Έχουν ήδη περάσει 7 χρόνια από όταν ο Christian Scott έγινε Christian Scott aTunde Adjuah (2012). Προσθήκη που, όπως η συχνή μετονομασία πολλών ριζοσπαστών Αφροαμερικανών τη δεκαετία του 1960, υποδηλώνει μια επανοικειοποίηση των προγονικών ριζών –στην περίπτωση του Scott αυτές τέμνουν το αφροαμερικανικό με το αυτοχθονικό παρελθόν (δηλαδή το παρελθόν δύο κατεξοχήν υπεξούσιων ομάδων στη «λευκή Αμερική»). Το άλμπουμ που κυκλοφόρησε εκείνη τη χρονιά, το Christian aTunde Adjuah, έκανε τον 29χρονο τότε Scott λίγο πιο γνωστό στο ευρύτερο τζαζ στερέωμα. Kαι, ταυτόχρονα, άρχισε να αναπτύσσει εκείνο που ο ίδιος αποκάλεσε «stretch music», δηλαδή μια μουσική που επιχειρεί να πάει τα πράγματα παρακάτω όχι τόσο μέσω της αποδόμησης, αλλά περισσότερο μέσω της διάνοιξης της τζαζ σε ποικίλες εξωτερικές επιδράσεις.
Ο δίσκος Stretch Music (2015) φιλοδοξούσε να γίνει εγχειρίδιο αυτής της προσέγγισης, νομίζω όμως ότι είναι με το φετινό Ancestral Recall με το οποίο ο Scott αρθρώνει τα πιο πειστικά του επιχειρήματα. Κι αυτό γιατί εδώ η τζαζ διανοίγεται και εμπλουτίζεται σε τέτοιον βαθμό, ώστε μάλλον παύει να είναι τζαζ. Για την ακρίβεια, παύει να είναι οτιδήποτε έχει σαφή προσδιοριστικά χαρακτηριστικά –και τούτο μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις επιτυχίες του τρομπετίστα από τη Νέα Ορλεάνη.
Άλλωστε, η ίδια η Νέα Ορλεάνη (της παράδοσης του Mardi Gras, φερ’ ειπείν) αφενός δείχνει προς μια δομική υβριδικότητα –στην οποία καταφάσκει και η διπλή καταγωγή του Scott– και αφετέρου μας καλεί να σκεφτούμε ότι ο Scott μάλλον έμαθε τη μουσική σε μια κοινωνικοποιημένη μορφή της (προτού μετακομίσει βόρεια, στο Berklee της Βοστώνης, για τις εγκύκλιες σπουδές του)· μια μορφή που είναι ευαίσθητη στην πολιτισμική πολυχρωμία και έχει άμεση σύνδεση με την καθημερινότητα και το πάντα επείγον παρόν.
Εξού και με την επίκληση της προγονικής γραμμής στο Ancestral Recall, ο Scott δεν επιχειρεί να ανασυστήσει το όποιο παρελθόν· η δημιουργία του είναι από κάθε άποψη σύγχρονη, ακόμα και πρωτοποριακή. Χρησιμοποιεί, ας πούμε, αφρικανικές πολυρρυθμίες, υπενθυμίζοντας τη διαχρονική επίδραση της παράδοσης της υποσαχάριας Αφρικής στους ρυθμικούς πειραματισμούς της τζαζ· και είναι μέσω της επίκλησης αυτού του παρελθόντος που ο Scott φαντάζεται ένα μέλλον, βάζοντας τα σημερινά ζητήματα και μια κάποια αιχμή της μουσικής συγχρονικότητας να συνομιλήσουν με το αρχαϊκό δυναμικό τους.
Για τον Scott, αυτή είναι μια οιονεί πολιτική κίνηση. Τόσο το Ancestral Recall, όσο και η stretch music γενικότερα, εντάσσονται σε μια προσπάθεια να αποαποικειοποιηθεί ο ήχος από τις κυρίαρχες αντιλήψεις που τον περιχαρακώνουν στη μία ή στην άλλη εμπορική κατηγορία, μια προσπάθεια να αναδειχθεί ένα μουσικό δυναμικό ανοιχτών οριζόντων που προωθεί τη συμπερίληψη, όχι τον αποκλεισμό. Στα πλαίσια αυτής της κίνησης, ο Scott λέει πως οι πολιτικές των ταυτοτήτων γίνονται «ένα μέσο ένωσης των ανθρώπων, κι όχι ένας παράγοντας διαχωρισμού» (βλ. εδώ). Με άλλα λόγια, οι πολυρρυθμίες, η σύγχρονη τζαζ, ο ραπ λόγος ή ένα πιο ambient ηλεκτρονικό περιβάλλον, δεν χρησιμοποιούνται για να γίνουν κούφια επίδειξη πολυσυλλεκτικότητας, αλλά για να δείξουν ότι η διαφορά είναι πηγή δύναμης και ενότητας, προϋπόθεση για μια ευρύτερη χειραφέτηση.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, ο Scott δεν θα μπορούσε να επιλέξει καλύτερο συνεργάτη από τον ποιητή/ράπερ Saul Williams, έναν από τους λίγους του είδους του που εμποτίζει τόσο εύστοχα τους στίχους του με μια πραγματικά ριζοσπαστική πολιτική σκέψη (ο δίσκος MartyrLoserKing του 2016 είναι ένα καλό δείγμα αυτού του εμποτισμού, αλλά ασφαλώς δεν είναι το μόνο). Ο Williams συμμετέχει σε 3 από τις 12 συνθέσεις του Ancestral Recall, δίνει όμως την πιο κρίσιμη λεκτική έκφραση του όλου εγχειρήματος στο εντυπωσιακό ομώνυμο κομμάτι, το οποίο κλείνει το άλμπουμ: «we breathe through dissidence/we breathe through difference».
Έτσι, η επίκληση των προγόνων γίνεται επίκληση της ανυπακοής (της προϋπόθεσης της αποαποικιοποίησης), αλλά και επίκληση αυτής της πολύτιμης διαφοράς, με τα δύο να συνδέονται με την πιο βασική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, εκείνη της αναπνοής. Αμέσως προηγουμένως, ο Williams γράφει έναν στίχο ο οποίος εκφράζει νομίζω όλους και όλες εμάς που τυγχάνει να θεωρούμε ότι η μουσική είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα μέσο διασκέδασης: «we breathe through instruments». Στην ιστορία της τζαζ υπάρχουν, αν μη τι άλλο, άφθονα παραδείγματα όπου αυτές οι τρεις μορφές αναπνοής γίνονται η πρώτη ύλη για μια φλογερή μουσική επιτέλεση –και ο Scott φιλοδοξεί να ενταχθεί σε αυτήν τη γενεαλογία.
Το Ancestral Recall είναι ένας δίσκος με τον οποίον το καταφέρνει. Περιέχει κομμάτια που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, ταυτόχρονα όμως μπορεί να διατηρεί μια αξιοσημείωτη συνοχή, καθώς είναι όλα εμφανώς μέρη ενός συνόλου, ενός κοινού εγχειρήματος, μιας ενιαίας λογικής. Παρομοίως πολλές είναι και οι συναισθηματικές διακυμάνσεις από τις οποίες διέρχεται, περνώντας με ευκολία από την –ενίοτε οργιαστική– ζωηράδα των πολυρρυθμιών στη συναισθηματική καταβύθιση που μοιάζει απαραίτητη όταν επικαλείσαι ένα τέτοιο παρελθόν.
Με λίγα λόγια, με το Ancestral Recall ο Christian Scott επιβεβαιώνει τη θέση του ανάμεσα στις αυθεντικές φωνές της αφροαμερικανικής μουσικής, καθώς είναι ένας δίσκος ο οποίος, πέρα από την αισθητική του αξία, περιέχει και μια πρόταση για το πώς το παρελθόν μπορεί να ενημερώσει τη ριζοσπαστική σκέψη του παρόντος, για το πώς εντέλει θα μπορούσε να μοιάζει η μουσική του μέλλοντός μας –ανοιχτή τόσο απέναντι στις καταβολές της, όσο και απέναντι σε όλα εκείνα τα ερεθίσματα που θα μπορούσαν να την ταρακουνήσουν.
{youtube}pbwRAqehXuI{/youtube}
