Καλή σας μέρα κύριε Bargeld. Πού σας πετυχαίνω; Νομίζω αύριο έχετε μια συναυλία στην Κροατία με τον Teho Teardo, σωστά;
Παίζουμε στο Ζάγκρεμπ, ναι.
Πώς βρίσκετε τη συνεργασία σας με τον Teardo, τώρα που έχετε πλέον κυκλοφορήσει και τον 2ο κοινό σας δίσκο; Θα λέγατε ίσως ότι λειτουργείτε εκεί πιο ελεύθερα σε σχέση με τους Einstürzende Neubauten;
Όχι ακριβώς. Με τους Einstürzende Neubauten είναι περισσότερο «δουλειά», γιατί πρέπει να κάνω πολλά περισσότερα σε σχέση με ό,τι κάνω με τον Teho. Στη συνεργασία μας εκείνος είναι που μου παρουσιάζει τα σχεδιάσματα της μουσικής κι εγώ μετά γράφω για αυτά στίχους, τα επεξεργάζομαι ή οτιδήποτε. Πάντως συνήθως στο πρώτο στάδιο δεν γράφω κάτι εγώ· μου δίνει εκείνος το πρωτογενές υλικό, το οποίο μπορώ μετά να το πειράξω –να το πλάσω, τέλος πάντων, όπως το νομίζω. Με τους Neubauten ξεκινάμε πάντα από το μηδέν, δεν υπάρχει τίποτα στην αρχή.
Με τους οποίους Neubauten κυκλοφορήσατε πρόσφατα το Greatest Hits. Γιατί αποφασίσατε ένα αναδρομικό άλμπουμ και μία αντίστοιχη περιοδεία, τη στιγμή που είστε ενεργό σχήμα;
Παίζουμε πλέον πολλά χρόνια, αλλά πάντοτε συναντώ ανθρώπους στις συναυλίες μας οι οποίοι δεν μας είχαν δει ή ακούσει στο παρελθόν, συνήθως απλώς και μόνο επειδή είναι πολύ νέοι. Αποφασίσαμ έτσι να έχουμε μια συλλογή τραγουδιών που θα περιέχει το υλικό το οποίο παίζουμε όντως στα λάιβ, ώστε εάν κάποιος πάει στο merchandise μετά τη συναυλία και ρωτήσει «πού μπορώ να βρω το τελευταίο κομμάτι που παίξανε;», να έχει μια εύκολη απάντηση. Άρα δεν πρόκειται ακριβώς για κυκλοφορία άλμπουμ, μα περισσότερο για ένα προϊόν, έναν οδηγό ή μία εισαγωγή στο σύμπαν των Einstürzende Neubauten. Η οποία εξηγεί απλά και περιεκτικά αυτό που κάνουμε.
Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να κάνω κι εγώ μια αναδρομή στις αρχές των Neubauten. Το σχήμα ξεκίνησε το 1980 και αναδύθηκε από την δραστήρια σκηνή του βερολινέζικου underground...
Καταρχάς, να ξεκαθαρίσω ότι αυτή η αποκαλούμενη «δραστήρια underground σκηνή» του Βερολίνου είναι ένας μύθος. Θέλω να είμαι σαφής, γιατί τα τελευταία χρόνια έχουν βγει διάφορα βιβλία, ντοκιμαντέρ και φιλμ για το Δυτικό Βερολίνο εκείνης της εποχής, τα οποία ανακυκλώνουν τον μύθο. Η αλήθεια είναι ότι το Δυτικό Βερολίνο ήταν τότε ένα πολύ ζοφερό μέρος· καθόλου συναρπαστικό, υπέροχο και underground…
Βέβαια, αυτή δεν είναι και η σημασία του underground, κάτι που δεν κινείται σύμφωνα (ή βρίσκεται σε αντίθεση) με τον κυρίαρχο λόγο… Τέτοια σκηνή υπήρχε;
Δεν θα το έλεγες σκηνή, αν μιλούσαμε για οποιαδήποτε άλλη πόλη. Πιθανότατα ήταν 10-15 άνθρωποι, όλοι γνωριζόντουσαν με όλους. Και όλοι κάνανε πολλά διαφορετικά πράγματα, κάτι που ίσως δημιούργησε την ψευδαίσθηση ότι επρόκειτο για μια μεγάλη σκηνή. Στην πραγματικότητα δεν ήμασταν παραπάνω από μια χούφτα νέοι άνθρωποι.
Εκείνη την περίοδο το πανκ ήταν ζωντανό σε διάφορους πυρήνες ανά την Ευρώπη, έχοντας –ένα σημαντικό μέρος του, τουλάχιστον– αυτή την αντίληψη της «αντί-τέχνης», βλέποντας τη μουσική περισσότερο σαν μέσο και μορφή διαμαρτυρίας, παρά ως απλό αντικείμενο της αισθητικής. Εσείς συμμεριζόσασταν κάτι παρόμοιο;
Η μόνη επίδραση που άσκησε το πανκ πάνω μου, ήταν ότι ήθελα να κάνω τα πράγματα γρήγορα –ειδικά τότε, στην αρχή. Δεν εννοώ ότι ήθελα να παίζω γρήγορη μουσική, αλλά να είναι σύντομη η διαδικασία δημιουργίας της. Δεν ήθελα να επιστρέφω σ' εκείνη ξανά και ξανά, διορθώνοντας και βελτιώνοντας τη μία ή την άλλη λεπτομέρεια. Αυτό ήταν μάλλον το μόνο που πήρα από το πανκ: να βγάζουμε γρήγορα τα κομμάτια, να τα γράφουμε και μετά να πηγαίνουμε παρακάτω.
Στυλιστικά ή αλλιώς, δεν νομίζω ότι είχαμε καμία απολύτως ομοιότητα με τους πανκς. Σχετιζόμασταν σίγουρα περισσότερο με το γερμανικό avant-garde rock των 1970s, πολύ περισσότερο με τους Can για παράδειγμα, παρά με τους Sex Pistols ή τους Buzzcocks. Και πρέπει να σου πω ότι εκνευρίζομαι όταν διαβάζω κριτικές σε εφημερίδες και περιοδικά στις οποίες μας περιγράφουν σαν μία πανκ ή μία πρώην πανκ μπάντα. Ιδίως από τη στιγμή που οι πανκς ήταν οι πρώτοι που μας πετούσαν μπουκάλια μπύρας όταν είχαμε ξεκινήσει να παίζουμε. Το βρίσκω σχεδόν γελοίο…
Γενικότερα, πώς σας αντιμετώπιζαν στην αρχή, παίζοντας μουσική με όλα αυτά τα περίεργα όργανα; Είστε, όπως έχετε πει ο ίδιος, μια «επί της ουσίας υλιστική» («essentially materialistic») μπάντα και ο ήχος σας είχε, ιδίως στην αρχή, έντονη την έννοια της πρόκλησης… Ποια ήταν η αντιμετώπιση;
Στην πολύ αρχή, το 1980, η ενορχήστρωση δεν ήταν τόσο ασυνήθιστη. Είχαμε ακόμα ένα κανονικό σετ ντραμς και κατά τα λοιπά χρησιμοποιούσαμε κιθάρες, μπάσο και συνθεσάιζερ. Κι έπειτα τότε μας παρακολουθούσανε 15-20 άνθρωποι, όχι περισσότεροι…
Αργότερα, όταν πλέον γίναμε κάπως διαβόητοι, ας πούμε το 1982 ή το 1983, δεν παίζαμε έτσι κι αλλιώς στη Γερμανία. Εκείνες τις χρονιές, για παράδειγμα, θα πρέπει να είχαμε κάνει 6-7 συναυλίες στη Νέα Υόρκη και καμία στο Βερολίνο. Κι αν είχαμε παίξει στο Βερολίνο, σίγουρα δεν είχαμε παίξει κάπου αλλού στη Γερμανία. Και το Δυτικό Βερολίνο ήταν τόσο διαφορετικό σε σχέση με την υπόλοιπη Δυτική Γερμανία, όσο είναι, ας πούμε, το Σαν Φρανσίσκο σε σχέση με τις υπόλοιπες Ηνωμένες Πολιτείες. Το Σαν Φρανσίσκο και η Νέα Υόρκη για παράδειγμα, δεν ψήφισαν τον Ντόναλντ Τραμπ.
Ήταν πάντως ιδιαιτέρως σοκαριστικό για εμάς όταν πηγαίναμε να παίξουμε στη Δυτική Γερμανία και διαπιστώναμε ότι υπήρχε στον αέρα μια κάπως ποδοσφαιρική ατμόσφαιρα πατριωτισμού: αν ήσουν από το Βερολίνο, άνηκες στην αντίπαλη ομάδα. Και απ’ την άλλη, οι πανκς ερχόντουσαν και μας πετούσαν μπουκάλια μπύρας! Παραλογισμός…
Εμείς ήμασταν μια γερμανική μπάντα, με συμβόλαιο σε αγγλική εταιρεία, και παίζαμε κατά βάση σε ξένες χώρες εκτός Γερμανίας, συμπεριλαμβανόμενης, ας πούμε, της Ιαπωνίας. Κανείς δεν το έκανε αυτό εκείνη την εποχή. Επομένως, είναι ΟΚ το να χάσει κανείς δύο-τρεις προτάσεις για να μιλήσει για το Δυτικό Βερολίνο, αλλά το να χαρακτηριζόμαστε σαν «γερμανική μπάντα» μού είναι πολύ άβολο. Πάντοτε υπήρξαμε μια πολύ διεθνής μπάντα.
Σήμερα αναγνωρίζετε εκείνο το Βερολίνο στο σημερινό;
Δεν μπορώ να σου απαντήσω γιατί δεν μένω στο Βερολίνο εδώ και αρκετό καιρό. Έφυγα γύρω στο 2000, πήγα στο Σαν Φρανσίσκο και μετά στο Πεκίνο. Και όταν επέστρεψα, κυρίως για να πάει σχολείο η κόρη μου, πήγα κι έμεινα στο Ανατολικό Βερολίνο, το οποίο για μένα ήταν μια terra incognita: δεν το ήξερα και δεν ήταν συνδεδεμένο στο μυαλό μου με κανενός είδους ανάμνηση. Άρα ήταν σαν να ζω σε μία διαφορετική πόλη.
Αναφέρατε πριν τον Ντόναλντ Τραμπ, οπότε μπαίνω στον πειρασμό να ρωτήσω τη γνώμη σας για την εκλογή του…
Συγγνώμη, αλλά δεν κάνω πολιτικές δηλώσεις. Οι συνεντεύξεις είναι μέρος της δουλειάς μου και ό,τι αφορά την τελευταία, το απαντώ με χαρά. Δεν είναι ότι δεν έχω πολιτικές απόψεις –ισχυρές πολιτικές απόψεις– όμως, ξέρεις… Πολλοί μου παίρνουν συνέντευξη για να με ρωτήσουν π.χ. για το dada, επειδή έχω γράψει ένα τραγούδι που λέγεται “Let’s Do Ιt Α Dada”. Δεν με κάνει αυτό ιστορικό τέχνης. Το βρίσκω κάπως αποπροσανατολιστικό…
Δεκτό. Πηγαίνοντας λοιπόν πίσω στους Neubauten, ήθελα να ρωτήσω κάτι σχετικά με το logo σας, το οποίο έχει γίνει κάτι σαν σήμα κατατεθέν, κάπως σαν ένα brand-name (σήμερα το βλέπει κανείς σε μπλούζες, κονκάρδες, αυτοκόλλητα, τατουάζ…). Πώς το βλέπετε το θέμα;
Όταν ψάχναμε για κάποιο logo, βρήκα το συγκεκριμένο σε ένα βιβλίο σχετικά με προκολομβιανούς πολιτισμούς στη Νότια Αμερική. Μου φάνηκε πολύ ελκυστικό και περισσότερο το γεγονός ότι καμία από τις παραδόσεις που έχουν επιβιώσει στον σύγχρονο κόσμο δεν μπορεί να το διεκδικήσει και να το οικειοποιηθεί, κάτι που σημαίνει ότι δεν είχε κάποιο κληρονομημένο νόημα. Οπότε μπορούσα να του προσδώσω το δικό μου νόημα. Έτσι και έκανα. Αν δεις κάποιον με το συγκεκριμένο τατουάζ σήμερα, το τατουάζ σημαίνει Einstürzende Neubauten, όχι ένα πετρογλυφικό των Τολτέκων. Επομένως, δεν πρόκειται για κάτι που απλώς συνέβη, αλλά για κάτι που συνειδητά προσχεδίασα.
Μέσα σε όλα αυτά τα 37 χρόνια, υπήρξε κάποια στιγμή ή μια συγκεκριμένη συναυλία (ίσως για παράδειγμα εκείνη στο Palast der Republik, την παλιά βουλή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας) που να αντιπροσωπεύει περισσότερο από άλλες το τι ακριβώς είναι οι Einstürzende Neubauten;
Σίγουρα αν σκεφτώ, θα βρω πάρα πολλές. Σχετικά με το Palast der Republik, αυτό που ξέρει ο πολύς κόσμος είναι η συναυλία που όντως κυκλοφόρησε σε δίσκο και DVD. Την προηγούμενη ημέρα, όμως, είχαμε δώσει μία ακόμα συναυλία εκεί, ειδικά για τους υποστηρικτές μας· μια συναυλία στην οποία δεν υπήρχε σκηνή, απλώς είχαμε σταθεί στη μέση και παίξαμε με τους ανθρώπους να μας περιτριγυρίζουν.
Αυτή ήταν μια πολύ ξεχωριστή συναυλία. Είχαμε παίξει ειδικά για εκείνους που είχαν καταστήσει εφικτό το να κυκλοφορούμε δίσκους στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν δεν ήμασταν σε κάποιο label. Τότε, να σου θυμίσω, είχαμε εφεύρει μόνοι μας το crowd-funding. Βέβαια τότε δεν το λέγανε έτσι, γιατί δεν το έκανε κανείς, εμείς το είχαμε ονομάσει «το μοντέλο των υποστηρικτών» («supporters model»), βάσει του οποίου είχαμε ηχογραφήσει και κυκλοφορήσει πάνω από 3 άλμπουμ. Επομένως δώσαμε τη συναυλία για εκείνους, δωρεάν. Εκεί είχαν παιχτεί για πρώτη φορά διάφορα κομμάτια (π.χ. το “Nagorny Karabach”) και γενικώς, βγήκανε αρκετά πράγματα από εκείνη τη συναυλία. Ήταν πολύ ιδιαίτερη στιγμή.
Η τελευταία ερώτηση έχει να κάνει με το παρόν και το μέλλον των Einstürzende Neubauten. Ετοιμάζετε κάτι άλλο, εκτός της παρούσας περιοδείας;
Όχι. Έχουμε μπροστά μας μια γεμάτη χρονιά με την Greatest Hits περιοδεία, θα παίξουμε σε πολλά μέρη, στην Αυστραλία, σε όλη την Ευρώπη, αν και όχι αυτή τη φορά στην Αμερική. Τίποτα άλλο δεν είναι στα σκαριά αυτή τη στιγμή.
{youtube}hd-6WweqD0Y{/youtube}
