Φωτογραφίες: Nikos Z
Η μουσική των χάλκινων πνευστών σίγουρα δεν χαρακτηρίζει την αλβανική κουλτούρα, όμως η δημιουργία μιας μπάντας που παντρεύει το είδος αυτό με δικές της σχολές παραδοσιακού αυτοσχεδιασμού, όπως π.χ. τα kaba και τα gazel, αποτελεί μια μουσική καινοτομία. Καινοτομία που μας έφεραν κατ’ ευθείαν από την Αλβανία οι Fanfara Tirana, τους οποίους και γνωρίσαμε καλύτερα στην πρώτη τους συναυλιακή απόπειρα στη χώρα μας, στο Half Note.
Εδώ και καιρό άκουγα για αυτή τη στρατιωτική μπάντα που συνενώθηκε υπό έναν βετεράνο-παλαίμαχο τραγουδιστή, ακολουθώντας τις μουσικές παραδόσεις ανάλογων σχημάτων σε πανηγύρια και άλλες εκδηλώσεις. Πρόκειται για πραγματικά μέλη στρατιωτικών σχολών τα οποία και δημιούργησαν την ορχήστρα Fanfara Tirana σχεδόν από αστείο, στον βωμό ενός παράταιρου βαλκανικού συμπλέγματος με έδρα τα Τίρανα. Τα 13 μέλη μαζί με το «αηδόνι» τους, τον τσαρουχοφόρο και φουστανελά Hysni ή Niko Zela, επιδόθηκαν λοιπόν στο Half Note σε μία παρουσίαση της δουλειάς τους με μπόλικες δόσεις από πνευστά (εννοείται), πλήκτρα, νταρμπούκα, ντραμς και ολίγον από κλαρίνο. Λίγο μετά τις 10.30 ο χώρος δεν είχε γεμίσει ακόμη –και δεν επρόκειτο τελικά – όμως η πολυπληθής ορχήστρα αφέθηκε από το πρώτο λεπτό σε ό,τι νιώθει πιο οικεία να κάνει: να ανεβάζει δηλαδή τους υποψιασμένους και μη παριστάμενους.
Οι πρώτες γεύσεις χάλκινων ρυθμών γάμου κατακτούν το γυναικείο κοινό, που κυριαρχεί αριθμητικώς, και οι πρώτοι χοροί ξεκινούν ήδη από το τρίτο κομμάτι. Το χαρμόσυνο μουσικό πάντρεμα των Fanfara Tirana είχε λίγο απ’ όλα: άρωμα Βαλκανίων, jazz, δημοτικά, διασκευές στη “Μαντουβάλα” και στο “Chocolate”, μέχρι lounge περάσματα σαξόφωνου α-λα-Γιώργος Κατσαρός –ίσως η πιο άκυρη στιγμή της συναυλίας, κι ας εμπνεύστηκαν το κομμάτι με την άφιξή τους στην Αθήνα. Τα περισσότερα τραγούδια προέρχονταν από το μοναδικό τους άλμπουμ Albanian Wedding-Brass Explosion, με τα “Apocalyptic Kaba” και “Janines C’I Pane Syte” να ξεχωρίζουν τόσο για τις άναρχες εξάρσεις όσο και για την απίστευτη ερμηνεία του Niko, ο οποίος νόμιζες ότι κελαηδούσε. Για καλή μας τύχη οι αναμενόμενες και λίαν προβλέψιμες επιλογές υλικού του Bregovic σε αντίστοιχες συναυλίες στάθηκαν ελάχιστες έως και αμελητέες, γεγονός που με χαροποίησε ιδιαίτερα. Έλεος πια με τα σάουντρακ του Κουστουρίτσα…
Στο σύνολό της η Fanfara Tirana άφησε άριστες εντυπώσεις – αν και ίσως τα πλήκτρα να μην χρειάζονται απέναντι σε ένα τέτοιο καταιγισμό πνευστών – όμως η ουσία βρίσκεται αλλού. Κάποιος εξοικειωμένος με τους βαλκανικούς ήχους και δη με συναυλίες των Fanfare Ciocarlia, Esma Redzepova, Boban Marcovic κτλ., νιώθει ότι ένα τέτοιο μουσικό εγχείρημα δια χειρός Αλβανίας δεν προσθέτει, δεν εκπλήσσει και, στην τελική, ίσως να μην προσφέρει κάτι παραπάνω στον βαλκανικό ήχο και τη γενικότερη παράδοση της περιοχής. Γιατί το μουσικό ψηφιδωτό των Βαλκανίων παραμένει κατά τη γνώμη μου σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητο και καλό θα ήταν έτσι να ανοίγουμε τα αυτιά μας στο αυθεντικό και προς εξαφάνιση μουσικό πλούτο φυλών και χωρών, παρά να αναπαράγουμε κάτι άλλο. Με άλλα λόγια θα προτιμούσα να ανακαλύψω μαζί με τους Fanfara Tirana εκείνα τα μουσικά διαμαντάκια που δεν τα ακούς μήτε βρίσκεις σε δίσκους ή σε εξευρωπαϊσμένες συναυλίες αλλά σε αυτοσχέδια αλβανικά πανηγύρια ή/και σε σπιτικές εορτές. Αυτό αποζητώ περισσότερο και όχι άλλη μια ικανή ορχήστρα χάλκινων, η οποία γνωρίζει κατά τ’ άλλα τέλεια να απογειώνει το κοινό της.
Οι Fanfara Tirana αποτελούν, συμπερασματικά, μια ενδιαφέρουσα περίπτωση καλλιτεχνών που θέλουν και επιβάλλεται να βρουν το στίγμα τους, μακριά από εμπορικά και εύπεπτα μουσικά πλαίσια. Η πηγή είναι μέσα τους και αυτή πρέπει να ακολουθήσουν.
