Ο Δημήτρης Παράσχος μάντεψε ίσως την κρυφή μου επιθυμία (εντάξει, όχι και τόσο κρυφή) να δούμε επιτέλους σε δίσκους τις διάφορες ερασιτεχνικές ηχογραφήσεις Βλάχικων τραγουδιών που έχουν κατά καιρούς πραγματοποιηθεί. Και δεν είναι λίγες. Πολλοί Βλάχοι, με την αγάπη τους για την παλαιά παράδοση, διασώζουν σε κάποια συρτάρια κασέτες –ενίοτε και μαγνητοταινίες– με ηχογραφήσεις συγγενών τους προσώπων σε απλές, αφτιασίδωτες ερμηνείες του ρεπερτορίου εκείνου που τραγουδιόταν για προσωπική ευχαρίστηση και συνήθως απουσίαζε από τις επιλογές των επαγγελματιών μουσικών. Παρά την ποσότητα, τέτοιες ηχογραφήσεις δεν έχουν δει ως τώρα το φως της δημοσιότητας? το ταμπού της βλάχικης γλώσσας και τα ανάμικτα συναισθήματα περηφάνιας αλλά και φόβου τα οποία την περιβάλλουν συντέλεσαν σίγουρα κατά πολύ σ’ αυτό. Οι ηχογραφήσεις που παραδίδει στο άλμπουμ Πιπιλίστα: Φωνή…Απ’ Τα Παλιά ο Δημήτρης Παράσχος δεν προέρχονται από κάποιο αυστηρά οικογενειακό αρχείο, αλλά αποτελούν μια αρκετά συστηματική εργασία στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Πιπιλίστα της Κοζάνης (Νάματα το νεοελληνικό όνομα), στο διάστημα μιας πενταετίας. 20χρονος φοιτητής φαρμακευτικής και ερασιτέχνης μουσικός, τότε (στα μέσα της δεκαετίας του 1990), με υποτυπώδη μέσα και προφανώς χωρίς το όραμα μιας μελλοντικής έκδοσης, ο Παράσχος κατέγραψε ένα μουσικό κόσμο σταδιακά εξαφανιζόμενο ύστερα από αιώνες ακμής. Καθώς επρόκειτο για την παράδοση του δικού του χωριού, είχε την άνεση να προσεγγίζει τους ηλικιωμένους που θα ήταν απροσπέλαστοι για τον αλλότριο μουσικολόγο και να επανέρχεται, ξανά και ξανά, πλουτίζοντας το αρχείο του. 15 χρόνια μετά, όλοι σχεδόν οι ερμηνευτές είναι πια μακαρίτες, ο Παράσχος είναι φαρμακοποιός στην Ημαθία και περιζήτητος ως κλαρίνο. Η πραγματοποίηση αυτών των ηχογραφήσεων υπήρξε λοιπόν καρπός αγάπης για μια παράδοση η οποία φαινόταν να σβήνει. Και καρπός της ίδιας αγάπης είναι η έκδοση τους σε δίσκο, με τις χορηγίες ενός αριθμού φίλων και συγγενών και χαλαρά, μόνο, την ομπρέλα της δισκογραφικής εταιρείας του Ζιώγα στα Γρεβενά. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι στο επίπεδο της ηχητικής επεξεργασίας και της εκδοτικής επιμέλειας θα μπορούσαν να γίνουν μερικά βήματα ακόμη. Οι ηχογραφήσεις παρατίθενται ακατέργαστες, αλλά αυτό είναι σίγουρα προτιμότερο από τις κακές (ενίοτε φριχτές) ψηφιακές παρεμβάσεις. Τα φιλολογικό και το τυπογραφικό μέρος είναι αξιοπρεπή και, σε γενικές γραμμές, απαλλαγμένα από ελαττώματα που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σε τέτοιου είδους εκδόσεις. Αφήνει ωστόσο την αίσθηση πως κάτι λείπει. Λείπει λ.χ. η μετάφραση των βλαχόφωνων τραγουδιών, η απομαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων (θραύσματα των οποίων παρατίθενται με τα τραγούδια), ενώ σίγουρα θα μπορούσε να υπάρχει κι επιπλέον φωτογραφικό υλικό. Μα να μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για ιδιωτική έκδοση –και περνάμε εποχή κρίσης. Πάλι καλά. Κοντολογίς, πρόκειται για έναν σπουδαίο δίσκο, ο οποίος φέρνει στα ράφια των δισκοπωλείων ένα άγνωστο κομμάτι της παλαιάς παράδοσης. Μην κάνοντας παραχωρήσεις στις απαιτήσεις του εμπορίου, περιέχει μουσικό υλικό ουσιώδες και σημαντικό, μα όχι εύκολο. Να ευχηθούμε να αποτελέσει το έναυσμα για περισσότερες τέτοιες εκδόσεις, γιατί υπάρχει πολύ υλικό που περιμένει, χρόνια τώρα, σε συρτάρια. Κι ένα επίμετρο: για την Πιπιλίστα, σημείο αναφοράς αποτελεί ο δίσκος Πιπιλίστα – Νάματα Κοζάνης (ιδιωτική έκδοση της Φιλοπροοδευτικής Ένωσης Ναμάτων, 2006) με γενική επιμέλεια του Αχιλλέα Τσιάρα και της Αγγελικής Καραγεώργου και με τον Δημήτρη Παράσχο επικεφαλή της ορχήστρας. Μια εξαιρετική δουλειά, καλοπαιγμένη, καλοηχογραφημένη και καλοπαρουσιασμένη, αποτελεί το ιδανικό πρώτο βήμα για όποιον του λείπει η εξοικείωση με τα μουσικά δεδομένα της περιοχής.
