Αυτές τις μέρες κυκλοφορεί η συλλογή ΧΧ. Είναι σαν ένα best of, αλλά την ίδια στιγμή είναι κάτι παραπάνω από ένα τυπικό best of, έτσι δεν είναι;
Σωστά. Μοιάζει με best of, αλλά στην πραγματικότητα είναι κάτι παραπάνω. Είναι τα 20 χρόνια των BaBa ZuLa μέσα σε 2 δίσκους, οι οποίοι καλύπτουν ένα σημαντικό κομμάτι. Ορισμένα τραγούδια ηχογραφήθηκαν εκ νέου, ενώ άλλα έρχονται με καινούρια ενορχήστρωση ή μίξη. Επομένως το υλικό είναι νέο ή έστω μοιάζει σαν νέο. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε στις 27 Γενάρη από τη Glitterbeat Records.
Επιπλέον, πέρσι είχατε κυκλοφορήσει ένα «κανονικό» άλμπουμ, το Do Not Obey, το οποίο νομίζω ήταν δουλειά του 2014, που κοινοποιήσατε στα διεθνή ακροατήρια, σωστά; Καταρχάς, γιατί επιλέξατε να αλλάξετε το όνομα; Δεύτερον, συγκρίνοντάς το με τα προηγούμενα, τι καινούργιο θα έλεγες ότι έφερε στην ιστορία των BaBa ZuLa;
Ακριβώς, το Do Not Obey είναι το 34 Oto Sanayi του 2014, με νέο όνομα. Το οποίο δηλώνει την τοποθεσία της βάσης μας στην Ιστανμπούλ, οπότε θεωρήσαμε πως η αλλαγή ήταν επιτακτική, από τη στιγμή που θα απευθυνόμασταν σε ακροατήρια που δεν μιλάνε τουρκικά. Και παρόλο που δεν πρόκειται για μετάφραση του πρωτοτύπου, νομίζω πως δίνει το πνεύμα του δίσκου. Όπως και το νέο άλμπουμ [σ.σ.: εννοεί την παραπάνω συλλογή], έτσι κι αυτή η μετονομασία ήταν μια ευκαιρία ανανέωσης για εμάς. Πάντα μας αρέσουν τα νέα πράγματα, όχι απλώς η αναπαραγωγή των παλιών. Επίσης, το άλμπουμ κυκλοφόρησε από διαφορετική, πολύ σημαντική εταιρία [σ.σ.: την Editions Milan].
Για το δεύτερο σκέλος, νομίζω ότι κάθε δουλειά μας αντανακλά το στάτους της μπάντας στη δεδομένη στιγμή. Επομένως η συγκεκριμένη δίνει μια καλή εικόνα του πώς διευρύνεται ο ήχος των BaBa ZuLa. Επίσης, έχει δυναμικούς στίχους και δυναμικό ήχο, ο οποίος διατηρεί όλο εκείνο το ψυχεδελικό μας γκρουβ.
Ισχυρίζεστε επίσης ότι η μουσική σας έχει κι ένα πολιτικό μήνυμα να μεταδώσει –υποθέτω ότι η μετονομασία του άλμπουμ έρχεται σε απόλυτη σύμπνοια. Ποιο θα ήταν αυτό, μέσα στον κόσμο στον οποίον ζούμε σήμερα (όπου, φυσικά, συμπεριλαμβάνεται και η Τουρκία με το σημερινό της καθεστώς);
Δεν έχουμε κάποιο ιδιαίτερο μήνυμα, όχι κάτι παραπάνω από όσα όλοι αναζητούμε: ελευθερία, ενότητα, αγάπη, αλήθεια, μόρφωση, αντίσταση στους διαχωρισμούς, αντίσταση σε όσους θέλουν έναν παρηκμασμένο κόσμο, αντίσταση στους πολέμους! Να δώσουμε αγάπη και να πάρουμε αγάπη, να κάνουμε έρωτα, να σεβόμαστε, να καταλαβαίνουμε, να αισθανόμαστε, να συνδεόμαστε…
Σίγουρα μέσα στα 20 χρόνια των BaBa ZuLa έχουν υπάρξει πολλές αξιομνημόνευτες στιγμές. Θα ξεχώριζες όμως κάποια, την οποία θεωρείς πιο χαρακτηριστική για το τι όντως είναι οι BaBa ZuLa; Για παράδειγμα, στο δικό μου μυαλό, μια τέτοια στιγμή είναι η σκηνή με την οποία τελειώνει το φιλμ του Fatih Akin Crossing the Bridge: The Sound of Istanbul, με τη μπάντα να παίζει το “Cecom” σε μια βαρκάδα ξημερώματα στον Βόσπορο…
Σίγουρα υπάρχουν πολλές τέτοιες στιγμές από τότε που ο Murat και ο Levent έφτιαξαν το συγκρότημα, αλλά και από τότε που βρίσκομαι εγώ σε αυτό. Είχαμε και έχουμε ακόμα πολλές στιγμές, αυθεντικές BaBa ZuLa στιγμές. Για παράδειγμα στις συναυλίες μας, όπου τίποτα δεν είναι το ίδιο, αφού είναι κατά 90% αυτοσχεδιαστικές. Στα ταξίδια επίσης και σε στιγμές που δεν μπορούν να είναι ορατές στον κόσμο που μας παρακολουθεί. Οι BaBa ZuLa είναι ένας ζωντανός οργανισμός, μία ολόκληρη ζωή που γίνεται μουσικό συγκρότημα και πλέει μέσα στον χρόνο.
Η σκηνή από την ταινία την οποία αναφέρεις, φυσικά και είναι χαρακτηριστική της μπάντας εκείνη την περίοδο. Σήμερα ανάλογες σκηνές μπορεί κανείς να δει όταν βρισκόμαστε σε κάποιο λάιβ. Αλλά και γενικά, η μουσική μας, οι λέξεις στους στίχους και στις συνεντεύξεις, όλα μπορούν να σου δώσουν να καταλάβεις ότι το βασικό στους BaBa ZuLa είναι το συναίσθημα.
Συχνά, όταν σας ζητάνε να περιγράψετε τη μουσική σας, προσπαθείτε να βάλετε την απάντησή σας μέσα σε γεωγραφικές (δηλαδή ιστορικές/πολιτισμικές) παραμέτρους, αντί να αναφερθείτε απλώς σε μουσικά είδη. Τι καθιστά, λοιπόν, ξεχωριστή την Ιστανμπούλ και τη μουσική της;
Όλα τα μέρη του κόσμου είναι ξεχωριστά –γενικά, αλλά και με μουσικούς όρους ειδικότερα. Η Ιστανμπούλ, όπως ξέρεις, είναι μια μητρόπολη της Ανατολικής Μεσογείου και, όπως κάθε μητρόπολη, δεν αντιπροσωπεύει στο 100% τη χώρα στην οποία βρίσκεται, αλλά έχει τον δικό της χαρακτήρα. Επομένως, τα δυνατά της στοιχεία είναι όλο αυτό το πολυπολιτισμικό μωσαϊκό, η διασταύρωση δύο ηπείρων και η γεωγραφική της τοποθεσία που περιλαμβάνει το νερό, τους λόφους, το παλιό, το καινούργιο, το φθηνό ή το ακριβό, όπως επίσης τα ήθη, την αισθητική, τις παραδόσεις και εκατοντάδες ακόμα λέξεις που θα μπορούσαν να την περιγράψουν. Είναι, δηλαδή, ένα μέρος γεμάτο με όσα μπορούν να εμπνεύσουν τις τέχνες.
Επομένως, εκείνο που έχουμε εμείς να κάνουμε, είναι να εκφραστούμε μέσα στη ροή όλων αυτών των πραγμάτων και να προσθέσουμε την αγάπη μας, με έναν παγκόσμιο ήχο με τον οποίον μεγαλώσαμε. Δεν διαλέγουμε ένα συγκεκριμένο ηχητικό στυλ για να εξειδικεύσουμε όλα του τα στοιχεία, αλλά αντλούμε από ήχους που αγαπάμε, χωρίς στυλιστικούς περιορισμούς. Είμαστε γενικά εναντίον των συνόρων· δεν θα τα βάζαμε στη μουσική μας.
Παρόλα αυτά μπορούμε να δούμε ότι μία ξεκάθαρη επιρροή στη μουσική των BaBa ZuLa είναι εκείνο το «Anadolu rock» της δεκαετίας το 1960 (με μουσικούς όπως π.χ. ο Erkin Koray ή οι Mogollar). Τη θεωρώ προσωπικά μία υποδειγματική απόπειρα σύνδεσης διαφορετικών μουσικών πειθαρχιών και παραδόσεων, αλλά ξέρω λίγα για το κοινωνικό της υπόβαθρο, για το τι σήμαινε να παίζεις ροκ στην Τουρκία εκείνης της εποχής. Θα μπορούσες να με διαφωτίσεις λιγάκι;
Νομίζω ότι εκείνο το ελεύθερο πνεύμα των 1960s στην έκφραση και στις τέχνες ήταν πολύ διαφορετικό σε χώρες όπως η Τουρκία. Ήταν πολύ επαναστατικό, θα έλεγα μόνο και μόνο επειδή υπήρχε. Και αυτή η διάσταση της ελευθερίας υπήρξε πάντοτε κομμάτι της συγκεκριμένης σκηνής. Οι καλλιτέχνες περνούσαν δύσκολα, με όρους ελευθερίας· άνθρωποι έμπαιναν φυλακή απλώς επειδή μιλούσανε. Αυτό, εδώ που τα λέμε, δεν έχει αλλάξει και πολύ σήμερα.
Πάντως τότε απείχε αρκετά από τη χαλαρή flower-power ζωή, παρόλο που πολεμούσε για εκείνη. Εμείς είμαστε ευγνώμονες στους ανθρώπους που το έκαναν, γιατί μπορούμε σήμερα να περπατήσουμε σ’ αυτό το μονοπάτι, να δουλέψουμε και να το ανοίξουμε ακόμα περισσότερο. Η Selda Bağcan (σ.σ.: μια σημαντική τραγουδίστρια εκείνης της σκηνής) έλεγε ότι θα παραμείνει για πάντα μία τραγουδίστρια διαμαρτυρίας. Και συνεχίζει να είναι ενεργή μέχρι σήμερα.
Συμβαίνει κάτι παρόμοιο, κάτι που να μπορούμε να αποκαλέσουμε «σκηνή» στην σημερινή τουρκική μουσική; Ίσως ο κατάλογος της Doublemoon να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα καλό παράδειγμα…
Φυσικά και υπάρχει «σκηνή» στη σημερινή Τουρκία, αν και όχι τόσο μεγάλη. Στην πλειονότητά τους, οι μπάντες ταυτίζονται περισσότερο με συγκεκριμένα είδη, ακόμα και τοπικά είδη –και θέλουν πολύ να συνδυάσουν αυτό το στυλ του τύπου «η Ανατολή συναντά τη Δύση». Παλαιότερα, οι μπάντες προσπαθούσαν να το κάνουν με τον δικό τους τρόπο. Πάντως, μέχρι σήμερα, δεν έχω ακούσει ή δει κάτι παρόμοιο με τους BaBa ZuLa.
Διάβαζα μια παλαιότερη συνέντευξη του Murat, στην οποία έλεγε ότι έχει σαν πρότυπο του Ασίκηδες. Μοιράζεστε όντως το ενδιαφέρον για τη οθωμανική ή προ-οθωμανική μουσική παράδοση;
Osman Murat Ertel: Μάλλον δεν μου αρέσει η αυτοκρατορική οθωμανική προσέγγιση του θέματος. Επιλέγω περισσότερο τους τροβαδούρους της σαμανικής λαϊκής παράδοσης και τους χρησιμοποιώ εναντίον του παλατιού. Το σάζι ήταν –και είναι– ένα όργανο των λαών, όχι των Οθωμανών. Ήταν πάντοτε σύμβολο εξέγερσης και αλήθειας. Επίσης μου αρέσει η εικονογραφία και τα κουστούμια των Εφέ του Αιγαίου (σ.σ.: Efe: ο αρχηγός ομάδας ατάκτων Ζεϊμπέκηδων), η οποία είναι πολύ παρόμοια στην περιοχή της Ελλάδας και νομίζω πάει πίσω στις παγανιστικές εποχές. Νομίζω συνδέονται με τους ακολούθους του Διονύσου και σίγουρα συνδέονται με τους Ζεϊμπέκηδες. Τέτοιες συνδέσεις με εξιτάρουν όλο και περισσότερο.
Για να επιστρέψουμε στους BaBa ZuLa, ποια είναι η μέθοδος με την οποία γράφετε νέα τραγούδια; Στηρίζεστε στον αυτοσχεδιασμό, όσο το κάνετε στα λάιβ;
Ο αυτοσχεδιασμός είναι το πιο βασικό στοιχείο στη μουσική μας. Μας δίνει ένα αίσθημα ελευθερίας και μπορεί να εκφράσει το εδώ και το τώρα. Τζαμάρουμε ανάλογα με το συναίσθημα το οποίο έχουμε τη δεδομένη στιγμή και βελτιώνουμε όλες τις πτυχές αυτού του συναισθήματος. Όταν είμαστε όλοι σύμφωνοι με τον συγκεκριμένο δρόμο τον οποίον έχουνε πάρει οι μελωδίες και οι ρυθμοί, τότε ονομάζουμε τον αυτοσχεδιασμό μας «τραγούδι»· αν και στην πραγματικότητα βρίσκεται πάντοτε σε επεξεργασία. Γι’ αυτό και όταν παίζουμε ένα τραγούδι είναι πάντα διαφορετικό. Λειτουργούμε, δηλαδή, με τον ίδιο τρόπο τόσο στο λάιβ όσο και στο στούντιο, με τη διαφορά ότι στο πρώτο υπάρχει και η παρουσία τόσων ανθρώπων στον χώρο, οπότε δημιουργούνται διαφορετικά συναισθήματα.
Περιγράφετε τα λάιβ σας σαν μία είδους τελετουργία. Πώς αποκτούν αυτά τα τελετουργικά χαρακτηριστικά;
Κάθε φορά που παίζουμε, προσαρμόζουμε τα τραγούδια μας ανάλογα με το κοινό και τον χώρο. Σε μια πρώτη φάση προσπαθούμε να βρούμε το αίσθημα εκείνο της ελευθερίας και να το μεταδώσουμε σε όλους και όλες, ώστε να εκφραστούν με τον δικό τους τρόπο. Αυτό οδηγεί σε μία δύναμη που μας ενώνει σε μία είδους έκσταση, με την οποία ο καθένας κι η καθεμιά κάνει το δικό του/της ταξίδι ελευθερίας. Εμείς απλώς καθοδηγούμε την ανακυκλούμενη ενέργεια. Αυτό είναι μια τελετουργία, έτσι δεν είναι; Όλα ξεκινούν από το αίσθημα ελευθερίας, το οποίο διογκώνεται με τον αυτοσχεδιασμό.
Τι να περιμένουμε λοιπόν από τη συναυλία σας στο Gagarin; Και τι σχέδια έχετε για το μέλλον;
Βρισκόμαστε ήδη στην παγκόσμια περιοδεία για τα 20 χρόνια των BaBa ZuLa. Μέχρι τη συναυλία της Αθήνας θα έχουμε παίξει σε Ευρώπη και Αυστραλία. Είμαστε χαρούμενοι που επιστρέφουμε στην Αθήνα, γιατί έχουμε καλούς φίλους και το κοινό εκεί είναι φανταστικό. Εμείς από την πλευρά μας θα δώσουμε την απαιτούμενη ενέργεια για να πλεύσουμε σ’ εκείνη την τελετουργική έκσταση. Για το μέλλον, έχουμε την περιοδεία μας και το άλμπουμ που μόλις κυκλοφόρησε. Βεβαίως, υπάρχουν και ορισμένες καλές καινούργιες ιδέες, για την ακρίβεια αυτές υπάρχουν πάντα…
{youtube}w2YKA-FLoAU{/youtube}
