Η βροχερή Παρασκευή μπορεί να έπαιξε τον ρόλο της, όμως μόνο στον David Toop είχαμε ικανοποιητική προσέλευση στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών. Η πρώτη μέρα του φετινού φεστιβάλ παρουσίασε πάντως έναν καλό χάρτη των σύγχρονων τάσεων του πειραματισμού, με την Αμερικανίδα Holly Herndon να αποδεικνύεται αποκάλυψη...
David Toop & Rie Nakajima
Σπάζοντας κάθε κώδικα, ο David Toop κατέβασε την κοινή του performance με τη Rie Nakajima 9 επίπεδα κάτω από το έδαφος, σε μια αποθήκη υλικών της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών, όπως διαβάσαμε σε σχετικό πινακίδιο στην είσοδο ενός χώρου όχι μεγαλύτερου από ένα γκαράζ (μεσαίας) πολυκατοικίας. Εκεί περίμεναν την άφιξή μας, η οποία έγινε ανά ομάδες.
Και λέω «ανά ομάδες» γιατί μόνο με ασανσέρ και συνοδευόμενος από προσωπικό της Στέγης κατέβαινες εκεί. Υπήρχε μάλιστα και ταυτόχρονη οδηγία για εμάς που περάσαμε από την άλλη πλευρά της αίθουσας –και μέσω του installation του ντουέτο– να κρατήσουμε τα βήματά μας αυστηρά στο στενό μονοπάτι το οποίο χώριζε στα δύο την εγκατάσταση, που αποτελείτο από φανούς και μικροαντικείμενα καθημερινής οικιακής χρήσης (από τη μεριά της Nakajima), με ολίγον ηλεκτρισμό (μια προετοιμασμένη κιθάρα) από τη μεριά του κυρίου Toop, συν μερικά αντικείμενα που αρχικώς δεν έκαναν εμφανή τον λόγο ύπαρξής τους.
Σε αμφότερες πλευρές, κάποια μικρά mp3 players ξεκίνησαν να δίνουν ήχους εγκλωβισμένους μέσα σε γυάλες: ήταν η αρχή της performance. Η οποία και πρέπει να εκληφθεί περισσότερο ως εννοιολογική performance και όχι ως καθαρά ηχητική (πόσο μάλλον μουσική). Μπορεί η διάρκεια των 57 λεπτών να έθεσε σε δοκιμασία τις αντοχές μας σε μερικά σημεία –εξ αιτίας της πολυπλοκότητας της φαινομενικά απλής λειτουργίας της– ακόμα και για τη μερίδα των ακροατών που κάθονταν σε μαξιλάρα στο πάτωμα (οι υπόλοιποι έστεκαν όρθιοι), σε κάθε όμως περίπτωση υπήρξε μοναδική.
Όπως προσωπικά την αντιλήφθηκα, είχε να κάνει με την αιτιοκρατία του ήχου. Τίποτα δηλαδή δεν ήχησε προετοιμασμένο και τίποτα δεν αφέθηκε στον προγραμματισμό κάποιου συνθετήτη. Το ντουέτο επεδίωξε επίσης την άκρα προσήλωσή μας, καθώς οι ήχοι κάποιες στιγμές κυμαίνονταν σε επίπεδο ψιθύρου. Αυτό όμως που απογείωσε την performance στο τελευταίο δεκάλεπτο ήταν μια απλούστατη αλλά τόσο πολυσήμαντη συνάμα κίνηση του Toop: ένα ραβδί που οριακά ισορροπούσε στην άκρη του μικρά κομμάτια (υπόλευκου) χαρτιού περιτυλίγματος. Η απουσία επιτήδευσης στην κινησιολογία του και το χαρακτηριστικό θρόισμα, όπως και η άφαντη τελειομανία στη δημιουργία του ήχου (το χαρτί έπεσε μεν, αλλά όχι προς απογοήτευση του χειριστή του, καθώς η προσπάθεια ισορροπίας δεν ήταν εναγώνια), έδωσαν το στίγμα μιας γιουνγκιανής λογικής πάνω στην έτσι κι αλλιώς Ανατολικής φιλοσοφίας ζεν εγκατάσταση των Toop & Nakajima.
Πεδίο πολλών συζητήσεων λοιπόν η συγκεκριμένη performance, δεν ήταν άλλωστε τυχαίο πως μέσα στο ασανσέρ που μας μετέφερε κατόπιν στους κύριους χώρους της Στέγης για το υπόλοιπο πρόγραμμα της πρώτης Bordeline ημέρας ξεκίνησαν αρκετές κουβέντες, με διαφορετικές μάλιστα γνώμες επί του δρώμενου. Νομίζω ότι ο κύριος Toop θα ήταν πολύ ευχαριστημένος από αυτό...
C.Spencer Yeh
Στην αρχή ο ταϊβανέζικης καταγωγής Αμερικάνος δεν κατάφερε να τραβήξει την προσοχή μας, παρά την πρωτοτυπία στη χρήση του boom του μικροφώνου ως άτυπου flow, το οποίο ενισχυόταν από παραμορφωτές. Όσο όμως περνούσε η ώρα, τόσο κέρδιζε την εκτίμησή μας η μινιμαλιστικότητα των εκφραστικών του μέσων, κάτι που βοηθήθηκε και από τη χρήση βιολιού πάνω σε λούπες στόματος που είχε προηγούμενα δημιουργήσει. Να υποσημειώσω εντούτοις ότι σε πολλές φάσεις οι ήχοι των τελευταίων επέσυραν το μειδίαμα ή ακόμα και τόνους ευγενούς αποδοκιμασίας (σε επίπεδο άμεσης αντίδρασης, αλλά όχι προς το πρόσωπο του C.Spencer Yeh), καθώς θύμιζαν ήχους σίελου εξερχόμενου από στόμα ή εκείνους του πέρδειν ασυστόλως…
Εκεί που στα σίγουρα ρέφαρε ο C. Spencer Yeh την παρτίδα ήταν στα τέλη του σετ, όταν, μιλώντας μας, απεκάλυψε την άλλη ιδιότητά του: ως μοντέρ για τα trailer των ταινιών που παίζονται σε κινηματόγραφους της Νέας Υόρκης υπό την αιγίδα της DIY λογικής Spectacle. Ακολούθησε μάλιστα και εκτενής προβολή περίπου 20 εξ αυτών (με πλέον θρυλικά το American Hunter, αλλά και το Showgirls του Verhoeven, καθώς και το πολυθρύλητο Liquid Sky), με καταλυτική και αντιστικτική χρήση της μουσικής –αλλά και με αναπόδιασμα του μοντάζ– ώστε να αναδειχθούν νέα νοήματα από έργα ήδη κατοχυρωμένα με συγκεκριμένο τρόπο στη μνημονοχώρα του κοινού. Τα γέλια μα και τα χειροκροτήματα, έπεσαν βροχή.
Holly Herndon & Mat Dryhurst
Όπως και για άλλους στη μικρή σκηνή της Στέγης, έτσι και για μένα η Holly Herndon ήταν η άγνωστη της βραδιάς· ανεδείχθη όμως στην πλέον δυναμική παρουσία της πρώτης μέρας του Borderline 2015.
Η κοκκινομάλλα Αμερικανίδα μπήκε με άκρα ταπεινότητα και απλότητα, παίρνοντας θέση πίσω από ένα (μάλλον ψηλό για τα κυβικά της) τραπέζι, ολόστρωτο από συνθετήτες και παραμορφώσεις, συν ένα μικρόφωνο. Ο συνεργάτης Mat Dryhurst βρισκόταν σε παρακείμενο τραπέζι, αγκαλιά σχεδόν με το Mac του. Και δεν σήκωσε κεφάλι ακόμα κι όταν, μέσω Google, μας έστειλε ένα «Γεια σου» στην οθόνη που δέσποζε πίσω και πάνω από τα κεφάλια τους.
Αυτή η οθόνη έμελλε ν' αποτελέσει για τον Dryhurst τον μόνιμο καμβά επέμβασής του στο ηχητικό έργο της Herndon. Χειριζόμενος το πρόγραμμα που έχει φτιάξει ειδικά για εκείνη ο Ιάπωνας multimedia artist Akihito Taniguchi, δημιούργησε εικόνες και κολλάζ σε απόλυτη σχέση με ένα δισυπόστατο σύμπαν, πραγματικό και φαντασιακό. Φωτογραφίες λ.χ. τις οποίες είχε λάβει από τον δρόμο ο ίδιος, αλλά και η ίδια η κεφαλή του, μπήκαν σε έναν αναδευτήρα που συνδύαζε το χιούμορ, την ποπ, το αλλόκοτο μα και το οικείο. Εικόνες και έννοιες από την πραγματικότητα του μέσου άνθρωπου αλλά και της ίδιας της Herndon χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία, συνεπικουρώντας στο να διαμορφώσουμε την άποψη ότι επρόκειτο για το καλύτερο visual που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια ως συνοδεία performance.
Στο καθαρά ηχητικό σκέλος, τώρα, η Herndon μας εξέπληξε. Με μια αποκλειστικά δικής της έμπνευσης πρόσμιξη ποπ, electronica, Laurie Anderson (στα φωνητικά), σπασμένου new age και bass, μας έκανε όχι απλώς να μαζέψουμε το σαγόνι μας από το πάτωμα, αλλά και να παραδεχτούμε πως βλέπαμε κάτι που διέθετε σαφώς τον αέρα του καινούργιου, του νεωτεριστικού. Υπήρχαν μάλιστα στιγμές στις οποίες οι χαμηλές ήταν τέτοιες, ώστε –κυριολεκτικά– ένιωθες την αίθουσα να σειέται, χωρίς όμως αυτό να συνοδεύεται από κάποια σκληρή ηχητική τοποθέτηση (ευκολίες λ.χ. τύπου υστερικά φωνητικά).
Το χειροκρότημα στο τέλος της 60λεπτης performance ήταν άπλετο και θέλαμε πιστεύω όλοι να κάνουμε standing ovation προς τιμήν της. Αλλά επειδή ο κώδικας αναλόγων συναυλιών δεν το συνηθίζει, μάλλον αυτολογοκριθήκαμε.
