Ο Καλαματιανός Μιλτιάδης Πασχαλίδης βρέθηκε στην Κρήτη για σπουδές το 1987 με προοπτική τετραετίας και τελικά έμεινε να ζει εκεί μέχρι το 2003. Δεκατέσσερα τραγούδια-στιγμιότυπα αυτής της δεκαεξάχρονης προσωπικής του πορείας και της βιωματικής του σχέσης με την Κρήτη, τη μουσική της παράδοση και τους ανθρώπους της περιέχει το νέο του άλμπουμ με τίτλο Ξένιος και τον χαρακτηριστικό υπότιτλο Η Κρήτη Εντός Μου. Ο προσωπικός χαρακτήρας του εγχειρήματος δεν οδηγεί ευτυχώς το άλμπουμ σ’ ένα μονόχνωτο, αυτιστικό αποτέλεσμα, καθώς το προσωπικό σύμπαν του Πασχαλίδη τυγχάνει να αποτελείται από ήχους και πρόσωπα άκρως αναγνωρίσιμα και οικεία. Ταυτόχρονα, πρέπει να γίνει σαφές ότι ο Ξένιος δεν φιλοδοξεί σε καμία περίπτωση ν’ αποτελέσει μια πραγματεία επάνω στην κρητική μουσική –έστω κι αν η προσέγγιση που επιχειρείται μόνο επιφανειακή δεν φαίνεται. Ένας φόρος τιμής μοιάζει να είναι κυρίως, δοσμένος όμως με μπόλικη φροντίδα και με αρκετές στιγμές έμπνευσης. Το άλμπουμ ουσιαστικά απαρτίζεται από δύο παράλληλες θεματικές ενότητες. Από τη μία έχουμε τραγούδια του Πασχαλίδη –ή άλλων ομότεχνών του– τα οποία σχετίζονται με κάποιον προφανή ή λιγότερο προφανή τρόπο με την «κρητική» του περίοδο. Και από την άλλη τραγούδια της κρητικής παράδοσης, έτσι όπως θέλησε ο Πασχαλίδης να τα παρουσιάσει. Ξεκινώντας από το δεύτερο σκέλος, να πούμε πως ο Πασχαλίδης κάλεσε δύο σημαίνοντα πρόσωπα του κρητικού τραγουδιού (τον Βασίλη Σκουλά και τον Ψαραντώνη) να αποδώσουν δύο εμβληματικά τραγούδια· το “Μαύρα Δε Βάνω Στο Κορμί” ο πρώτος και το “Όσο Βαρούν Τα Σίδερα” –μαζί με τον Πασχαλίδη– ο δεύτερος. Ωραία επίσης η ερμηνεία του Πασχαλίδη στο “Βαρύς Πισκοπιανός”, ενώ η διασκευή με τη λιτή ενορχηστρωτική άποψη στο “Μερακλήδικο Πουλί” (άψογη γενικά δουλειά απ’ τον Θύμιο Παπαδόπουλο) και η κιθαριστική διασκευή που έκαναν από κοινού το σχήμα AnimaCorda και ο Πασχαλίδης φαντάζουν απ’ τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές του άλμπουμ. Στην έτερη θεματική ενότητα του άλμπουμ πρωτοστατούν τα δύο καινούργια τραγούδια του Πασχαλίδη. Ο “Ξένιος” –που τιτλοφόρησε και το άλμπουμ– είναι ένα κρητικοφανές τραγούδι μ’ ένα έξυπνο εύρημα, το οποίο φέρνει κοντά το μυθολογικό παρελθόν του νησιού (ο θεός Δίας) με το μουσικό του παρόν (Ψαραντώνη), ενώ η “Παρουσία” ένα τραγούδι που είχε βαλθεί να γράψει εδώ και χρόνια σαν συμπληρωματικό στη γνωστή “Απουσία” (την είχε τραγουδήσει κάποτε ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας). Από ’κει και πέρα, υπάρχουν δύο ορχηστρικά θέματα –με το “Βαλς Της Ηλέκτρας” να ξεχωρίζει– καθώς και τέσσερις επανεκτελέσεις· ο “Ακροβάτης” ως απαραίτητη αναφορά στην εποχή των Χαΐνηδων, το “Δεν Πίνω Μοναχός” απ’ τις Βυθισμένες Άγκυρες του 2001 με τη συμβολή του Χρήστου Θηβαίου στην ερμηνεία, η μεγάλη επιτυχία του Πασχαλίδη “Ηράκλειο-Καλαμάτα” παιγμένη από την Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων (με ωραία ενορχήστρωση από τη Βάσω Δημητρίου) και, τέλος, το σπουδαίο τραγούδι των αδερφών Κατσιμίχα πάνω σε ποίηση της Λένας Παππά “Παλιά Καλοκαίρια”, με μια επίσης εξαιρετική ενορχήστρωση από τον Θάνο Μικρούτσικο. Όλα αυτά μαζί σε μια ιδιαίτερα καλαίσθητη έκδοση, η οποία περιέχει αρκετές φωτογραφίες, τους στίχους, καθώς και διαφωτιστικά σχόλια του Πασχαλίδη για το κάθε τραγούδι, συνθέτουν μία από τις ουσιωδέστερες «παράλληλες» κυκλοφορίες των τελευταίων χρόνων. Και κάτι τελευταίο εκτός μουσικής: με την εσωτερική μετανάστευση λόγω σπουδών να κρατάει ακόμα γερά στη χώρα μας, φρονώ πως ο βιωματικός τρόπος και ο σεβασμός με τον οποίο ο Μίλτος Πασχαλίδης έδειξε να προσεγγίζει στο Ξένιος: Η Κρήτη Εντός Μου την παράδοση του τόπου που βρέθηκε να τον φιλοξενεί δεν θα ήταν κι άσχημα αν αποτελούσε μπούσουλα και πηγή έμπνευσης για όσους φοιτητές φεύγουν μακριά απ’ τα σπίτια τους για το διάστημα των σπουδών τους.
