Zbigniew Preisner

Δεύτερη φορά (σε διάστημα λίγων μηνών) που κατευθυνθήκαμε προς το Ηρώδειο -κάτι που μας βοήθησε να συντάξουμε μια μικρή λίστα απαραίτητων αξεσουάρ για να βιώσουμε την απόλυτη εμπειρία αυτού του θεάτρου. Ξεκινάμε: Πρώτον να πάρεις μαζί σου κυάλια αφού η απόσταση είναι τόσο μεγάλη που δεν βλέπεις τίποτα. Δεύτερον, η βεντάλια και η μαυροφορεσιά. Η συνάδελφος Τζανακάρη -χρόνια μπροστά από τους υπολοίπους συντάκτες- είχε φροντίσει να τηρήσει αυστηρά αυτόν τον κανόνα. Τρίτον και σημαντικότερο, το φορητό τασάκι. Λόγω των ‘ιερών μαρμάρων’ του χώρου το κάπνισμα απαγορεύεται οπότε το ‘ξεχαρμάνιασμα’ πρέπει να γίνει έξω από το θέατρο, όπου δεν έχει προβλεφθεί ένα σκεύος για να πετάμε τις γόπες. Προφανώς ένα τέτοιο αντικείμενο χαλάει την αύρα του μέρους, γι’αυτό και εσείς να πάτε εξοπλισμένοι.

Ας σοβαρευτώ όμως τώρα. Το γεμάτο Ηρώδειο περίμενε τον Preisner πριν από περίπου 10 χρόνια, όταν υπήρχε η ιδέα μεταξύ του ιδίου, του σεναριογράφου Piesiewisz και του Kieslowski να ανεβάσουν μια παράσταση που θα παιχτεί στους ωραιότερους χώρους του κόσμου. Ο θάνατος του Kieslowski ‘χάλασε’ την πρεμιέρα που θα γινόταν στο εν λόγω θέατρο.

Αυτή την φορά, ο Preisner ήρθε μόνος του, για την παγκόσμια πρεμιέρα της καινούργιας του δουλειάς με τίτλο ‘Silence, Night & Dreams’. Το έργο, γραμμένο για την φωνή της Teresa Salgueiro (γνωστή από τους Madredeus), με την συνοδεία της χορωδίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και της ορχήστρας σύγχρονης μουσικής της ΕΡΤ, είναι ένα έργο που θέλει να πραγματευτεί την απώλεια της ‘ψυχής’ των σύγχρονων ανθρώπων λόγω της τεχνολογικής έκρηξης των τελευταίων χρόνων. Αν σας ακούγεται λίγο γραφικό και μεγαλομανές αυτό, τότε θα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότι ο Preisner είναι ένας βαθύτατα θρησκόληπτος άνθρωπος (όπως οι περισσότεροι Πολωνοί καθολικοί) κάτι που έχει χαρακτηρίσει άλλωστε ολόκληρη την πορεία του.

Αυτό που ακούσαμε, λοιπόν, είχε ως κέντρο την φωνή της Salgueiro, με την συνεχή παρουσία της χορωδίας και το διακριτικό άγγιγμα της ορχήστρας και ενίοτε του hammond, του βιμπράφωνου και του John Parricelli στην κιθάρα -με την στιχουργική να κινείται από κείμενα του Ιώβ μέχρι λέξεις του Πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ. Η μεγαλύτερη μουσική διαφορά από παλαιότερες δουλειές του Preisner (ο ίδιος έκανε την διεύθυνση ορχήστρας) είναι τα έντονα χορωδιακά μέρη (με στόχο να δυναμώσουν την κατάνυξη της ατμόσφαιρας) χωρίς όμως να καταφέρει να χτυπήσει για πολύ ώρα στο ‘κέντρο’ μας με την ίδια άνεση που το κάνει τόσα χρόνια. Από τις δυνατές στιγμές αυτού του πρώτου μέρους ήταν η παρουσία του πιτσιρικά Tom Cully που έδειξε μια σπάνια ερμηνευτική τεχνική για τα (μόλις) 13 χρόνια του.

Στο δεύτερο μέρος, τη διεύθυνση της ορχήστρας ανέλαβε ο Ανδρέας Πυλαρινός και στην σκηνή ανέβηκε η φοβερή σοπράνο Elzbieta Towarnicka που είχε στοιχειώσει την μουσική από την ‘Διπλή ζωή της Βερονίκης’. Ακούστηκαν όλες οι χαρακτηριστικές στιγμές της δουλειάς του Preisner, από το θέμα του ‘Δεκάλογου’ μέχρι το μπολερό και το ταγκό από την Κόκκινη και Λευκή ταινία -ως την στιγμή που ανέβηκε στην σκηνή η Klaudia Delmer για να τραγουδήσει το θέμα από το ‘Κουαρτέτο σε 4 κινήσεις’ της δικιάς μας Λουκιάς Ρικάκη. Από αυτή την στιγμή και για τα επόμενα 30 λεπτά το ‘Nymph’ από τον ‘Δεκάλογο’, το ‘Lacrimosa’ από τον δίσκο που είχε αφιερώσει ο συνθέτης στον Kieslowski μέχρι το ‘Song for the unification of Europe’ από το ‘Μπλέ’ κέρδισαν την προσήλωση του πάντα αλλοπρόσαλλου κοινού του Ηρωδείου με αποτέλεσμα στο τέλος να αναγκαστεί η ορχήστρα να παίξει ξανά το ‘Lacrimosa’ για να κλείσει η βραδιά με την επανεκτέλεση του ‘Be Faithful’ που είχαμε ακούσει στο πρώτο μέρος.

Συνολικά, λοιπόν, το πρώτο μέρος μας άφησε ικανοποιημένους άλλα όχι ενθουσιασμένους (η ακρόαση και του δίσκου επιβεβαιώνει αυτές τις εντυπώσεις), ενώ το δεύτερο απλά επιβεβαίωσε τον οίστρο του Preisner την περίοδο που δούλευε με τον Kieslowski -αφού τα θέματα αυτά, εκτός του ότι απογείωσαν τις κινηματογραφικές εικόνες, στέκονται ως σπουδαία μεμονωμένα έργα μέχρι σήμερα.