Ξέρεις ότι έχεις περάσει πάρα πάρα πολύ καλά αν (είσαι γυναίκα και) μετά από τρεις ώρες ορθοστασίας με ψηλοτάκουνα στο επικλινές δάπεδο του Academy –όπου οι Sigur Rós είχαν στήσει τριήμερο sold-out residency το προηγούμενο ΠΣΚ– συν καμιά ωρίτσα βολτάρισμα στο Village προηγουμένως, νιώθεις να πετάς. Ναι, σίγουρα έχεις χάσει την αίσθηση στα δάχτυλα των ποδιών σου αλλά κατά τ' άλλα...
Επίσης, έχω διαχωρίσει τρία είδη μουσικού οργασμού κατά τη διάρκεια συναυλιακού δρώμενου με βάση την επόμενη μέρα. Αυτός που μετά θα κάνεις λίγο καιρό να ξανακούσεις μουσική γιατί δεν θέλεις τίποτα άλλο (Γιατί αυτό. Μόνο. Ήταν αρκετό. Για πάντα.) Αυτός που ξυπνάει την αγάπη σου για όλη τη μουσική που υπάρχει στον κόσμο και ψάχνεις και βρίσκεις και ακούς με μανία. Κι αυτός που παθαίνεις εμμονή με το συγκρότημα και βυθίζεσαι μόνο στα δικά τους τραγούδια. Το αμέσως επόμενο πρωινό μετά τη συναυλία το πέρασα στο YouTube για περισσότερο live Sigur Rós experience κι έπειτα φόρτωσα δισκογραφία και τράβηξα όπου με βγάλει σε ένα γκρίζο, παγωμένο και ελαφρά χιονισμένο Λονδίνο. Και, ως δια μαγείας, η ανάβαση του λόφου συνέπεσε με τις πρώτες νότες του "E-bow".*
Οι ηχογραφήσεις του περσινού Valtari δεν ήταν εύκολες για τη μπάντα και ο δίσκος αυτός κατέληξε να είναι και ο τελευταίος τους σαν κουαρτέτο, με τον Kjartan Sveinsson (keyboards) να τους εγκαταλείπει. Ανεξάρτητα από τις εντυπώσεις τις οποίες άφησε στον καθένα ξεχωριστά, δεν μπορούσες παρά να τον χαρακτηρίσεις ατμοσφαιρικό μεν, κάπως παραήσυχο δε. Σαν κάτι να έλειπε. Το νέο τραγούδι όμως, που έκανε ντεμπούτο το προηγούμενο φθινόπωρο στο Iceland Airwaves, έδειξε να εντοπίζει αυτή τη χαμένη δυναμική. Και οι ανταποκρίσεις από τις πρόσφατες συναυλίες στο Μάντσεστερ και στη Γλασκώβη υπήρξαν καθολικά διθυραμβικές. «Sigur Rós are hungry». Είναι πολλά πράγματα οι Sigur Rós σίγουρα, αλλά hungry;
Ενθουσιασμένη, ελαφρώς συγκινημένη ήδη και αρκετά περίεργη πλέον, πέρασα την πόρτα ίσως του καλύτερου και ομορφότερου (κατά τη γνώμη και εμπειρία μου) συναυλιακού χώρου. Ο Blanck Mass στεκόταν ήδη πάνω από τα μηχανήματά του σε μια γωνία της σκηνής, πίσω από την τεράστια ημιδιάφανη κουρτίνα που κάλυπτε ολόκληρο το μπροστινό μέρος της, τυλιγμένος στο σκοτάδι και στην τεχνητή ομίχλη. Έχω μεγάλο σεβασμό για το drone των Fuck Buttons και πιστεύω πως αυτή η νέα απήχηση την οποία έχουν στη Βρετανία μετά τους Ολυμπιακούς τους αξίζει και με το παραπάνω. Όμως το support act από το συγκεκριμένο side project του Power δεν ήταν τίποτα παραπάνω από λευκός θόρυβος για ψιλοκουβεντούλα και αναζήτηση της ιδανικής θέσης. Κοντά στη σκηνή ή πίσω; Μπροστά λοιπόν...
Στις 9 ακριβώς έσβησαν τα φώτα προκαλώντας τον ανάλογο ενθουσιασμό και οι Sigur Rós εμφανίστηκαν ξαφνικά –και σαν απ' το πουθενά¬ όσο προσεκτικά κι αν παρακολουθούσα για να δω την είσοδό τους. Έπαιξαν το "Yfirbord" για αρχή, με ένα ελαφρύ, πράσινο, ξωτικό φως πάνω από τους τρεις μουσικούς πίσω από το πέπλο και με απόκοσμα visuals να προβάλλονται πάνω σε αυτό. Άλλο ένα τραγούδι από τον δίσκο που θα έρθει πολύ σύντομα. Το "Ný Batterí" αμέσως μετά και το τοπίο φωτίζεται πιο δυνατά και ξεκαθαρίζει. Υπάρχουν τρία βιολιά κι άλλα τρία πνευστά καθώς και δύο ακόμα μουσικοί –οι οποίοι στην πορεία θα εναλλάσσονταν σε πλήκτρα, παράξενα κρουστά και δεύτερες κιθάρες– καθώς και το μικρό πιάνο και τα 3-4 διαφορετικά μικρόφωνα του Birgisson.
Το παιχνίδι με τις μεγενθυμένες και παραμορφωμένες σκιές που υπερτείνονταν πάνω στην κουρτίνα αρχίζει κι εκείνη του hunchback Jonsi με το δοξάρι διαγράφεται ανεξίτηλα στη μνήμη. Δεν θα κρατήσει για πολύ, όμως: συγχρονισμένη με το ανάλογο κρεσέντο αλλά χωρίς πολλές φανφάρες, η κουρτίνα πέφτει. Δεν είναι η πρώτη φορά που παρακολουθώ το συγκεκριμένο τρικ και πάντα θα προκαλεί εντυπωσιασμό και ενθουσιασμό. Σε αυτή την περίπτωση όμως –και σε αντιδιαστολή με τις υπερμεγέθεις φιγούρες– κάνει τους Sigur Rós να φαίνονται τόσο γήινοι και μικροσκοπικοί... Δεν μπορώ να μη σκεφτώ πως είναι προμελετημένο το εφέ, σαν να σου λένε άλλο η μουσική μας κι άλλο εμείς• είμαστε άνθρωποι, απλοί, κανονικοί, όπως όλοι, μυρμήγκια πάνω σε αυτήν την πανέμορφη Γη, κόκκοι άμμου σε ένα σύμπαν πιο τεράστιο απ' ότι μπορεί το μυαλό μας να συλλάβει. Και η μουσική μας είναι για εσάς, χωρίς εσάς δεν είναι τίποτα, εσείς την εξυψώνετε. Το δήλωσε άλλωστε και το ανταποδοτικό χειροκρότημα της μπάντας προς το κοινό μετά το τέλος της συναυλίας.
Η setlist έμοιαζε με ένα μελετημένο ταξίδι μέσα σε μερικές από τις καλύτερες στιγμές της δισκογραφίας τους αυτά τα 13 χρόνια. Φρόντισαν δε για τόσες εναλλαγές από τη μία μέρα στην άλλη, ώστε να σε κάνουν να μετανιώσεις που δεν παραβρέθηκες πάση θυσία και στα τρία live. Δεν αφήνουν κανένα οπαδό συγκεκριμένου δίσκου παραπονεμένο και η μία εκτέλεση αποδεικνύεται πιο επική από την άλλη. Το "Olsen Olsen" τόσο όμορφα νοσταλγικό, το "E-bow" σκοτεινό, σπαρακτικό και πάντα μεγαλειώδες• αναγκάζουν τον κόσμο σε θρησκευτικού βαθμού προσήλωση, ακίνητοι, αμίλητοι, σχεδόν χωρίς ανάσα, μα με αρκετά βουρκωμένα μάτια. Το ίδιο και το "Sæglópur": νιώθω κάθε φορά την καρδιά μου να χάνει κάποιους χτύπους εκείνα τα δευτερόλεπτα λίγο πριν το 4ο λεπτό του. Το "Varud" απρόσμενο highlight μέσα σε τέτοιον συναγωνισμό ενώ οι αιθέριες μελωδίες και η αβίαστη αισιοδοξία των υπολοίπων tracks από το Takk και το Með Suð Í Eyrum Við Spilum Endalaust θα ελαφρύνουν την ατμόσφαιρα για να καταλάβουμε για μία ακόμα φορά για ποιον λόγο αγαπάμε τους Sigur Rós τόσο πολύ. Το "Hoppipolla" κάνει τους πάντες να χαμογελάσουν και να κουνήσουν ρυθμικά τα κεφάλια, όσο ο Jonsi μας καλούσε με τα ανοιχτά του χέρια και τα (ίδια, ακριβώς ίδια με του ΕΤ όμως) ακροδάχτυλά του να συμμετέχουμε με παλαμάκια.
Μέσα σε τέτοιον καταιγισμό πώς στάθηκαν τα 3 νέα τραγούδια τους; Με δυο λέξεις ακούστηκαν υπερβολικά και ανέλπιστα ίσως καλά. Με εξαίρεση ενδεχομένως το πρώτο, το οποίο πατά σε πιο οικείες φόρμες, φανέρωσαν δύναμη, αλλαγή, ανανέωση. «Urgent, kinetic» τα χαρακτήρισε ο συνοδοιπόρος μου της βραδιάς. «Angsty» είναι η (αγγλική) λέξη που μου ήρθε εμένα στο μυαλό. Αν είχες την απορία πώς θα ακούγονταν οι Sigur Rós με μια ιδέα από το μέταλλο των Νine Inch Nails ή έτσι λίγο Neubauten μπρουταλισμό, θα πάρεις μια πολύ ικανοποιητική απάντηση. Όπως κι αν σου είχε λείψει η post-rock αισθητική και νοοτροπία. Ακόμη, όσο και αν αγαπώ τα φαλτσέτα του Jonsi και τις ψηλές του (όπως εκείνη η νότα που κράτησε, ίσως λίγο ναρκισσιστικά, για τόσο όσο να πνίξει δύο προσπάθειες χειροκροτήματος και να προκαλέσει ειλικρινή ανησυχία για το ενδεχόμενο ασφυξίας), όταν κατεβαίνει οκτάβες είναι που γίνεται κάτι ακόμα πιο περίεργο και βαθύ. Οπότε χαίρομαι που αυτά τα φωνητικά φαίνεται να βγαίνουν αρκετά μπροστά στον νέο δίσκο.
Το κυρίως σετ έκλεισε με το "Brennisteinn". Τολμηρή κίνηση να κλείνεις με ακυκλοφόρητο τραγούδι. ΟΚ, μόλις είχαμε βγει από την εμπειρία της ολοκληρωτικής ευφορίας του "Festival" και γνωρίζαμε πολύ καλά (κι εμείς και εκείνοι) ότι έρχεται κάτι εξαιρετικό και το απόλυτο-λέγε-με-Popplagiο για encore, αλλά και πάλι, υπήρξε ενδεικτικό της εμπιστοσύνης στο νέο υλικό και σε εαυτούς επίσης. Sigur Rós are hungry.
Αυτό το "Popplagiο" εντωμεταξύ, τρομακτικό τραγούδι. Ζωντανός οργανισμός, ένα 15λεπτο tour de force που εξαντλεί όσο και εξαίρει: με μια σαφή δόση υπερβολής, κάνει όποιο άλλο φινάλε έχει υπάρξει στον κόσμο να ωχριά μπροστά του. Όλοι πάνω στη σκηνή φαίνεται να επικοινωνούν με κάτι εσωτερικό, ενστικτώδες και σπλαχνικό –δεν νομίζω επομένως ότι είναι εφικτό να μην χαθείς μέσα του ακόμα κι αν το έχεις παίξει 360 (κι άλλες τόσες κατά τη σύλληψη και τις πρόβες) φορές. Απαιτεί όλο σου το είναι. From control to abandon to control. Η παλινδρόμηση ανάμεσα σε αυτό το δίπολο, ή μάλλον η ματαιότητα της επιδίωξης της πλήρους επίτευξης του ενός ή/και του άλλου, θα δίνει αιώνια τροφή στην τέχνη.
Όχι άδικα, η προσοχή πέφτει στo drumming του Dyrason, μέσω real-time projection των κοντινών πλάνων που τραβάει μια κάμερα, καθώς και στις κραυγές και στην κιθάρα του Jonsi. Η ουσιώδης, μετρημένη και στιβαρή παρουσία του Holm και οι μπασογραμμές του (πολύ ψηλά στο mix) απαιτούν την εκτίμησή σου, είναι ο λίθος που κρατάει όρθιο το wall of sound των Ισλανδών. Ο ήχος δεν μπορεί να γίνει καλύτερος και οι φωτισμοί είναι εκπληκτικοί: χορεύουν μαζί με τη μουσική, με αποκορύφωμα τις διάσπαρτες, δυστοπικά ξεγυμνωμένες λάμπες που στέκονται ανάποδα, τρεμοσβήνοντας πάνω στη σκηνή. Ή τα alien laser lights, τα οποία εκτείνονται πάνω από τα κεφάλια μας στο τρίτο μέρος. Τα projections προσεγμένα πάντα, είτε ατμοσφαιρικά είτε ταχύτατα εναλλασσόμενα, στηρίζονται στα ήδη γνωστά (στην πλειονότητά τους) βίντεο.
*Μία ιδιαίτερη μνεία στα projections του "E-bow". Ένα σταθερά ανοδικό μονοκάμερο ανεβαίνει μια βραχώδη επιφάνεια πέτρα-πέτρα, φτάνει στην κορυφή και σε αποπροσανατολίζει τελείως.
Καθένα από τα άψογα επιμέρους τμήματα έχτισαν λοιπόν ένα μοναδικό σύνολο, ένα μαγευτικό live. Στο τέλος όλοι οι συντελεστές βγήκαν αγκαλιασμένοι σε μια σειρά για δυο μαζικές υποκλίσεις, υπό εκκωφαντικά χειροκροτήματα. Μου αρέσει ο σεβασμός, η τυπικότητα και η δημοκρατία αυτού του αποχαιρετισμού και χαίρομαι που τον βλέπω να κερδίζει έδαφος σε κάθε λογής παραστάσεις. Στο τρένο του γυρισμού οι εντυπώσεις του χαρωπά στοιβαγμένου κόσμου στα βαγόνια κυμαίνονταν από fucking incredible gig, σε awe-inspiring performance και life-changing experience ενώ ακούστηκε και το χαριτωμένο «Ι just don't know what happened these past two hours».
Εγώ πάλι βρέθηκα να προσπαθώ να μεταφράσω το αριστοτελικό «μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω, χωρίς εκάστου των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι' απαγγελίας, δι' ελέου και φόβου περαίνουσαν την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν» στα αγγλικά αντί κριτικής –και ακολούθως έμπλεξα σε μια ανταλλαγή αναμνήσεων και των σκοτεινών εκείνων στιγμών στις οποίες γείραμε στη μουσική των Ισλανδών για θωπεία, ανακούφιση και θεραπεία. Όχι τυχαία, είχε να κάνει με κάποια μορφή απώλειας σε κάθε περίπτωση.
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να δώσω κάποια προτροπή παραπάνω για αναμφίβολη παρουσία σε όποιο μελλοντικό live στην Αθήνα (σημείωση προς διοργανωτές: στο πρόγραμμά τους υπάρχει μια ωραιότατη κενή ημερομηνία εκεί στον Ιούλη, ανάμεσα σε Λιθουανία και Ιταλία). Όσοι άλλωστε βρέθηκαν στο Βράχων πριν 10 χρόνια γνωρίζουν. Το 2013 είναι πάντως η χρονιά που οι Sigur Rós που θέλουμε (οι περισσότεροι, νομίζω) και έχουμε ανάγκη γύρισαν κοντά μας. Ας το επιβεβαιώσει και ο δίσκος...
Setlist:
Yfirborð
Ný Batterí
Vaka
Hrafntínna
Kveikur
Sæglópur
Fljótavík
E-bow
Varúð
Hoppípolla
Með Blóðnasir
Olsen Olsen
Festival
Brennistein
Glósóli
Popplagið
Υ.Γ.: Οι φωτογραφίες ανήκουν στους Trevor. Huxham & Ketmonkey
{youtube}CtVRlZY3he0{/youtube}
