Το φλαμένκο είναι μια ιερή τέχνη. Το εννοώ. Διότι η τελετουργία που σχετίζεται με την κίνηση του σώματος αλλά και η οιμωγή των οργάνων που σέρνουν κι αυτά με τη σειρά τους την ηχητική στιλπνότητα γύρω από το σώμα της χορεύτριας έχουν έναν βηματισμό σχεδόν βάναυσο. Ο οποίος, πέρα από τα όποια καλολογικά στοιχεία έχετε διαβάσει και πέρα ασφαλώς από όλα τα κοσμητικά επίθετα που μπορεί να σκεφθεί μια φυλλάδα για να πουλήσει αυτήν την αρχαιότροπη ιεροτελεστία, προσδίδει μια σχεδόν πλουτώνια σκηνική παρουσία στο κυριότερο στοιχείο θεματολογίας του: τον έρωτα. Η κίνηση έτσι του σώματος μεταφέρει τον εσωτερικό ψυχικό κόσμο με έναν τρόπο που προκαλεί το θαυμασμό λόγω του απόλυτου ελέγχου αλλά και της συμμετρίας πνεύματος και σάρκας έμπροσθεν του θεατή –πέρα από την κλασική Δυτική παράδοση, η οποία αγκύλωσε το σώμα σε οριακά βασανιστικές φόρμες απόδοσης.
Από το κανάλι του φλαμένκο έχουν περάσει πάρα πολλά ρεύματα, τα οποία το άλλαξαν όχι μόνο σταδιακά αλλά ενίοτε και δραστικά: οι μελέτες που το περιβάλλουν θα μπορούσαν να αποτελέσουν από μόνες τους μια ευμεγέθη βιβλιοθήκη μιας κωμόπολης. Να γιατί είναι ευχάριστο να παρακολουθούμε διάφορες εκφάνσεις αυτής της ιδιαίτερης λειτουργίας της ισπανικής (και δη ανδαλουσιανής) κουλτούρας. Και το λέω αυτό διότι την Τετάρτη το βράδυ στο Half Note μας παρουσιάστηκε μια σαφώς νεωτερική εκδοχή του φλαμένκο.
Η Leonor Leal είναι μια ενδιαφέρουσα χορεύτρια, με ένα σώμα που το λιλιπούτειό του δεν το καταλαβαίνεις παρά μόνο αφού το δεις κάτω από τη σκηνή, η οποία έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει ατόφια τη δυναμική του φλαμένκο πάνω στη σκηνή. Εκεί, η μικροσκοπική διαστάσεων κυρία φαινόταν ως μια υψηλή φιγούρα, που κυριαρχούσε στο οπτικό μας πεδίο. Δεν ήταν μόνο τα 4 (θαυμάσια) φορέματα που άλλαξε (ισάριθμα με τις επανεμφανίσεις της επί σκηνής). Σαφώς επίσης δεν ήταν τα τακούνια, τα οποία παραδοσιακά φορούν οι χορεύτριες του φλαμένκο. Και δεν ήταν ούτε η κόμη της: τα έχει κομμένα κοντά σε χωρίστρα a-la-garcon, σε αντίθεση με τη κλασικά μακριά μαλλιά που φέρουν οι χορεύτριες του φλαμένκο –ακόμα μία νεωτεριστική πινελιά στον σκελετό της παράστασής της. Ήταν κυρίως η κίνησή της, φανερά πιο νευρώδης από τα δεδομένα πρότυπα και με κινήσεις του καρπού και της παλάμης οι οποίες παρέπεμπαν και στο κλασικό μπαλέτο αλλά και σε σύγχρονα ρεύματα του χορού. Σε σχετική ερώτησή μας προς την κυρία Leal –την οποία προσεγγίσαμε για κάποια διευκρινιστικά χάρη στην υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του Half Note, Αθηνά Κώτσια (την οποία κι ευχαριστώ για την κίνησή της αυτή)– μας επιβεβαίωσε ότι όντως πολύ συνειδητά έχει ενσωματώσει στον κώδικα του φλαμένκο και άλλες ριμολογίες κίνησης.
Στα όργανα τώρα είχαμε μια ανάλογη διάθεση. Καταρχήν ο κρουστός Raul Botella (cajon & ibo) αναδείχθηκε και μόνο με τη συμμετοχή του σε έναν πιονέρο, τουλάχιστον στα μάτια μας. Τα κατάφερε διότι, αν και χειρίσθηκε όργανα που μπορούν να προσδώσουν ethnic ή new age ηχοβολές, κινήθηκε πάνω στον βηματισμό της Leonor Leal, λειτουργώντας ως μοχλός ανάμεσα στα ακόρντα της κιθάρας του Paco Iglesias. Ο οποίος και ήταν επίσης βαμμένος στα χρώματα της καινοτομίας. Και μόνο το ότι διάνθιζε πολύ πυκνά με ακόρντα και όχι με πολύπλοκες διαδρομές των δακτύλων του πάνω στο μπράτσο της κιθάρας του, νομίζω ότι δίνει το μέγεθος της εμφανούς διαφοροποίησης του από τον κλασικό φλαμένκο τρόπο παιξίματος της ακουστικής. Αν και δεν με ενθουσίασε το προσωπικό του ύφος, σε μία τουλάχιστον περίπτωση –για την ακρίβεια, σε ένα ισοκράτημα– υπήρξε εντυπωσιακός.
Άφησα επίτηδες τελευταία την τραγουδίστρια, Rocio Marquez. Η οποία σημειωτέον έχει μια αυτόνομη καριέρα πολύ καλών διαστάσεων, με εμφανίσεις που ήδη πυκνώνουν σε όλους τους πρώτους μήνες του 2012 (χώρια την προσωπική της δισκογραφία). Αν και νεαρή όσο και η Leal, η Marquez κινήθηκε αντιθετικά: σε κλασικούς και πραγματικά απολαυστικούς δρόμους. Ακούσαμε δηλαδή αυτά τα ερεβώδη, καθηλωτικά φλαμένκο φωνητικά, ενώ –ως απόλυτη αντανάκλαση της παραδοσιακότητας η οποία διέπει την εκφορά του τραγουδιού της– είδαμε τη Marquez ντυμένη στα πλέον κλασικότροπα ρούχα από όλους τους κουαρτέτου. Κουαρτέτο που διεπόταν από πολύ καλή ατμόσφαιρα μεταξύ των μελών του, κάτι που γινόταν πασιφανές σε οιονδήποτε έκανε τον κόπο να σταθεί ως ακροατής/θεατής απέναντι του. Υπήρχε άλλωστε ποιότητα, ευρυμάθεια των εκτελεστών, ακρίβεια ακόμα και όταν αυτοσχεδίασαν και επαγγελματισμός. Από αυτόν που ενίοτε ψάχνεις με το φανάρι σε πολλά εγχώρια συγκροτήματα...
