Είναι παρακινδυνευμένο να επιχειρήσει κανείς να τραβήξει μια ευθεία γραμμή, προκειμένου να συνδέσει τις απαρχές (τη σπίθα) και την κορύφωση (την πυρκαγιά) ενός κινήματος, όμως από κάπου θα πρέπει να ξεκινήσει κανείς και κάπου να βάλει τελεία. Έτσι λοιπόν, ακολουθώντας αυτή τη μεθοδολογία, ο συγγραφέας Clinton Heylin, χωρίς να παραγνωρίζει τη συμβολή που είχαν οι πρώιμες γκαραζόμπαντες στην ιστορία μας, δηλαδή τη γέννηση του αμερικανικού punk (που προηγείται χρονικά του αντίστοιχου βρετανικού) θέτει ως σημείο εκκίνησης το πρωτόγνωρα ριζοσπαστικό για τη –χίπικη- εποχή του πρώτο album Velvet Underground (1967) και καταλήγει εύλογα στους Voidoids του Richard Hell, που συνόψισαν το modus Vivendi μιας ολόκληρης γενιάς σε μια χούφτα στίχους: «Ανήκουμε στην Κενή Γενιά» (“Blank Generation”, 1977).
Στο μεσοδιάστημα, διαπερνά τη σκηνή του Μίσιγκαν και το αγριωπό rock ‘n’ roll των MC5 και των Stooges, για να φτάσει στη Νέα Υόρκη του πρώτου μισού της δεκαετίας του 1970, όταν έκαναν τα πρώτα του ξεπετάγματα μπάντες όπως οι New York Dolls, οι Patti Smith Group, οι Television, οι Suicide, οι Heartbreakers του Johnny Thunders, οι Blondie, οι Voidoids, οι Talking Heads και, φυσικά, οι Ramones, έχοντας ως ορμητήρια τα δύο πιο θρυλικά rock club της Πόλης που Ποτέ Δεν Κοιμάται: το Max Kansas City και το CBGB’S. Μια παράκαμψη προς τα Μεσοδυτικά, θα φέρει τον συγγραφέα αντιμέτωπο με τη σκηνή του Κλίβελαντ, εξίσου επιδραστική και πιο ακραία σε σχέση με αυτή της Νέας Υόρκης: Rocket From The Tomb, Peter Laughner, Dead Boys Pere Ubu.
O συγγραφέας εξετάζει τις σχέσεις ανάμεσα στις μπάντες, τις επιλογές τους, τον τρόπο που κινήθηκαν στον χωροχρόνο, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, παρά τις επιμέρους διαφορές και τις όποιες αντιζηλίες, ένα συμπαγές μέταλλο, η αίσθηση ενός κοινού σκοπού, λειτουργούσαν ελκτικά ανάμεσα σε μπάντες με διαφορετικά χαρακτηριστικά και διαφορετικές αισθητικές επιλογές, ώστε να μπορούμε να κάνουμε λόγο μια συγκροτημένη «σκηνή»: σε μια εποχή που στο rock κυριαρχούσε ο δεινοσαυρισμός, αυτοί ήταν οι απόκληροι. «Το βιβλίο του Heyllin καταφέρνει να δείξει πώς ένα τσούρμο ροκ εν ρολ απόβλητοι στα μέσα της δεκαετίας του '70 διεκδίκησαν για τον εαυτό τους μερικά μπαρ της Νέας Υόρκης και του Κλίβελαντ και κατάφεραν να αλλάξουν το πρόσωπο της ποπ κουλτούρας..»
Σε αντίθεση με το εξίσου πολύτιμο “Please Kill Me” των Legs και McNeil, που καταθέτει μια προφορική ιστορία του αμερικανικού punk, από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, το βιβλίο του Heylin, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1993, ισορροπεί ανάμεσα στην προφορικότητα και στην αφηγηματικότητα. Ο συγγραφέας παίρνει θέση. Ασκεί κριτική εκεί όπου πρέπει, δεν διστάζει να απομυθοποιήσει τους ήρωές του και, εν τέλει, σκιαγραφεί μια ολοκληρωμένη εικόνα για το αμερικανικό punk. Ασχολείται επίσης επισταμένα με την αλληλεπίδραση ανάμεσα στο αμερικανικό και το βρετανικό punk, έχοντας ως αφετηρία την πρώτη συναυλία των Ramones στο Λονδίνο, όταν ανάμεσα στο κοινό βρίσκονταν μέλη των –ασχημάτιστων ακόμα- Sex Pistols και Clash.
O Heylin ρίχνει επίσης μεγάλο βάρος στον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκαν οι μπάντες. Το πώς η ποιήτρια Patti Smith έγινε μπροστάρισσα σε μια συναρπαστική rock ‘n’ roll μπάντα. Το πώς από συναυλία σε συναυλία ο Tom Verlaine γινόταν ολοένα και καλύτερος κιθαρίστας, μέχρις ότου να φτάσουμε στη δαιδαλώδη μουσική ανάπτυξη του “Marquee Moon”. Το πώς οι Rocket From The Tomb, ένα γκρουπ που αρχικά έπαιζε δίλεπτα κακόηχα κομμάτια, έφτασαν να γίνουν οι Pere Ubu, ίσως οι πιο ριζοσπάστες συνεχιστές των πειραματισμών του Beefheart. Το πώς οι Talking Heads, που αρχικά ακούγονταν παράταιροι σε σχέση με τους υπόλοιπους συνοδοιπόρους τους, καθιέρωσαν ένα άκρως προσωπικό ύφος, με ποικιλότροπες επιδράσεις, και άνοιξαν τον δρόμο για το αμερικανικό new wave.
Από το μικροσκόπιο του συγγραφέα δεν διαφεύγει και η αυτοκαταστροφικότητα που σημάδεψε το αμερικανικό punk. Ως σημείο εκκίνησης και εδώ θα μπορούσαν να θεωρηθούν οι Velvet Underground, όταν έγραφαν το περίφημο “Heroin”. Βρήκαν μιμητές. Τον Billy Murcia (NY Dolls) που έφυγε πολύ νωρίς, τον Johnny Thunders και τον Jerry Nola που κατέληξαν ερείπια και διέλυσαν τους Heartbreakers. Ακόμα και τον Dee Dee, που με μια στροφή τη γλίτωσε, έχοντας όμως προλάβει πρώτα να γράψει (και να βιώσει) το “Chinese Rocks”.
To βιβλίο του Clinton Heylin, πέρα από το ότι δίνει μια τοιχογραφία του underground της εποχής που εξετάζει, κατορθώνει πάνω όλα να διεισδύσει στα ενδότερα και να αναδείξει τις προσωπικότητες εκείνων που έμελλε να πρωτοστατήσουν στη γέννηση του αμερικανικού punk. H αφήγησή του φτιάχνει μια λεπτομερή αναπαράσταση της επίθεσης που δέχτηκε το ροκ εν ρολ τη δεκαετία του '70 από την αμερικανική οπτική. Σε αυτή τη χειμαρρώδη αφήγηση, της οποίας μόνο αποσπάσματα έχουν δει το φως στο παρελθόν, ξεδιαλύνει τις συγκρούσεις και τις εκρήξεις με κριτική ματιά και καρδιά φανατικού οπαδού. Διαβάστε το δυνατά!
ΥΓ. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει ιδανικότερος μεταφραστής γι’ αυτό το βιβλίο από τον Αλέξη Καλοφωλιά.
INFO
Από τους Velvet στους Voidoids. Η γέννηση του αμερικανικου punk
Clinton Heylin
Εκδόσεις Κουκίδα, σειρά Πόρτες
Μτφ. Αλέξης Καλοφωλιάς
Σελ. 568
