Αν και έχει χαιρετηθεί ως συνθέτης με ολοκληρωμένη και συνάμα πολύ προσωπική οπτική στο πειραματικό σύμπαν που γεννήθηκε κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα χάρη στις εξερευνήσεις μουσικών προερχόμενων από τον κλασικό κόσμο, η αναγνώριση του Iancu Dumitrescu δεν υπερέβη τις τάξεις όσων ασχολούνται με τα ηλεκτρακουστικά –δεν έχει μάλιστα καν περάσει σε όσους έφτασαν εκεί μέσω των 1990s περιπετειών της electronica. Γι' αυτό και η εμφάνισή του στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών με τους Hyperion Ensemble (την ορχήστρα δηλαδή που ίδρυσε στα 1976) κλείστηκε για τη μικρή σκηνή του χώρου· γι' αυτό και, ακόμα κι εκείνη, δεν μπόρεσε να γεμίσει παρά κατά τα 2/3 της και μόνο.
Οι προσδοκίες βέβαια ήταν αντιστρόφως ανάλογες της μικρής προσέλευσης: δεν έρχεται άλλωστε κάθε μέρα μια περσόνα σαν τον Iancu Dumitrescu στην πόλη σου. Φεύγοντας πάντως από τη Στέγη το βράδυ της Τετάρτης, ένιωθα πως δεν είχαν εκπληρωθεί. Όχι γιατί δεν ακούσαμε ενδιαφέρουσα, έως πολύ ενδιαφέρουσα μουσική· ούτε γιατί μας απογοήτευσε σε κάτι ο Ρουμάνος συνθέτης ή οι εξαιρετικοί οργανοπαίχτες του, οι οποίοι στάθηκαν θαυμάσια με γνώμονα τις δυσκολίες των 7 συνολικά έργων που ακούστηκαν, εισπράττοντας δίκαιο χειροκρότημα –ο Dumitrescu επέμεινε μάλιστα να το κατευθύνουμε προς εκείνους, αποσυρόμενος διακριτικά στο αριστερό (για εκείνον) άκρο της σκηνής. Συχνά όμως η ροή της συναυλίας έμοιαζε με σκωτσέζικο ντους: πότε απογειωνόσουν, πότε βρισκόσουν να μετράς λεπτά και δευτερόλεπτα, εκλιπαρώντας να πάμε παρακάτω.
Η αιτία, έχει όνομα και επώνυμο. Λέγεται Ana-Maria Avram και μιλάμε φυσικά για τη γυναίκα του Dumitrescu. Και λυπάμαι ειλικρινώς που τη στοχοποιώ έτσι, γιατί μου έδωσε την εντύπωση ενός αξιολάτρευτου ανθρώπου, έτσι όπως μας μιλούσε γήινα και με εμφανή την απουσία οποιασδήποτε ψωναρίας· προσφέρθηκε επίσης να αποσύρει ένα δικό της έργο από το πρόγραμμα, φοβούμενη ότι θα μας έπεφτε πολύ μεγάλο σε διάρκεια, ενώ έδειξε ότι έχει και χιούμορ, κάνοντάς μας να γελάσουμε σε δυο-τρεις στιγμές κατά τη διάρκεια της βραδιάς. Δημιουργικά όμως βρίσκεται τόσο πολύ στη σκιά του συζύγου της, ώστε το γεγονός πως το σετ που θα παρουσίαζαν οι Hyperion Ensemble περιλάμβανε και δικά της έργα, αποδείχθηκε αρκετό για να οδηγήσει σε ένα κομψί-κομψά αποτέλεσμα.
Η συναυλία ήταν προγραμματισμένη ν' αρχίσει με το δικό της "Chiaroscuro", αλλά τελευταία στιγμή ανακοινώθηκε ότι θα ξεκινούσαμε με Dumitrescu και "Bright Stars And Bolids". Εκ πρώτης όψης, στάθηκε εξαιρετική επιλογή. Το έργο, γραμμένο για κρουστά και ηλεκτρονικά, αποδείχθηκε καταπληκτικό· Στοιχειωμένα ηλεκτρονικά ξεπηδούσαν από το λάπτοπ στο κέντρο της σκηνής και πάνω τους πρόσκρουαν τα χτυπήματα δύο κρουστών (τύμπανα, πιατίνια, γκονγκ, τηγάνια, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε) και δύο ακόμα μουσικών, οι οποίοι κρατούσαν λεπτά μα ευμεγέθη φύλλα μετάλλου, συμβάλλοντας στο απόκοσμο της εμπειρίας. Κάθε τι, φυσικά, καθοριζόταν από τον Dumitrescu: η φόρμα παρέμενε εκείνη ενός μαέστρου που διηύθυνε μια ορχήστρα δωματίου, μα η μέθοδος, τα «όργανα» και η ίδια η ηχητική εμπειρία ανέτρεπε αποτελεσματικά κάθε παραδεδομένη έννοια για κάτι τέτοιο· και στη μέση όλων ο Dumitrescu με το σφιχτά τυλιγμένο κόκκινο κασκόλ του, να μοιάζει περισσότερο με μυστηριώδη σαμάνο που έπεφτε σε έκσταση και συνδιαλεγόταν μη ορατές δυνάμεις, παρά με οτιδήποτε φαντάζεται κανείς ακούγοντας για «μαέστρο».
Όμως το "Bright Stars And Bolids" αποδείχθηκε η καλύτερη στιγμή της βραδιάς. Ακούσαμε κι άλλα ενδιαφέροντα πράγματα, τίποτα ωστόσο δεν μπόρεσε νομίζω να το ξεπεράσει. Και, από μια τέτοια άποψη, η συναυλία πέταξε το πιο γερό της χαρτί στην έναρξη, αντί να το κρατήσει –όπως είχε σχεδιαστεί– για φινάλε του πρώτου μέρους. Ακούγοντας το "Chiaroscuro" της Avram, για ηλεκτρονικά και δύο μπάσα κλαρινέτα, αντιλήφθηκα αμέσως το γιατί έπρεπε να γίνει η αλλαγή: παρά την εξαιρετική επίδοση των Tim Hodgkinson & Yoni Silver στα μπάσα κλαρινέτα και την κατά σημεία επιτυχημένη τους διάδραση με τα ηλεκτρονικά, ήταν ένα έργο που φάνταζε ως φτωχός συγγενής του "Bright Stars And Bolids". Κι όσο επιβλητικός ήταν ο Dumitrescu ως μαέστρος, άλλο τόσο άχαρη αποδείχθηκε η Avram: τα χέρια της τινάζονταν σε κινήσεις που ήθελαν να μιμηθούν εκείνες του συζύγου της, κατέληγαν όμως αστείες...
Οι εντυπώσεις δεν αμβλύνθηκαν από μία ακόμα σύνθεση της Avram που παίχτηκε αμέσως μετά, παρότι το "Winds Of The Desert" αξιοποίησε επιτυχώς την πλήρη δυναμική των Hyperion Ensemble. Ούτε και στο δεύτερο μισό άλλαξα γνώμη, ακούγοντας το "Nouvel Archae (XII)" για ηλεκτρονικά και φωνή, για τις ανάγκες του οποίου ο Dumitrescu έκατσε στην κονσόλα κι εκείνη βρέθηκε μόνη στο κέντρο της σκηνής, να συνεισφέρει φωνητικά: το έργο διέθετε μεν κάποιο ενδιαφέρον, τράβηξε δε αρκετά σε μάκρος. Το θέμα είναι ότι μπροστά στις δουλειές του Dumitrescu, αμφότερα τα προαναφερθέντα υστερούσαν. Το φινάλε ας πούμε της βραδιάς, με τον Ρουμάνο συνθέτη να δίνει ακόμα ένα ρεσιτάλ κινησιολογίας καθώς οδηγούσε τους Hyperion Ensemble σε ένα "Chaos And Order" το οποίο τίμησε στο ακέραιο το όνομά του –παράγοντας πράγματι τάξη μέσα από ένα διαρκές χάος– στάθηκε μία επιπλέον αποκάλυψη της ιδιοφυΐας του, μα και της απόστασης που τη χωρίζει από τις δημιουργικές δυνάμεις της Avram.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Στέγης, Χρήστος Καρράς –παρών και ο ίδιος στη συναυλία– θα συντόνιζε στη συνέχεια μια συζήτηση με τους μουσικούς των Hyperion Ensemble, ανειλημμένες όμως υποχρεώσεις δεν μου επίτρεψαν να την ακούσω. Ίσως να έφευγα πιο ευχαριστημένος αν το είχα κάνει και όχι με εκείνη την αίσθηση μερικής απογοήτευσης που με συνόδευε βγαίνοντας στον κρύο αέρα της Συγγρού.
{youtube}I1hRaDskEzU{/youtube}
