Η 3η και τελευταία μέρα του Hellfest 2017 ξεκίνησε ανάλαφρα, εν συγκρίσει με τις προηγούμενες, ελέω πρόνοιας και απαραίτητου σχεδιασμού. Από τους Ghoul, δηλαδή, πήραμε απλώς μια σύντομη γεύση, όση ήταν απαραίτητη για να διαπιστώσουμε την ποιότητα ενός εξαιρετικού death/thrash/grindcore κράματος, εμπλουτισμένου από ταιριαστές horror μάσκες. Οι ίδιοι οι Ghoul, άλλωστε, βρίθουν ακατάπαυστου χιούμορ, κρίνοντας από την όλη περσόνα της μπάντας και την ενδυμασία της. Παρόλα τα ενδιαφέροντα στοιχεία, πάντως, απομακρυνθήκαμε σύντομα, προς διαφύλαξη δυνάμεων για μια δύσκολη ημέρα.
Η κούραση του τριημέρου, βλέπετε, δύναται να εμφανίσει σημάδια από νωρίς, γι' αυτό είναι φρόνιμο να παίρνεις χαλαρά το ξεκίνημα της τελευταίας μέρας. Δίχως κάτι τέτοιο να σημαίνει πως δεν περάσαμε από τους Regarde Les Homme Tomber και το μολυσμένο (κατά μία έννοια) post-metal τους, το οποίο απέπνεε αδιάβλητη επικυριαρχία σε πλήρη εξάπλωση. Η αλήθεια είναι πως το crew του Hellfest έχει στηρίξει αρκετά (και ορθώς) την εγχώρια δισκογραφική Les Acteurs de l' Ombre Productions, μιας και τα ονόματά της είναι αξιόλογα και οι αντίστοιχες προσπάθειές της επιμελείς. Δεν θα σας κρύψω πως κάθε χρονιά ελπίζω να ανακαλύψω κι ένα μικρό διαμαντάκι της εταιρίας, με το περσινό εύρημα να ακούει στην ονομασία των The Great Old Ones.
Το Moonlover των Ghost Bath (2015) προσωπικά δεν μου άρεσε και ας προκάλεσε έναν μικρό χαμό σε post-black κύκλους του εξωτερικού. Δεν θα σας κρύψω, έτσι, πως πλησίασα τη σκηνή με μισή καρδιά, έστω κι αν τείνω να παρακολουθώ κάθε black metal μπάντα στις διοργανώσεις τις οποίες επισκέπτομαι. Δίχως πάντως να φέρω ούτε και σήμερα επαφή με το νεότερο υλικό τους, οι Ghost Bath εντυπώθηκαν ανέλπιστα πιο αμαυρωμένοι, μα και περισσότερο ορμητικοί σε σχέση με πιθανές προσδοκίες. Η πλέξη μιας τριπλής κιθαριστικής επίθεσης λειτούργησε άριστα στην περίπτωσή τους, επιφέροντας σύσφιξη με λίαν διακριτή μορφή.
Τους Hirax είπαμε να τους παρακολουθήσουμε για την τιμή των όπλων· έτσι υποθέταμε δηλαδή αρχικά, μέχρι που γίναμε μάρτυρες μιας καθόλα πρωτοφανούς πυγμής. Έστω και αν μοναδικό αυθεντικό μέλος παραμένει ο Katon W. de Pena, το σύνολό τους παρουσιάζεται ασφυκτικό, δεμένο υπό μία αιχμηρά παλαιακή thrash κόψη. Ο αγαπητός de Pena, φυσικά, αποτέλεσε την ουσιαστικότερη φιγούρα, όντας ένας γραφικός (με την καλή έννοια) frontman, με φωνή αμετανόητου γκρινιάρη. Καλώς ή κακώς, οι Hirax ουδέποτε υπήρξαν μπάντα των thrash metal σαλονιών· αλλά αν επιθυμείς μια δόση ευθύβολα πωρωτικού thrash, μένουν ιδανικοί προς εύκαιρη ψυχαγωγική μπυροποσία.
Αφού πήραμε μια σύντομη γεύση από τους Candiria, η παρουσία των οποίων στάθηκε πιο καλοκουρδισμένη και από ελβετικό ρολόι, κατευθυνθήκαμε προς τους Arkhon Infaustus –προς το νέο πόνημα του DK Deviant, με άλλα λόγια. Το πρόβλημα δεν εντοπίστηκε στο ότι έχει απομείνει μοναδικό αυθεντικό μέλος στη σύνθεσή τους. Περισσότερο ήταν ότι αυτό που παρακολουθήσαμε δεν έφερε ιδιαίτερη σχέση με τους ίδιους τους Arkhon Infaustus. Τουλάχιστον σύμφωνα με τις όποιες προσδοκίες, κρίνοντας από την τελευταία εμφάνιση στο Underworld της Αθήνας.
Προσωπικά, ό,τι παρακολούθησα μου άφησε μια εντύπωση στεγνή, μηχανική, με υπολειπόμενη ζωντανή εμπειρία και πάθος-με-το-στανιό επί σκηνής. Φέροντας αμυδρή πια επαφή με τη νοσηρή αίσθηση κατάχρησης και σκοταδισμού που απέρρεαν κάποτε, η νέα Arkhon Infaustus περσόνα φάνταζε σαν μια πολύ ενδιαφέρουσα black metal σύμπραξη προς απλή τέρψη και ψυχαγωγία. Ιδιαιτέρως στις φάσεις εκείνες όπου η διαπλοκή των τριών κιθαριστών δεν λειτουργούσε διόλου άρτια.
Για τους DevilDriver και τον Dez Fafara δεν υπάρχει κάτι ιδιαίτερα νέο. Αποτελεί παλιό γνώριμο του Hellfest, σε βαθμό που όποτε το επισκέπτεται να προκαλείται κυριολεκτικό χάος. Δίχως αμφιβολία, πρόκειται για έναν από τους πιο πεπειραμένους, επιβλητικούς, αλλά και ψαρωτικούς frontmen του λεγόμενου modern american metal, ικανό να πυροδοτήσει την ένταση σε κάθε λεπτό, σαν επικίνδυνα γοργή φυτιλιά. Όπως αντιλαμβάνεστε, οι τυφώνες σκόνης αποτέλεσαν το μόνο αναμενόμενο, μόλις διαπιστώσαμε την προσθήκη των DevilDriver στο billing. Αν μάλιστα υποπτεύεστε πως οι επικοινωνιακές αρετές του Fafara είναι ανώτερες της ίδιας της μπάντας, να μην το ψυλλιάζεστε απλά, ισχύει.
Για τους Sanctuary και την παρούσα κατάσταση του Warrel Dane τα περιγράψαμε και στην ανταπόκρισή μας για την πρόσφατη επίσκεψή τους στην Αθήνα (εδώ). Η παρουσία της ίδιας της μπάντας ήτο παρόμοια χοντρικά, ο Lenny Rutledge κουβαλούσε κιλά κιθαριστικής εμπειρίας, με ουσιαστικές διαφορές να σημειώνονται περισσότερο στην απόδοση του Dane, ο οποίος βρέθηκε σε εμφανώς καλύτερη μέρα. Ύστερα δηλαδή από την εκτέλεση του τραβηγμένου-από-τα-μαλλιά "Die For My Sins" ακολούθησε το "Seasons Οf Destruction", με τη φωνή να βελτιώνεται ανοδικά, φτάνοντας σε επίπεδα μακράν ικανοποιητικότερα της αθηναϊκής εμφάνισης. Από ό,τι φαίνεται, ο Dane μάλλον αποτελεί ζαριά ζόρικη, αναλόγως σε τι μέρα θα τον πετύχεις.
Ο Bobby Liebling έβγαζε ανέκαθεν άσχημα γούστα και δεν ντράπηκε ποτέ να το κρύψει. Η αποτοξίνωση κρίθηκε απαραίτητη, ο γέρος μπήκε έτσι στην ψειρού, με τον Victor Griffin να αναλαμβάνει προσωρινά τον τομέα των φωνητικών, οδηγώντας τους Pentagram σε περιοδεία. Έστω και αν οι Martin Swaney & Joe Hasselvander δεν αποτελούσαν μέλη του line-up, η μορφή των Pentagram ήταν στην προκειμένη κοντινή στην αντίστοιχη των Death Row, τους οποίους ο Griffin είχε τελευταία επανενώσει το 2009, προτού ξανασμίξει με τον Leibling. Ο ίδιος επιτέλεσε βέβαια άριστα τον τομέα των φωνητικών, σε σημείο που ο Leibling δεν έλειψε και τόσο. Ειδικά αν αναλογιστούμε πως ως φαινόμενο παρεμένει σπάνιο για να το βιώσει κανείς.
Οι Alterbridge έχουν πλασαριστεί ως μία από τις ανερχόμενες ελπίδες της νέας hard rock σκηνής και η αλήθεια είναι πως φέρουν εκτελεστική δεινότητα ικανή να συγκριθεί με πρωτογενείς δυνάμεις του χώρου. Η μεμπτή όμως και μονίμως επισφαλής αχίλλειος πτέρνα τους, είναι πως βρίθουν πρωτοφανών μελωδικών στοιχείων, δίχως την ανάλογα απαραίτητη κόψη. Την ίδια ακριβώς αίσθηση μετέδωσε λοιπόν και η όλη σκηνική απόδοσή τους στο Hellfest 2017, η οποία κινήθηκε σε υπερβολικά ασφαλή standards, δίχως την παραμικρή υποψία κινδύνου. Λίαν ψυχαγωγική εμφάνιση, ασφαλώς –από όποια τεχνική σκοπιά κι αν το εκλάβει κανείς– αλλά δεν δύναμαι να παραβλέψω πως rock χωρίς κάτι το επικίνδυνο, δεν μπορεί να είναι hard rock.
Το επικό viking metal των Equilibrium βρίσκεται μακριά από τη σφαίρα των όποιων προτιμήσεων, αλλά αυτό δεν με εμπόδισε να παραδεχθώ πως στάθηκαν πολύ πιο επιβλητικοί από πολλές σκοτεινές μπάντες στον ίδιο ακριβώς χώρο. Η αλήθεια είναι πως το Hellfest 2017 στράφηκε αυτή τη φορά προς «φολκοειδείς» μουσικές –υπό την ευρεία έννοια– περισσότερο από το αναμενόμενο, ειδικά έπειτα από την επιτυχία του περασμένου έτους, σύμφωνα με την οποία κάθε ανάλογη σκηνή ήταν κατάμεστη. Και οι Equilibrium επιδέχθηκαν ανείπωτης αποδοχής, την οποία και φρόντισαν να τιμήσουν, παραδίδοντας χαρακτηριστική αυτοπεποίθηση, φορμαρισμένες εκτελέσεις και attitude πιο metal και από τους σκληρότερους εκπροσώπους του.
Στην αντίστοιχη σκηνή της Valley, οι Blue Öyster Cult, με ηγετικό μπροστάρη τον ευλογημένο Eric Bloom, παρέδωσαν άρτια μαθήματα ατόφιου rock, τέτοιου που μόνο οι παλαιοσειρές εμπνέεουν. Είναι πολλές οι φορές που βλέπω νέες mainstream rock μπάντες σε φεστιβάλ, για να εμφανίζονται στη συνέχεια όσοι εγκαθίδρυσαν το είδος και να αναλογιστώ πως σωρεία καινούριων μουσικών δεν είναι τόσο ξεχωριστοί, εν τέλει. Όποιος διαφωνεί, όσο στριμμένο και αν ακούγεται, μάλλον γεννήθηκε σε λάθος δεκαετία. Διότι οι Blue Öyster Cult ενέπνεαν παιδεία, μουσικότητα, βάθος, αρχιτεκτονικές δομές και κέφι συνυφασμένο με συγκίνηση. Όλα όσα μας έκαναν, δηλαδή, να αγαπήσουμε τη μουσική αυτή σε ουσία.
Οι Scour του Phil Anselmo ενδεχομένως να αποτέλεσαν τη μεγαλύτερη έκπληξη του φετινού Hellfest. Όχι όμως και ο ίδιος ο Anselmo, ο οποίος παρουσιάστηκε στραβομούρης και γκρινιάρης –με την καλή βέβαια έννοια– όπως πάντα. Η δε εμφάνιση απεδείχθη απέριττα αψεγάδιαστη, με τα ευθύβολα black στοιχεία να υπερενισχύονται από το core υπόβαθρο, αγγίζοντας ταχύτητες υπερηχητικές, πάνω από τις οποίες ο Anselmo έσκουζε σαν λυσσασμένο γουρούνι. Δίχως η γλαφυρή παρομοίωση να στοχεύει στην ποιότητα των φωνητικών, η απόδοσή του ήταν εξαιρετική, όπως και η ίδια η επικοινωνιακή παρουσία. Δεν σταμάτησε λεπτό την αλληλεπίδραση με τον κόσμο, έριξε χολή σε όσους «γνωρίζουν» από black metal (αχρείαστο ήταν αυτό) λίγο πριν το "Massacre" των Bathory, για να κλείσει με το "Strength Beyond Strength" των Pantera, το οποίο και έδεσε άρρηκτα από την άποψη της μορφολογίας.
Για τους Metal Church και τον αειθαλή Mike Howe αναγράψαμε οτιδήποτε σημαίνον και στην ανταπόκριση της πρόσφατης επίσκεψής τους στο Κύτταρο (εδώ). Με λόγια διθυραμβικά, μάλιστα, τα οποία ενδέχεται να φαντάζουν ελλιπή, καθότι ο ίδιος εμφανίστηκε με εμφανώς ανώτερη ζωτικότητα στην Clisson. Φυσικά ενδέχεται να αναρωτηθεί κανείς, πόσο καλύτερος να στάθηκε μιας κυριολεκτικά άριστης εμφάνισης; Και όμως, η διαφορά, αν και μικρή, κρίθηκε στις λεπτομέρειες, μιας και εισήλθε στη σκηνή περισσότερο «ζεστός» εν συγκρίσει με τη βραδιά της Αθήνας. Τα ίδια τα δεδομένα του ήχου φάνταζαν επίσης διαυγέστερα.
Ο James Kent, κατά κόσμον γνωστός ως Perturbator, αξίζει κάθε έπαινο που δέχθηκε στην αντίστοιχη ηλεκτρονική σκηνή. Όχι μόνο διότι διηύθυνε και στερέωσε το εκκολαπτόμενο ρεύμα του synthwave, ούτε διότι η ποιότητα της μουσικής του αγγίζει ταβάνι στη φάση. Εν αντιθέσει με αρκετούς συναδέλφους του, ο Kent δεν επιδίδεται απλά σε DJ πρόγραμμα, παρά μιξάρει ζωντανά, κάτι που η πλειονότητα δεν αντιλαμβάνεται, ειδικά όταν πλήθη προτιμούν την εύκολη λύση. Η 1 πάντως ώρα καθαρού Perturbator set δεν αποτέλεσε club event ή εμπορικό trick ενός καλυμμένου hype. Αποτέλεσε αντιθέτως 1 ώρα καθαρής live μουσικής: όσο ταλέντο απαιτεί η εκτέλεση της ζωντανής της φύσης, άλλο τόσο τελειοποιείται σε κάθε τρεχούμενο έτος.
Οι Coroner ανέλαβαν έργο δύσκολο, διότι τους ανατέθηκε να εμφανιστούν έπειτα από τους Emperor. Και πώς να κοντράρεις μία από τις πιο αναμενόμενες μπάντες της διοργάνωσης, ακόμη κι αν φέρεις το βάρος μια τόσο ασήκωτης δισκογραφίας; Η αλήθεια είναι λοιπόν ότι μπήκαν κάπως μουδιασμένα, αλλά και εν μέρει θαμμένοι από τον ήχο, με τον Diego Rapacchietti –ως αντικαταστάτη του Marquis Marky– να ηχεί σαν κακοτράχαλος ξυλοκόπος. Για καλή μας όμως τύχη ο ήχος βελιώθηκε σύντομα και ραγδαία, σε σημείο ώστε οι αποδόσεις να εκτροχιάζονται ανοδικά, χάρη στο απαράμιλλο σθένος του Ron Royce και τη «φλοϋδική» παιδεία του Tommy T. Baron. Ήταν βέβαια κι εκείνες οι σαμπλαρισμένες πινελιές που προσέθεσε σε στιγμές ανύποπτες ο Daniel Stössel, οι οποίες με καθησυχάζουν πως ο επερχόμενος δίσκος θα συνεχίζει από όπου ακριβώς σταμάτησε το Grin (1993).
Η ανταπόκριση κλείνει με τους Emperor, τους αδιαφιλονίκητους headliners του φετινού φεστιβάλ. Είμαι μεγάλος οπαδός των projects του Phil Anselmo και ακόμα μεγαλύτερος fan των Coroner, συγκριτικά με τους Emperor. Ωστόσο μέχρι το Hellfest 2017 παρέμεναν το μόνο ενεργό –και εν ζωή– black metal απωθημένο μου, αφού δεν είχα καταφέρει ποτέ να τους παρακολουθήσω. Ανέμενα έτσι συγκινημένος, αλλά μερικώς συγκρατημένος, διότι ξέραμε ότι θα βγουν, θα αποδώσουν όλο το Anthems To The Welkin At Dusk (1997), και στη συνέχεια θα αποχωρήσουν. Το λεγόμενο «our classic album in its entirety» αποτελεί βέβαια ένα concept που ο ίδιος ασπάζομαι, αλλά στην προκειμένη μύριζε λίγο αίσθηση κονσέρβας.
Στα των εκτελέσεων καθαυτών, οι Samoth & Ihsahn υπήρξαν αλώβητοι στον ρόλο τους –με τον δεύτερο να έχει εξελιχθεί έτη φωτός ως μουσικός, τελειοποιώντας τις μελωδικές του εκφάνσεις. Κιθαριστικά μου έδινε μάλιστα την εντύπωση πως θα μπορούσε να αποδίδει τα κομμάτια και στον ύπνο του, με χαρακτηριστική άνεση, η οποία έλειπε ακόμη και από ντοκουμέντα των πιο χρυσών εποχών τους. Ο Trym φάνηκε όμως λίγο σκουριασμένος, κάποια μικρά λάθη τα έκανε, με τον Ihsahn να στρέφεται στο πλευρό του και να του ψιθυρίζει χαρακτηριστικά και για κακή του τύχη, διότι ένα δεύτερο λάθος εμφανίστηκε οριακά από την πάροδο ενός μόλις λεπτού.
Όλα αυτά ήταν βέβαια σταγόνα στον ωκεανό και νομίζω ότι γίνομαι περισσότερο ψείρας από όσο θα έπρεπε. Όλοι έπαιξαν καταπληκτικά, συμπεριλαμβανομένου του Secthdamon, που φάνηκε άριστος στον ρόλο του –σωστός ηγέτης των Odium άλλοτε, μα και παλιός γνώριμος των Samoth/Trym από τους Zyklon. Άριστος κρίνεται όμως και ο Einar Solberg των Leprous, με προϋπηρεσία στη live σύνθεση της σόλο μπάντας του Ihsahn. Και ο ίδιος ο Ihsahn είχε πάντως μπει απόλυτα στο πετσί και στην αίσθηση της μουσικής, κι ας έχει πια ηρεμήσει. Δεν κρατήθηκε μάλιστα να μην επιδοθεί σε headbanging στις φάσεις όπου γνήσιο νεύρο και ορμή καθοδηγούσαν το κλίμα της εκτέλεσης.
Το ζουμί όμως δεν είναι εκεί. Προστέθηκε προς τέρψη μας και το "Curse You All Men!", για να κοντοσταθεί ο Ihsahn και να φωνάξει αν θέλουμε να ακούσουμε κι άλλο. Και κάπου εκεί είναι που μπαίνει το "I Am Τhe Black Wizards", το οποίο αποτελεί ύμνο ζωής για μένα· η εκτέλεσή του ανήκει απλά σε άλλη Διάσταση. Είναι η φάση εκείνη όπου σπηλιές ανοίγουν, η ομίχλη ξεδιαλύνει, μάγισσες πετάνε σε σκουπόξυλα και μάγοι με φαρδιά τσουκάλια μουρμουράνε ξόρκια νοσηρά, μέσα από τις πιο αρχέγονες παγανιστικές τελετές. Μια εικόνα όχι κυριολεκτική, μα ούτε και μεταφορική: μια αίσθηση δέους περισσότερο και παραμυθιού, άρρηκτα συνυφασμένων.
Η ατμόσφαιρα αυτή μου έφερε μόνο μία σκέψη κατά νου. Την παλιά heavy metal αφέλεια, η οποία τόσο πολύτιμη στάθηκε για τα θεμέλια της κουλτούρας των 1990s. Αν με ρωτούσατε, κοινώς, δεν θα έλεγα ότι οι Emperor έδωσαν μια «συναυλία» ή ότι έπαιξαν σε ένα «φεστιβάλ», παρά πως παρουσίασαν ένα πραγματικό Ταξίδι στο Παρελθόν. Στάθηκαν βέβαια σαν επαγγελματίες, έκαναν σωστά τη δουλειά τους, αλλά δεν μου άφησαν γεύση στυφή, όπως αρχικά ανησυχούσα. Το "Inno Α Satana" ακολούθησε, όπως αντιλαμβάνεστε, ως επισφράγιση των παραπάνω, επιβεβαιώνοντας ότι δεν ήταν τυχαία η παρακαταθήκη τους, ούτε το όνομα το οποίο σοφά επέλεξαν. Οι παλιές μπάντες είχαν κάποια έμπνευση παραπάνω στο ζήτημα, όπως και να το κάνουμε, έστω και αν η επιλογή τύγχανε αμιγώς ενστικτώδης.
{youtube}3BBS0GQgurQ{/youtube}
