Στο γεμάτο θέατρο Πόρτα, τελέστηκε ένα σπασμένο τελετουργικό: ο Μιχάλης Σιγανίδης κλήθηκε να επιτελέσει χρέη πρωθιερέα στα μυστήρια της μουσικής του, μαζί με το κουιντέτο Siganidae. Καλλιτέχνης διαρκώς ανασκάπτων τα έσω του, απέδειξε πως –ακόμα και με σπασμένα τα μουσικά του άκρα– μπορεί να επικοινωνήσει με τις μούσες και να καταφέρει τον πρωτόλειο αυτόν τρόπο να φτιάχνεις μουσική που συγκινεί, ρωτά και απευθύνεται με τρόπο ελλειπτικό, λιτό, μα συνάμα αποτελεσματικό. Για λίγες λοιπόν ώρες το θέατρο Πόρτα μετατράπηκε σε έναν άλλο κόσμο, με τη σκηνή να αποτελεί έναν μικρόκοσμο εντός αυτού και με τον ίδιο τον Σιγανίδη στο κέντρο του, περιστοιχισμένο από τα όργανά του, πάνω σε ένα κόκκινο, στρόγγυλο χαλί· το οποίο εξέπεμπε, σαν καρδιά, μουσικούς παλμούς στο υπόλοιπο της αίθουσας.
Την περασμένη Τρίτη, ό,τι μπορούσε να πάει στραβά, πήγε. Λίγη ώρα μέσα στο πρόγραμμα, ο ενισχυτής –στον οποίον ήταν συνδεδεμένα η ηλεκτρική κιθάρα, το ηλεκτρικό κοντραμπάσο και ο φορητός υπολογιστής με τους διάσημους εγκλωβισμένους ήχους του Σιγανίδη– κάηκε. Μέχρι τότε οι θεατές απολάμβαναν έναν ορυμαγδό μινιμαλιστικής τζαζ, με προσεχτικά διαλεγμένα genres συνυφασμένα στην ευαίσθητη μουσική του Σιγανίδη και στους επί σκηνής αριστοτέχνες συνεργάτες του.
Ακροβατώντας κάπου μεταξύ ευφυούς τζαζ, μινιμαλισμού, ποίησης και του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου, ο Σιγανίδης χρησιμοποιούσε τα περίφημα tapes του (ήχους συνελεγμένους από την καθημερινότητά του), καταφέρνοντας να κοινωνήσει έναν ήχο τρομερά προσωπικό, αλλά και εξαιρετικά σαφή και απτό. Και πάνω που το κοινό φαινόταν να σαγηνεύεται πλήρως από τους αξιέραστους ήχους, η μαγεία διεκόπη αίφνης με έναν διαπεραστικό ήχο και τον ενισχυτή να αναδίδει καπνούς. Η κακοτυχία συνοδεύτηκε από μυρωδιά καμμένου και σύγχυση.
Σε απάντηση, ο Σιγανίδης κάλεσε τον ευφυέστατο ποιητή Γ.Ν. Πεντζίκη να απαγγείλει ποιήματα του, όσο οι τεχνικοί προσπαθούσαν να επιλύσουν τα προβλήματα. Όση ώρα ο Πεντζίκης απήγγειλε το –αναφορικό στα φλέγοντα θέματα περί φύλων και σεξουαλικής ενέργειας– κείμενό του, οι τελευταίοι εκτελούσαν μία αθέλητη χορογραφία γύρω του, με τριγμούς, βόμβους και συρίσματα να συνοδεύουν την απαγγελία του, οδηγώντας τη σε μία άτυπη θεατρικότητα. Τα επιμέρους αυτά στοιχεία θυμίζουν έντονα, θα έλεγε κανείς, την ίδια τη μουσική του Σιγανίδη, που είναι τόσο πλούσια φορτωμένη από ήχους γεμάτους σημασία, μπλεγμένους στα βαθιά νοήματα της ποίησης. Παρότι έτσι ο ίδιος ο Σιγανίδης φάνηκε έντονα απογοητευμένος και επηρεασμένος από τα τεχνικά προβλήματα, το κοινό ήρθε σε επαφή με μία ειλικρινέστατη μορφή τέχνης, την οποία πλέον συναντά κανείς σπάνια.
Ο ήχος επανήλθε, τα όργανα συνδέθηκαν στον ενισχυτή του μπασίστα Λευτέρη Μουμτζή και οι Siganidae επιδόθηκαν, εν μέσω ιαχών, στην ανακατασκευή της ατμόσφαιρας μυσταγωγίας, αφού πρώτα ο Σιγανίδης προσφέρθηκε να αναβάλλει τη συναυλία για μία άλλη μέρα –πρόταση που απορρίφθηκε σχεδόν ομοφώνως, αποδεικνύοντας την εμπιστοσύνη του κοινού στις περίφημες αυτοσχεδιαστικές του ικανότητες. Το πρόγραμμα συνεχίστηκε με τους μουσικούς να ισορροπούν μεταξύ της φόρμας και του αυτοσχεδιασμού, της παύσης και της ανάπαυσης, της ερώτησης και της απάντησης. Τα κομμάτια απέκτησαν μάλιστα και έντονα σαξοφωνοκεντρική λογική, με τον απίθανο James Wylie να ελίσσεται και να ερμηνεύει με τρομερή ευαισθησία τις συνθέσεις του Σιγανίδη στο άλτο σαξόφωνο. Ειδική μνεία αξίζει όμως και στον Χάρη Λαμπράκη, για την ικανότητά του να ακολουθεί τις σκέψεις των υπόλοιπων συντελεστών, τόσο στο πιάνο, όσο και στο νέι.
Οι συνθήκες εξακολούθησαν να ωθούν τους Siganidae σε μία ασυνείδητη θεατρικότητα, αλλά το ρεύμα χτυπούσε τον φανερά ενοχλημένο Μουμτζή και η εξακολούθηση των τεχνικών θεμάτων τον αναγκάσε να ανεβαίνει στο σκαμπό σαν στυλίτης μοναχός, μάλλον για να ακούει καλύτερα. Εντάσεις δεν έλειψαν και στα εσωτερικά του κουιντέτου, με τον Σιγανίδη να αποχωρεί για λίγες στιγμές από τη σκηνή, κίνηση που αντιμετωπίστηκε ωστόσο με προφανή κατανόηση από τους παρευρισκόμενους, τόσο την ώρα της συναυλίας, όσο κι έπειτα. Αυτές οι αποσπάσεις ηχούν ίσως σαν μεγάλες παραφωνίες στους αναγνώστες που δεν βρέθηκαν στη συναυλία· παρά ταύτα, για τους μύστες της βραδιάς, η ανάμνηση που μένει είναι εκείνη μίας πρωτοφανούς ευλαβικότητας, με τα προβλήματα να μη δημιουργούν δυνατότερα φάλτσα από το θρόισμα των φύλλων σε μία ανοιξιάτικη νύχτα.
Αυτό βέβαια δεν αποτελεί έκπληξη, μιας και το κοινό χαρακτηριζόταν από μία ποιητική σχεδόν μουσικότητα, με τις εφαπτόμενες του Σιγανίδη να περιρρέουν στον χώρο και να αγγίζουν χέρια στην πλατεία, που με τη σειρά τους δημιουργούσαν ρυθμικούς αυτοσχεδιασμούς με τα νύχια τους πάνω σε κουτάκια κόκα κόλα. Ο ίδιος δε ο καλλιτέχνης έμοιαζε να πιάνει τα θραύσματα των τραγουδιών, των τζαζ σκέψεών του και των παραδόσεων από το χέρι και –με συνένοχους τους λοιπούς συντελεστές– να τα οδηγεί στη σκηνή με βήμα ελαφρύ και σίγουρο, αν όχι κατά στιγμές δύσθυμο.
Ο Μιχάλης Σιγανίδης φάνηκε βέβαια τρομερά απογοητευμένος από την εξέλιξη της συναυλίας. Σε αντίθεση, δική μου εκτίμηση είναι πως η καλλιτεχνική του ιδιοφυΐα συμπαρέσυρε οποιαδήποτε προβλήματα παρουσιάστηκαν, σε ένα κύμα αρχέγονης μουσικής δημιουργίας, πυρήνα του ταλέντου του. Χρησιμοποιώντας τα λόγια του Λευτέρη Μουμτζή: «Take it away, Michael».
{youtube}LPhuqrRJgtg{/youtube}
