«Η μουσική κληρονομιά που κουβαλάω είναι 700 χρόνων, είναι η ιστορία, η γεωγραφία, η θρησκεία της χώρας μου και οι ιστορίες των griots…Το παρελθόν συναντά το παρόν για το μέλλον...Η μουσική είναι το καλύτερο μέσο για να δημιουργήσεις επικοινωνία», είναι λίγα από τα λόγια τα οποία μοιράστηκε με το πολυπληθές κοινό ο ευδιάθετος και χαμογελαστός Toumani Diabate. Master της kora (ξύλινη αφρικανική άρπα με 21 χορδές) και άψογος συνεχιστής μιας πλούσιας και ανεξερεύνητης έως ένα βαθμό πολιτιστικής παράδοσης με έδρα από το Μάλι, τη Μαυριτανία, τη Σενεγάλη, τη Μπουρκίνα Φάσο έως και τη Νιγηρία, ξεδίπλωσε σε μεγάλο βαθμό τη δεξιοτεχνία του και εξέφρασε συνάμα τη χαρά του να παίζει για πρώτη φορά μπροστά σε ελληνικό κοινό – τα εύσημα γι’ αυτό στο Φεστιβάλ Αθηνών, για μια εξαιρετική επιλογή συναυλίας. Ουδείς δεν καταλάβαινε τη γλώσσα των κομματιών, όμως οι εσωτερικοί παλμοί και οι δονήσεις της kora δεν άφηναν περιθώρια για τέτοια ερωτήματα. Δεν είναι και λίγο να παρασύρεις από μικρά παιδιά, μεγάλους, τουρίστες, φρικιά έως και Αφρικανούς να λικνιστούν απελευθερωτικά και ξυπόλυτοι (άσχετο) μαζί σου, ε;
Δύο σόλο, ένα αυτοσχεδιαστικό και το “Si Naani” από το άλμπουμ The Mande Variations άνοιξαν τη συναυλία στο Σχολείον, με τον πρωταγωνιστή της βραδιάς να τραβάει όλα τα μάτια καταπάνω του. Απόλυτη ησυχία και προσήλωση στον 44χρονο Μαλινέζο καλλιτέχνη, που για παραπάνω από 20 λεπτά αφέθηκε στους περίτεχνους ήχους του οργάνου του. Μας σύστησε τα «αδέλφια» του, τη πενταμελή παρέα δηλαδή η οποία αποτελούνταν από ξυλόφωνο-balofon, n’goni (μινιατούρα κιθάρα 7 χορδών), μπάσο, κιθάρα και ντραμς (δεν συγκράτησα δυστυχώς τα ονόματα πλην του μουσικού με το n’goni, Ganda Tounkara). «Νιώθω πολύ ωραία που είμαι εδώ. Είναι σα να είμαι στο σπίτι μου!», είπε o Toumani Diabate σχολιάζοντας τον αθηναϊκό καύσωνα, πριν παρουσιάσει το έβδομο μέλος της μπάντας – τον τραγουδιστή, ο οποίος αποδείχτηκε λίαν ενδιαφέρουσα περίπτωση τόσο λόγω της βροντερής φωνής του (λες και έβγαινε από όργανο τούμπας) όσο και της εκφραστικής του πλαστικότητας. Ξεχώρισα τις δεήσεις του κομματιού “Toumani” και την παρουσία ενός Αφρικανού από το κοινό που χόρεψε μαζί τους στη σκηνή – πάντα μετά την απαραίτητη υπόκλιση προς τον Τοumani Diabate.
Οι ρυθμοί εναλλάσσονταν μέσα από ενορχηστρώσεις οι οποίες δεν σε έκαναν διόλου να βαρεθείς, αλλά αντιθέτως σε έβαζαν όλο και πιο έντονα στο παράξενα γοητευτικό παιχνίδι τους. Στη μουσική του Toumani Diabate, όπως και στη μουσική παράδοση του τόπου του γενικότερα, αναγνωρίζει κανείς άλλωστε έναν αμύθητο πλούτο ήχων και μουσικών αναφορών – που ποικίλουν από blues, jazz, soul, gospel, rock και φυσικά δυτικοαφρικανικές παραδόσεις. «Η μουσική μου είναι για να την ακούς αλλά και για να τη χορεύεις, οπότε ελάτε όλοι μαζί μου να χορέψουμε εδώ κάτω», είπε χαρακτηριστικά λίγο πιο μετά κι ο ίδιος ο Diabate, προτρέποντας αρκετούς να το τολμήσουν. Και, όπως φάνηκε, το ευχαριστήθηκαν πολύ. Έτσι, πολύ γρήγορα όλοι τραγουδούσαν «I love you, I hate you», όπως ήταν η μετάφραση ενός από τα ρεφρέν. Κατά τις 11, και αφού η συναυλία είχε ήδη διαρκέσει για 2 ώρες παρά κάτι, ήρθε η αναμενόμενη ώρα του encore, με ενθουσιώδη χειροκροτήματα και προσταγές για παραπάνω κομμάτια. Αυτό που ακολούθησε ήταν ένα μικρό μάθημα γνωριμίας και «διδασκαλίας» της kora δια χειρός Toumani Diabate, με κάποια βασικά στοιχεία όπως τη χρήση των 2 δαχτύλων-αντίχειρων για παίξιμο του μπάσου (αριστερός) και μελωδίας (δεξιός), καθώς και των δεικτών που προορίζονται για τον αυτοσχεδιασμό. Η στάση αυτή των δαχτύλων, όπως μας εξήγησε, δεν είναι τυχαία, καθώς συμβολίζει την ισορροπία της θεϊκής δύναμης και της προσωπικής ενέργειας. Και τι καλύτερο από το κλείσιμο της βραδιάς με τον ίδιο να αυτοσχεδιάζει πάνω στο “Jarabi” – μία σύνθεση από το παρελθόν, η οποία μαρτυρεί τη συνεργασία του με το ισπανικό flameco group Ketama και τον βρετανό jazz-folk μπασίστα Danny Thompson. Το κοινό τον χειροκρότησε όρθιο και ενθουσιασμένο.
Αν είναι να κρατήσω κάτι από αυτή τη βραδιά στο Σχολείον είναι εκείνες οι μικρές λεπτομέρειες, οι οποίες κάνουν πάντα τη διαφορά. Το πλατύ χαμόγελο του Toumani, οι μη τυπικές ευχαριστίες του σε καθέναν που βοήθησε στη πραγματοποίηση αυτής της βραδιάς (μέχρι και στον οδηγό που τον έφερε από το αεροδρόμιο!), ο αυθορμητισμός ορισμένων από τον κόσμο και φυσικά οι εικόνες τις οποίες μου ενέπνευσε η μουσική του. Για άλλη μια φορά, Africa rules!
