Φωτογραφίες: Ελένη Μητσιάκη
Η αξία των πραγμάτων διαφαίνεται –σχεδόν πάντα– μέσα από τη σύγκριση ή από την έντονη επιθυμία που σε οδηγεί τελικά στην επιλογή. Κάπως έτσι λοιπόν, αν και περίμενα εναγωνίως το Plissken Festival, o αναπάντεχος ερχομός του Shigeru Umebayashi άλλαξε τη ρότα μου ελάχιστα χιλιόμετρα, σβήνοντας κάθε δίλημμα –μιας και ο Ιάπωνας συνθέτης μουσικής για τον κινηματογράφο, στρογγυλοκάθεται στη μέση της προσωπικής μου πεντάδας. Το γεγονός πως έχει κάνει μόνο δύο εμφανίσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος –στο κινηματογραφικό φεστιβάλ της Γάνδης το 2009 και σε αυτό στη Κρακοβία το 2010– έκαναν ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη της παρακολούθησης. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Ume (όπως επιθυμεί να τον αποκαλούν) κατάφερε να γεννήσει, έξι χρόνια πριν, ένα ισχυρότατο ευρωπαϊκό και ελληνικό ρεύμα φίλων της κινηματογραφικής μουσικής –κάτι που δεν συμβαίνει στην Ιαπωνία, όπως παραδέχτηκε κι ο ίδιος– και να κάνει τα ερτζιανά των ελληνικών ραδιοφώνων (για να μη μιλήσω για τις ελληνικές τηλεοπτικές σειρές τύπου Παπακαλιάτη) να κολλήσουν σε ένα από τα πλέον πολυπαιγμένα soundtrack της τελευταίας δεκαετίας. Αναφέρομαι, βέβαια, στη μουσική που έγραψε για την ταινία 2046 εγκαινιάζοντας ουσιαστικά τη συνεργασία του με τον σπουδαίο σκηνοθέτη Wong Kar Wai. Είχε προηγηθεί μια υποτυπώδης συνεργασία στην ταινία In The Mood For Love, μιας και ο σκηνοθέτης, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Ume, «δανείστηκε» με δική του πρωτοβουλία το βασικό θέμα –το πασίγνωστο “Yumeji’s Theme”– από παλιότερη δουλειά του. Κάπως έτσι λοιπόν, δέκα χρόνια πριν, εισήλθα κι εγώ στον κόσμο του Ιάπωνα συνθέτη, μαγεύτηκα και εξελίχθηκα σε μανιώδη συλλέκτρια της μουσικής του, η οποία μετράει περίπου 25 χρόνια δημιουργίας μέσα από πολλές άγνωστες ασιατικές ταινίες, ντοκυμαντέρ, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές παραγωγές, πριν έρθει σε επαφή με τον Δυτικό κόσμο μέσω των δημοφιλέστατων εκπροσώπων του ασιατικού κινηματογράφου (Wong Kar Wai, Zhang Yimou, Jet Li), ή Δυτικών παραγωγών (A Single Man, Hannibal Rising, Incendiary κ.α.)
Η μουσική του Shigeru Umebayashi έχει γράψει αμέτρητες ώρες στα ακουστικά μου κι όσο κι αν η ζωντανή ακρόαση έχει άλλη χάρη, η ιδέα του να βρεθώ κοντά στον συνθέτη και να γνωρίσω τον τρόπο που γράφει μουσική, με ιντρίγκαρε πολύ περισσότερο από αυτή της συναυλίας. Το ίδιο φαντάζομαι ένιωσαν και τα υπόλοιπα 70 περίπου άτομα που γέμισαν το αμφιθέατρο του Ιδρύματος Κακογιάννη το πρωϊνό του Σαββάτου, ώστε να παρακολουθήσουν το masterclass του Ιάπωνα συνθέτη. Στις τρεις ώρες που ακολούθησαν, ο Umebayashi αναφέρθηκε στη συνθετική του διαδικασία, στον τρόπο με τον οποίο συνεργάζεται ή υποκύπτει στους σκηνοθέτες (ακολουθεί κατά γράμμα τις εντολές τους, πρεσβεύοντας πως η μουσική πρέπει να υπηρετεί την εικόνα και να μη την ξεπερνά), στο πέρασμά του από τη θέση του μπασίστα στο ροκ συγκρότημα ΕΧ στις κινηματογραφικές μονταζιέρες, στην αγάπη του για τους Beatles και τον Chaplin, στο τι ακούει κάθε πρωί στο ipod του όταν περπατά στους δρόμους του Τόκυο, στο πώς θα έντυνε μουσικά μια ταινία με θέμα την Αθήνα (θεώρησε περιττή τη χρήση μουσικής μιας και είμαστε αρκετά θορυβώδεις!), στους αγαπημένους του σκηνοθέτες και πιθανούς μελλοντικούς συνεργάτες (David Lynch, Martin Scorsese, Wes Anderson), στην απλότητα που χαρακτηρίζει τη μουσική του και πηγάζει σαφώς από την ιαπωνική του κουλτούρα, στο αγαπημένο του, δικό του μουσικό θέμα (“Sorekara”) και, δυστυχώς, στο γεγονός πως δεν ενορχηστρώνει ο ίδιος τη μουσική του (μετά βίας μπορεί να παίξει πιάνο ή να διαβάσει παρτιτούρα), αλλά δίνει ακριβείς ενορχηστρωτικές οδηγίες και εντολές σε στενό του συνεργάτη. Ομολογώ ότι αυτή η τελευταία εξομολόγηση υπήρξε σοκαριστική, αλλά τελικά όχι ικανή να με αποτρέψει από την απόλαυση της βραδινής συναυλίας. Εξάλλου, η ομορφιά των μελωδιών του παραμένει απαράμιλλη κι αυτός ο μοναδικός δημιουργός τους.
Την μετάδοση των συναισθημάτων που πηγάζουν από τις μελωδίες του, ανέλαβε μια νεοσύστατη ελληνική ορχήστρα, η Oticons Orchestra & Choir, η οποία δημιουργήθηκε με σκοπό να αφοσιωθεί αποκλειστικά στις συναυλίες που θα αφορούν τα soundtracks εντός και εκτός συνόρων. Αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο νέο, που μαζί με τον πρόσφατο οργασμό εξαιρετικών παραγωγών του Ιδρύματος Κακογιάννη, προμηνύει και υπόσχεται ενδιαφέρουσες μέρες για τους λάτρεις της κινηματογραφικής μουσικής στην Ελλάδα.
Ο έντονος ενθουσιασμός της ορχήστρας στη παρθενική της εμφάνιση –έχω πολλά χρόνια να δω πρόσωπα μουσικών να λάμπουν ή να δείχνουν μέσω εκφράσεων τόσο έντονα τα συναισθήματά τους– η έμπειρη καθοδήγηση του Βέλγου μαέστρου κινηματογραφικής μουσικής και τακτικού συνεργάτη του Umebayashi, Dirk Brosse, καθώς και η ονειρική δεξιοτεχνία του Ελβετού βιρτουόζου έθνικ πνευστών Sandro Friedrich (μόνιμη επιλογή του συνθέτη στις συναυλίες), δημιούργησαν –σε συνδυασμό βέβαια με τις κινηματογραφικές σεκάνς τις οποίες πρόβαλλε η γιγαντοοθόνη– μια μοναδική ατμόσφαιρα. Τα μουσικά αποσπάσματα, που κινήθηκαν κυρίως στα πιο δημοφιλή στο κοινό και σε αυτά των πιο πρόσφατων ταινιών (χωρίς πάντως να λείψει και μια αναφορά στο πρώιμο και αγαπημένο του συνθέτη “Sorekara”), καθώς και οι σκηνές που τα συνόδευαν, ήταν προσωπική επιλογή του συνθέτη και ενορχηστρωμένα ειδικά για ζωντανή εκτέλεση. Προσθήκη της τελευταίας στιγμής η Δάφνη Πανουργιά, η οποία με την υπέροχη εκτέλεση του “Theme Of The Empress” (από το Curse Of The Golden Flower) αντιστάθμισε την απογοητευτική ερμηνεία της, συμπαθέστατης κατά τα άλλα, Σαβίνας Γιαννάτου, που ακολούθησε μετά.
Αν κρίνω από το χειροκρότημα του Umebayashi, που καθισμένος στη πρώτη σειρά πεταγόταν ενθουσιασμένος μετά το τέλος κάθε κομματιού, από τα μπράβο του κατάμεστου θεάτρου και το συναίσθημα το οποίο κουβάλησα μέσα μου μέχρι το επόμενο πρωί, ήταν σίγουρα 80 μαγικά λεπτά...
Setlist
No Way Out – House Of Flying Daggers
Main Theme – Curse Of The Golden Flower
Mei And Leo – House Of Flying Daggers
Hollow Inside – Hannibal Rising
To Victoria Station – Incendiary
Main Theme – Incendiary
Train – Zhou Yu’s Train
Main Theme - Sorekara
A Variation On Scotty Tails Madeline & Carlos – A Single Man
George’s Waltz II – A Single Man
Yumeji’s Theme – In The Mood For Love
Echo Game - House Of Flying Daggers
Farewell No. 2 - House Of Flying Daggers
Theme Of Empress – Curse Of The Golden Flower
Tainjiin Fight – Fearless
Theme Of Yuan And Yeuci – FearlessMother And Jai – Curse Of The Golden Flower
Return To The Palace – Curse Of The Golden Flower
Interlude – 2046
Main Theme – 2046
Polonaise – 2046
Lovers - House Of Flying Daggers
The Vendetta March – Tears For Sale
