φωτογραφία 2: Andy Morgan
Τραγουδάς στη μητρική σου γλώσσα, τα Tamasheq, και αφιερώνεις τα περισσότερα κομμάτια σου στην παράδοση και στα έθιμα του τόπου σου. Σκέφτηκες ποτέ αλήθεια να πειραματιστείς με άλλα στοιχεία, όπως τον αγγλικό στίχο, ώστε να προσεγγίσεις ένα ευρύτερο κοινό;
Όχι, όχι, όχι. Ποτέ δεν σκέφτηκα να παίξω διαφορετικά από ό,τι παίζω μέχρι τώρα. Νιώθω ότι η μουσική μου είναι απλά μια έκφραση του ποιος είμαι, ότι είναι το δικό μου μέσο επικοινωνίας με τον κόσμο. Επιτρέπει στην ψυχή μου να μιλά. Δεν θα μπορούσα επομένως να μιλήσω σε καμία άλλη γλώσσα από αυτήν που μιλάω.
Με αφορμή το ντοκιμαντέρ Agadez, Τhe Music Αnd Τhe Rebellion (2010), αναρωτιόμουν, πώς είναι τα πράγματα τώρα στην Αγκαντέζ;
Τα πράγματα στην Αγκαντέζ είναι πολύ καλύτερα από την εποχή που γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ, ευτυχώς. Υπάρχει ειρήνη και οι άνθρωποι είναι γενικά εντάξει. Φυσικά υπάρχουν πολλά προβλήματα ακόμη όσον αφορά τη φτώχεια και την έλλειψη ανάπτυξης. Εκεί όπου παλιότερα υπήρχε μια υγιής τουριστική βιομηχανία, τώρα δεν υπάρχει τίποτα. Επομένως αντιμετωπίζουμε προκλήσεις, αλλά έχουμε τη δύναμη να τις κατακτήσουμε.
Σου «κόλλησε» το παρατσούκλι Bombino, όντας ο πιτσιρικάς που τριγυρνούσε στα πόδια των μεγαλύτερων μουσικών –είναι αλήθεια αυτό; Θυμάσαι τις ιστορίες που άκουγες και πώς σε έκαναν να αισθάνεσαι;
Ναι, πράγματι, αυτή είναι η ρίζα του ονόματός μου. Πάντα μου άρεσε που οι άλλοι με φώναζαν έτσι· σαν να ήταν ένα παράσημο τιμής. Ήμουν πολύ περήφανος που ήμουν ο νεότερος με τόσο μεγάλη διαφορά. Αυτό το όνομα με κάνει επομένως πάντα χαρούμενο και υπερήφανο. Έτσι, και τώρα, που δεν είμαι παιδί –ούτε καν νέος– το αγαπώ ακόμα.
Πρώτη φορά κράτησες κιθάρα στα χέρια σου στα 11 και λίγο αργότερα αντάλλαξες ένα ακορντεόν για να αγοράσεις τη δική σου. Σήμερα είσαι ένας αυτοδίδακτος κιθαρίστας, ευρέως αναγνωρισμένος σε όλον τον κόσμο –και ο πρώτος καλλιτέχνης από τη Δημοκρατία του Νίγηρα με υποψηφιότητα για Grammy. Φαντάστηκες ποτέ κάτι από όλα αυτά, όταν εξασκούσες την τεχνική σου ακούγοντας πειρατικές κασέτες του Ali Farka Touré, των Dire Straits και του Jimmy Hendrix;
Φαντάστηκα πολλά πράγματα, έκανα πολλά όνειρα, αλλά, ειλικρινά, δεν είχα ποτέ κάποιο τόσο μακρινό όνειρο, ότι θα έφτανα στα Grammy. Εκείνη την περίοδο δεν ήξερα καν ότι είναι πιθανό κάτι τέτοιο. Σκέφτομαι ότι, εάν ο 11χρονος εαυτός μου με έβλεπε νωρίτερα φέτος στα Grammy, δεν θα το πίστευε. Ακόμη και τώρα είναι δύσκολο να το πιστέψω. Χρωστάω τόσα πολλά στη φοβερή παράδοση που ακολουθώ, στους δάσκαλους και στους μέντορές μου, στους ανθρώπους του Νίγηρα, στην ομάδα γύρω μου. Είμαι πολύ τυχερός.
Θάρρος, ταλέντο ή τύχη; Τι χρειάζεται ένας άνθρωπος για να ζήσει τα όνειρά του;
Όλα αυτά τα πράγματα, φυσικά! Δεν μπορείς να τα καταφέρεις μόνο με ένα ή ακόμα και δύο από αυτά. Τα χρειάζεσαι όλα για να πετύχεις.
Ποιες είναι οι φιλοδοξίες σου στο εξής; Τι «κάνει την καρδιά σου να καίει», όπως τραγουδάς και στο "Oulhin (My Hurt Burns)";
Έχω πολλά κίνητρα στη ζωή μου, κάποια πιο προσωπικά και κάποια μεγαλύτερα. Η οικογένειά μου είναι το πρώτο και το πιο σημαντικό. Έχω τρία μικρά κοριτσάκια και μια στοργική σύζυγο, και αυτές οι γυναίκες είναι η καρδιά μου –το να τους προσφέρω λοιπόν τα πάντα, είναι το κίνητρό μου. Υπάρχουν βέβαια και οι φίλοι μου στη Δημοκρατία του Νίγηρα και σε όλον τον κόσμο που μου δίνουν δύναμη. Κι έπειτα υπάρχει και ο πολιτισμός των Tuareg, τον οποίο νιώθω έντονα ότι πρέπει να προστατέψω και να μεταφέρω σε όλον τον κόσμο. Αυτά τα πράγματα μου δίνουν κίνητρο να συνεχίσω.
Πώς θα σύστηνες αλήθεια τον τελευταίο σου δίσκο Deran (2018), σε κάποιον που δεν έχει ξανακούσει τη μουσική του Bombino; Και τι σημαίνει αυτό το άλμπουμ για σένα και την πορεία σου ως εδώ;
Λοιπόν, για εμένα αυτός ο δίσκος είναι σαν το παιδί όλων των δίσκων που προηγήθηκαν. Διαθέτει στοιχεία δηλαδή από όλα τα προηγούμενα άλμπουμ. Έχει απαλά τραγούδια, όπως το Agadez (2011), έχει hard rock κομμάτια, όπως το Nomad (2013), και έχει και στοιχεία Tuareggae, όπως το Azel (2016). Με αυτήν την έννοια, είναι από μόνο του μια καλή εισαγωγή στη μουσική μου. Φυσικά για την καριέρα μου αυτό το άλμπουμ ορίζει ένα υψηλό σημείο, καθώς έδωσε σε εμένα, αλλά και στη Δημοκρατία του Νίγηρα, την πρώτη μας Grammy υποψηφιότητα. Η οποία είναι φυσικά μια τεράστια πηγή υπερηφάνειας· και για εμένα, αλλά και για όσους με υποστηρίζουν στην πατρίδα μου.
Μιας και στο line-up του Plisskën 2019 εμφανίζονται και οι Tinariwen, δεν είστε η μόνη Tuareg μπάντα που θα παίξει στο φετινό φεστιβάλ (26 + 27/6, Τεχνόπολη). Γιατί πιστεύεις ότι η «μουσική της ερήμου» έχει ανταπόκριση στην Ελλάδα; Μπορείς να βρεις συγκλίνοντα στοιχεία στις δύο κουλτούρες;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν γνωρίζω πολλά πράγματα για την ελληνική κουλτούρα. Οπότε δεν μπορώ να διακρίνω κοινά της σημεία με αυτήν των Tuareg. Εκείνο όμως που μπορώ να πω, είναι ότι οι Tinariwen αποτελούν ήρωες για εμένα, ήδη από τότε που ήμουν παιδί. Επομένως είναι χαρά μου να τους βλέπω σε περιοδεία. Έχτισαν το μονοπάτι στο οποίο περπατώ σήμερα.
{youtube}DZUVfTWa2vc{/youtube}
