον δίσκο συμπυκνώνεται στο χορευτικό funk-punk single "Εverybody’s Coming To My House", με τους στίχους «We’re only tourists in this life /Only tourists but the view is nice». Δεν είναι και τα πιο πνευματώδη, διανοητικώς απαιτητικά λόγια που θα περιμέναμε από έναν πεπειραμένο φιλόσοφο της ζωής, φαίνεται όμως πως έρχονται από ένα αληθινό μέρος, στο οποίο η χαρά των μικρών πραγμάτων θριαμβεύει έναντι των μεγάλων, ματαιόδοξων ιδεών.
Το πρόβλημα, πάντως, παραμένει: το American Utopia μοιάζει με ντεμπούτο άλμπουμ που φτιάχτηκε από έναν καθηγητή μάρκετινγκ ή λέκτορα περί νεανικής επιχειρηματικότητας, παρά από έναν φτασμένο καλλιτέχνη, ο οποίος μάλιστα έχει να μοιραστεί μερικές οξυδερκείς παρατηρήσεις για τον προβληματικό, σύγχρονο τρόπο ζωής, μέσα από πρόχειρα, ανεπαρκώς φροντισμένα και επίπεδα τραγούδια. Για να παραφράσω τον ίδιο, όχι, δεν «λειτουργεί έτσι η μουσική»
Αν λοιπόν αυτή είναι η Ουτοπία που οραματίζεται ο Byrne, ευχαριστούμε, αλλά δεν θα πάρουμε. Όσο ελκυστική και αν την κάνει να μοιάζει στις σπάνιες εκλάμψεις του.
{youtube}euEgyXoOonk{/youtube}
