Δεκατρία ποιήματα του Καβάφη μελοποιημένα από τον Γιάννη Σπανό, και λίγες αγαπημένες συνθέσεις του για το κλείσιμο. Αυτά ερμήνευσε ο Μανώλης Μητσιάς το βράδυ της Δευτέρας στον Ιανό, με τον συνθέτη στο πιάνο και τον Κώστα Κωτούλα στην ευθύνη της απαγγελίας των ποιημάτων. Σε μια βραδιά που «χώρεσε» την καλαισθησία στη ζοφερή πραγματικότητα μίας ακόμη άχαρης εβδομάδας για την πόλη της Αθήνας.
Ένας συνθέτης κι ένας ερμηνευτής με μακρά και ζηλευτή πορεία στο έντεχνο τραγούδι –και μάλιστα από τους λίγους που δεν έκαναν ποτέ «τέχνη για την τέχνη» στο συγκεκριμένο μουσικό ρεύμα– συναντήθηκαν στην ποίηση του Καβάφη. Ο εν λόγω δίσκος κυκλοφόρησε πέρυσι, με τίτλο Πλησιάζοντας Τον Καβάφη. Και θα τον χαρακτήριζα ένα «δίκαιο συμβόλαιο» για έναν από τους πιο μοδάτους (άρα και πιο ταλαιπωρημένους) ποιητές, καθώς το έργο του Καβάφη έχει βρεθεί πολλάκις στο δημιουργικό και αναγνωστικό έλεος τόσων ανθρώπων, όσα είναι και τα ελληνικά σπίτια που διαθέτουν περισσότερες από μία επίπεδες συσκευές τηλεόρασης. Έτσι λοιπόν, ο σχολιασμός αυτού του δημοσιεύματος αφορά τόσο τη βραδυά στον Ιανό, όσο και το δισκογραφικό εγχείρημα. Δύο σε ένα δηλαδή.
Το καφέ του Ιανού ήταν κατάμεστο, όταν ο Κώστας Κωτούλας βγήκε στη σκηνή και μας παρουσίασε –με τη γνωστή ραδιοφωνική τρυφεράδα του– τη μουσική προσέγγιση της βραδιάς, αφού πρώτα μας θύμισε τη στενή επαφή που έχουν οι δύο καλλιτέχνες με τη μελοποιημένη ποίηση, εδώ και αρκετές δεκαετίες. Κατόπιν, εμφανίστηκαν ο Σπανός και ο Μητσιάς: αμέσως μετά από μια βιαστική καλησπέρα, καταπιάστηκαν με τα τραγούδια, με την προσήλωση και τη συνέπεια που παρατηρεί κανείς στον ικανότερο εργάτη μιας οικοδομής. Έχω ξανακούσει ζωντανά και τους δύο, κι όμως, με εξέπληξε αυτή η σχεδόν «χειρωνακτική» προσέγγιση της μουσικής τους, αλλά και ο απόλυτος συντονισμός τους στο ίδιο μήκος κύματος. Το αποτέλεσμα της συνύπαρξής τους διέθετε τόσο καλλιτεχνική αρτιότητα, όσο και αξιακή αυτάρκεια.
Το ίδιο πνεύμα διαπνέει και τις μελοποιήσεις του Καβάφη από τον Γιάννη Σπανό: διακριτικότητα, ελαφράδα, υψηλή αισθητική. Για να επιβεβαιώσω την ορθότητα του συμπεράσματος, ξανάκουσα τον δίσκο επιστρέφοντας από τον Ιανό. Και πράγματι, δεν βρήκα ούτε ένα βαρίδι του συνθέτη κρεμασμένο στην ποίηση του Καβάφη.
Ο Μανώλης Μητσιάς, με περισσή άνεση στην ερμηνεία τέτοιων έργων και με μια καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία η οποία ταιριάζει γάντι στο συγκεκριμένο εγχείρημα, μας πρόσφερε και μία ακόμα εκδοχή ερμηνείας του Σπανού. Γιατί ναι μεν οι δύο άνδρες έχουν συνεργαστεί ξανά –και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία (βλ. Σαββατόβραδο, 1970)– όμως οι τρεις Ανθολογίες έχουν στήσει πια ένα δικό τους αισθητικό στερέωμα όσον αφορά τη μελοποιημένη ποίηση, με βασικά στηρίγματα τις νεοκυματικές ερμηνείες. Και δεν ήμουν καθόλου σίγουρη ότι σε ένα τέτοιο στερέωμα χωράει μια λαϊκότροπη φωνή σαν κι αυτή του Μητσιά. Αλλά εκ του αποτελέσματος χωράει, ενώ ίσως δείχνει και εναλλακτικούς δρόμους για όλο το έργο του συνθέτη.
Τέλος, σημαντική βρήκα τη συνδρομή του Κώστα Κωτούλα στην παρουσίαση της βραδιάς, καθώς απήγγειλε όλα τα ποιήματα πριν ακουστούν ως τραγούδια, ενώ έδωσε και κάποια εύστοχα, βοηθητικά σχόλια περί του ποιητή και του έργου του. Κι ομολογώ πως αυτός ο συνδυασμός απαγγελίας-τραγουδιού ήταν τελικά τόσο λειτουργικός, ώστε σκέφτηκα να μην ακούω πια δίσκους μελοποιημένης ποίησης, αν δεν έχω τη δυνατότητα να «περάσω» λίγο τον ποιητή πρωτύτερα.
Ας κλείσουμε με τα λόγια του συνθέτη: «Τους ποιητές δεν τους μελοποιώ, τους προσεγγίζω. Κάνω τα ποιήματά τους τραγούδια, για να τους φέρω πιο κοντά στον κόσμο». Respect the poets, λοιπόν, κι όλα θα μας έρχονται πρίμα.
Setlist
Ομνύει
Επέστρεφε
Τα παράθυρα
Μακρυά
Κεριά
Για να 'ρθουν
Μονοτονία
Μισή ώρα
Έτσι πολύ ατένισα
Οι τέσσερις τοίχοι της κάμαρας μου
Σεπτέμβρης του 1903
Δέησις
Φωνές
Επειδή σ’ αγαπώ
Ποτέ ξανά
Οδός Αριστοτέλους
Το Μαρικάκι
Πού να βρω ένα ζεϊμπέκικο
{youtube}sokIATu9ZDE{/youtube}
