Μα τι δουλειά έχει ένα κόκκινο κουτί αφημένο στο πάτωμα, δεξιά από το πιάνο; Και τι κάνει αυτό το ραβδί με κίτρινη φούντα στην κορυφή, διακριτικά τοποθετημένο πάνω στο όργανο; Οι απορίες θα λύνονταν στην εξέλιξη της βραδιάς. Μιας βραδιάς που είδε να χρειάζονται περισσότερες καρέκλες από όσες είχαν αρχικά υπολογίσει οι υπεύθυνοι του About: και έληξε με τους παριστάμενους να χειροκροτούν τη Seda Röder. Θερμά.
Μιλώντας μας στην έναρξη της συναυλίας, η Τουρκάλα πιανίστρια έδειχνε σεμνή, ντροπαλή. Αναρωτήθηκα τι να σκεφτόταν άραγε για τα γεγονότα στην πατρίδα της, τα οποία μας απασχολούσαν όλη μέρα το γκρίζο εκείνο, βροχερό Σάββατο, που περισσότερο έμοιαζε με έναρξη φθινοπώρου, παρά με αρχή καλοκαιρινής σαιζόν. Καθισμένη πάντως στο πιάνο, η Seda Röder μπορεί να παρέμεινε σεμνή, δεν υπήρξε όμως ντροπαλή. Πήγαζε μια διαφορετική ιδιοσυγκρασία καθώς έπαιζε John Cage με έκφραση σκληρή, μάτια μισόκλειστα, φρύδια ανασηκωμένα και το αριστερό χέρι να αιωρείται σαν γεράκι πάνω από τα πλήκτρα –«επιτιθέμενο» όταν το απαιτούσε η παρτιτούρα. Και λίγο μετά μας μίλησε και για την Τουρκία, αφιερώνοντας την αθηναϊκή συναυλία «στους φίλους εκείνους που βρίσκονται στις πρώτες γραμμές της εξέγερσης». Λογική η τοποθέτηση, σκέφτηκα. Δύσκολα τέτοιες μουσικές ανησυχίες θα άνθιζαν στα στρώματα τα οποία υποστηρίζουν τον Ερντογάν• έμοιαζαν εκ φύσεως πιο συναφείς με το δεξιό και φιλοευρωπαϊκό κατεστημένο, αυτούς που (κάπως απλουστευτικά) αποκαλούμε «Κεμαλικούς».
Τα μουσικά δρώμενα ξεκίνησαν και τελείωσαν με Cage, αντίστοιχα με το "Dream" και το "In A Landscape". Δύο έργα τα οποία δεν ακούγονται συχνά, καθώς προέρχονται από τη νεότητα του συνθέτη (αμφότερα του 1948) κι έχουν περισσότερο να κάνουν με τον κόσμο των επιρροών του –τον Erik Satie και τον Claude Debussy– παρά με την αβανγκαρντίλα με την οποία σχετίστηκε κατά την ωριμότητά του. Και στα δύο η Röder έπαιξε άψογα, μεταδίδοντάς μας τη ρομαντική ατμόσφαιρα που τα διαπνέει. Ενδιάμεσα, το πρόγραμμα περιλάμβανε τα "Intermission V" (1952), "Intermission VI" (1953) και τις τέταρτες "Vertical Thoughts" (1963) του Morton Feldman, μαζί με δύο έργα νέων συνθετών –το "Volcano" του Ken Ueno και το "Piano Piano" του Lei Liang– συν μία δική της σύνθεση, ονόματι "Elsewhere".
Από αυτά, κορυφαίο νομίζω στάθηκε το "Piano Piano". Ίσως όχι τόσο μουσικά, όσο για την ευρηματικότητά του και για τα περιθώρια περφόρμανς που άφηνε στον ερμηνευτή. Η Röder το εκτέλεσε όρθια, χρησιμοποιώντας το περιεχόμενο του μυστηριώδους κόκκινου κουτιού: κύβους από αφρολέξ! Μάλιστα, καλά διαβάζετε. Κι ενώ το ένα χέρι της πατούσε τα πλήκτρα, το άλλο σκόρπιζε τους κύβους στο ανοιχτό πίσω μέρος του πιάνου ή πείραζε τις χορδές, όχι όπως να 'ναι, μα βάση της παρτιτούρας. Έτσι, υποκαθιστούσε ή ενίσχυε τα σφυράκια στο εσωτερικό του πιάνου (τα οποία πατούν τις χορδές ανάλογα με το τι κάνεις στα πλήκτρα μπροστά), φτιάχνοντας δύο ηχητικά πεδία που άλλοτε συγκρούονταν κι άλλοτε τέμνονταν αγαστά. Πραγματικά πιάνο x2, όπως το θέλει ο τίτλος.
Στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκε και η δική της σύνθεση (όπου και χρησιμοποιήθηκε το ραβδί της εισαγωγής, ως μέσο πειράγματος των χορδών), η οποία έδειξε όμως απλά πρόθεση επανάληψης του ευρήματος του Liang, χωρίς να διαθέτει ανάλογη μουσική συγκρότηση. Κάποιο ενδιαφέρον υπήρχε και στο "Volcano" του Ueno, χάρη στους οξείς χτύπους των πλήκτρων, τη χρήση πεντάλ και την απαίτηση να παίζει ο πιανίστας κάμποσα σημεία με τα ακροδάχτυλα (βγάζοντας έναν διακριτικά δαντελωτό ήχο), μα και να προβαίνει σε επιφωνήματα. Σπίτι αμφιβάλλω πάντως πως θα το άκουγες με προσήλωση• η ευχαρίστηση ήταν κυρίως οπτική και όχι ακουστική: απολάμβανες την τριγύρω «παράσταση», όχι το έργο καθ' αυτό.
Δεν με ενθουσίασε η Seda Röder, έπαιξε όμως επάξια και ψυχωμένα, δοκιμαζόμενη σε έργα με πολλαπλές απαιτήσεις, τα οποία ζήταγαν από τον ερμηνευτή να μεταμορφώνεται από παραδοσιακό εκτελεστή σε περφόρμερ. Τη βρήκα λοιπόν εξαιρετική σε τέτοιες μεταμορφώσεις. Και παρότι θεωρώ πως η βραδιά δεν εμπεριείχε σπουδαία μουσική, γράφοντας το κείμενο με κάποια απόσταση θυμάμαι ολοζώντανα το θέαμα του "Piano Piano", μα και την όμορφη εκτέλεση του "In A Landscape".
{youtube}jAxjzw8uZeg{/youtube}
