Από βασικός συνεργάτης των Future Sound Of London πίσω στα 1990s, ο Max Richter βρίσκεται σήμερα με συμβόλαιο στην περίφημη εταιρεία κλασικής μουσικής Deutsche Grammophon, αναγνωρισμένος ευρέως ως ένας από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς συνθέτες των καιρών μας. Ο ντόρος που σήκωσε η πρόσφατη δουλειά του πάνω στις 4 Εποχές του Αντόνιο Βιβάλντι έφτασε μέχρι και τον ποπ/ηλεκτρονικό κόσμο, αλλά και μέχρι τα μέρη μας –όπου και βρέθηκε πριν λίγες μέρες, παρουσιάζοντας το άλμπουμ στη Θεσσαλονίκη, στα πλαίσια του φετινού Reworks Festival. Ιδανική αφορμή λοιπόν για μια τηλεφωνική συζήτηση...
Έχεις ξαναβρεθεί ποτέ στη Θεσσαλονίκη;
Όχι, είναι η πρώτη μου φορά εδώ! Δεν έχω προλάβει να δω πολλά, γιατί γίνονται διαρκείς πρόβες για τη συναυλία. Έκανα όμως μια σύντομη βόλτα, όμορφη πόλη. Μου άρεσε ιδιαιτέρως η παραλία της.
Θα παίξεις το πρόσφατο άλμπουμ σου πάνω στον Βιβάλντι μαζί με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης. Πάει πακέτο με τη συμφωνία της εμφάνισής σου στη χώρα μας ή δέχτηκες την πρόταση αφού τσέκαρες την ορχήστρα;
Σε άλλες περιπτώσεις είναι αλήθεια πως μπορεί να χρειαστεί μια διαδικασία, όσον αφορά όμως τη συγκεκριμένη ορχήστρα τη γνώριζα ήδη –έχει μάλιστα κυκλοφορήσει κι αυτή μια εκτέλεση στον Βιβάλντι, πριν κάποια χρόνια.
Σου πρότειναν αλήθεια τον Βιβάλντι από τη Deutsche Grammophon ή ήταν δική σου επιλογή;
Ο Βιβάλντι είναι ένας συνθέτης με τον οποίον έχω εξοικειωθεί από παιδί. Ένα μάλιστα από τα πρώτα ορχηστρικά έργα που θυμάμαι να ακούω και να με ξετρελαίνει είναι οι 4 Εποχές. Και καθώς απολαμβάνει τέτοιας δημοτικότητας, έπεφτα πάνω του διαρκώς στη συνέχεια, σε εντελώς διαφορετικές φάσεις της ζωής μου. Και πάντα μου κινητοποιούσε το ενδιαφέρον· οπότε εδώ και χρόνια αναρωτιόμουν πώς θα μπορούσε να φρεσκαριστεί, να μπλέξει λίγο με πιο σημερινά πράγματα. Έτσι, όταν έμαθα για τη σειρά Re:composed της Deutsche Grammophon, αποφάσισα να τους το προτείνω. Βρεθήκαμε με τους ανθρώπους της εταιρείας, τους είπα τι σκέφτομαι και ενθουσιάστηκαν.
Πάντως, τμήμα της φιλοσοφίας της Re:composed σειράς δεν είναι να κάνει προσβάσιμο σε ένα ευρύτερο ακροατήριο ένα παλιό κλασικό έργο; Πόσο πιο προσβάσιμες να γίνουν δηλαδή οι 4 Εποχές;
(γελάει) Είναι αλήθεια, δεν μπορώ να φανταστώ πόσο πιο δημοφιλές μπορεί να γίνει ένα τέτοιο έργο, το οποίο παίζεται ακόμα και σε ασανσέρ ή διαδρόμους σούπερ μάρκετ! Αλλά δεν με απασχόλησε τίποτα τέτοιο. Για μένα ήταν ένα πολύ προσωπικό πράγμα, κάτι που ήθελα να κάνω εδώ και καιρό όπως σου είπα.
Διάβασες τις κριτικές; Οι περισσότερες σε αποθέωσαν, κάποιοι ωστόσο είπαν πως ο Βιβάλντι νίκησε τελικά τον Ρίχτερ...
Δεν είναι πως δεν διαβάζω κριτικές, όμως δεν τους δίνω μεγάλη σημασία. Δεν μπορώ να μπω στη διαδικασία να σκεφτώ πώς θα ευχαριστήσω έναν ακροατή, κάθε φορά αφοσιώνομαι σε κάτι που για μένα είναι σημαντικό και προσπαθώ να βρω τη δική μου διαδρομή προς αυτό. Από εκεί και πέρα, εφόσον εκδίδεται, το βρίσκω πολύ λογικό ότι σε ορισμένους θα αρέσει και σε κάποιους άλλους όχι. Ναι, γνωρίζω ότι μερικοί είπαν πως ο Βιβάλντι νίκησε τον Ρίχτερ. Και συμφωνώ απολύτως! Πού είναι το περίεργο;
Οι περισσότεροι δεν ξέρουν τίποτα περισσότερο για τον Βιβάλντι, πέρα από τις 4 Εποχές. Τι άλλο θα τους σύστηνες να ακούσουν;
Πρώτα-πρώτα, υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκτελέσεις πάνω στις 4 Εποχές, σε όποιον λοιπόν αρέσουν και θα ήθελε να το ψάξει παραπάνω, δεν θα πρέπει να μείνει σε έναν δίσκο. Από εκεί και πέρα, ό,τι κι αν έγραψε ο Βιβάλντι ήταν πιστεύω καταπληκτικό! Είχε απίστευτο ποιοτικό έλεγχο στο έργο του, από τους υψηλότερους νομίζω στην ιστορία της μουσικής. Άσε που ήταν και κάτι σαν ροκ σταρ για την εποχή του. Αν πρέπει να διαλέξω κάτι πιο συγκεκριμένα, μου αρέσουν πάρα πολύ τα θρησκευτικά του έργα, αξίζει να ανακαλυφθούν.
Η εποχή του Βιβάλντι προηγείται βέβαια της κλασικής μουσικής, άσχετα αν για τον πολύ κόσμο όλα πια θεωρούνται ένα. Σου αρέσουν κι άλλοι συνθέτες της μπαρόκ περιόδου;
Η μπαρόκ περίοδος, στην οποία και ανήκει ο Βιβάλντι όπως πολύ σωστά είπες, είναι πολύ ενδιαφέρουσα μουσικά. Υπάρχουν πολλά αξιόλογα πράγματα, δεν γίνεται όμως να μη σταθείς ιδιαιτέρως στον Μπαχ. Ο Μπαχ επινόησε τη «γλώσσα» για όλα αυτά που σήμερα ονομάζουμε συλλήβδην «κλασική μουσική», ήταν ταυτόχρονα η αρχή και μια συγκλονιστική κορυφή. Δεν υπάρχει μέρα στη ζωή μου που να μην ακούω κάτι από Μπαχ ή να μην παίζω κάποια σύνθεσή του στο πιάνο.
Εσύ πάντως είσαι συνθέτης αυτής της εποχής, μοντέρνος με την κυριολεκτική σημασία του όρου. Τι σου προσφέρει λοιπόν, ειδικά στην παρούσα κατάσταση της δισκογραφίας, η ένταξη σε μια παραδοσιακή εταιρεία σαν τη Deutsche Grammophon;
Μου προσφέρει έναν σύνδεσμο. Μια γέφυρα μεταξύ του κοινού που ενδιαφέρθηκε για ό,τι έχω κυκλοφορήσει σε μικρού βεληνεκούς labels –το οποίο προέρχεται κυρίως από τη μη λόγια μουσική– και του παραδοσιακού κλασικού κοινού της Deutsche Grammophon. Είναι για μένα μια πολύ σημαντική διασύνδεση, καθώς ζούμε πια νομίζω σε εποχές όπου τα παλιά σύνορα μεταξύ των μουσικών ειδών έχουν σβηστεί και το κοινό μετακινείται πιο εύκολα από το ένα στο άλλο.
Δεν βρίσκεις δηλαδή ότι, ειδικά για τη νεολαία που ακούει ποπ, ροκ ή ηλεκτρονική μουσική, τα κλασικά δείχνουν λιγάκι ως μουσείο;
Δεν δείχνει απλώς ως μουσείο η κλασική μουσική, είναι ένα μουσείο. Αλλά η δική μου θέση είναι πως πρόκειται για ένα όμορφο μουσείο, συναρπαστικό εάν ενδιαφερθείς να το επισκεφθείς και αφεθείς να χαθείς στους διαδρόμους του. Είναι βέβαια χρέος μας να το διατηρούμε ελκυστικό, πιστεύω όμως ότι όποιος κάνει τον κόπο, θα ανακαλύψει μόνος του τα υπόλοιπα. Είναι ένας αχανής «χώρος» η κλασική μουσική μέσα στη μουσική ιστορία. Με πολλές ιδιαίτερες γωνιές και με δημιουργούς οι οποίοι μπορεί να έζησαν μυθιστορηματικές ζωές, αφήνοντας πίσω τους μουσική που ακόμα ηχεί ως εκπληκτικά μοντέρνα.
Το διατηρεί όμως ελκυστικό το μουσείο ο ίδιος ο κλασικός κόσμος; Ή ξενερώνει όποιον στέκεται στην είσοδο, συμπεριφερόμενος ως σέχτα;
Βρίσκεσαι ακριβώς στην καρδιά του προβλήματος εδώ. Ναι, συμπεριφέρεται ως σέχτα ο κλασικός κόσμος –όχι πάντα, μα πολύ συχνά– επιδεικνύοντας ένα κοινωνικό πρόσωπο που δεν είναι καν 20ος αιώνας, είναι θα έλεγα 19ος. Αυτό είναι πραγματικά ένα μεγάλο εμπόδιο, το οποίο κι έχει αποθαρρύνει πολλούς ενδιαφερόμενους από το να πλησιάσουν. Πρέπει να γίνει αντιληπτό λοιπόν ότι δεν γίνεται πια να κουνάνε το δάχτυλο ορισμένοι, ως αυθεντίες-δικτάτορες, λέγοντάς μας τι πρέπει να ακούμε και πώς, τι είναι ή τι δεν είναι καλή μουσική. Η μουσική είναι ένα σύμπαν όπου μπορούν να φυτρώσουν και να μεγαλώσουν πάρα πολλά πράγματα. Και η κλασική μουσική αποτελεί ένα κομμάτι αυτού του κόσμου, όχι τον ορισμό του.
Θα κυκλοφορήσεις και νέα μουσική στη Deutsche Grammophon; Τι είναι αυτό το Berlin By Overnight, το οποίο εκδίδεται στα τέλη του μήνα;
Το Berlin By Overnight είναι ένα καινούργιο άλμπουμ, αλλά όχι μια νέα δουλειά. Βασίζεται στον παλιότερο δίσκο μου 24 Postcards In Full Colour (2008), θα περιέχει νέες εκτελέσεις εκ μέρους του Daniel Hope (βιολί) και του Jochen Carls (κοντραμπάσο), αλλά και μερικά remixes.
Σχεδιάζετε όμως και την επανέκδοση του Memoryhouse (2002), έτσι δεν είναι;
Ναι, έχουν γίνει συζητήσεις και εξακολουθούν να γίνονται, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουμε καταλήξει σε συγκεκριμένη ημερομηνία.
Μιλάμε απλώς για επανέκδοση ή θα το επανηχογραφήσεις;
Θα μου επιτρέψεις να μην το σχολιάσω αυτό, στην παρούσα φάση!
Πες μου λοιπόν τι ανακοινώσιμα σχέδια υπάρχουν, όσον αφορά νέες δουλειές...
Αυτήν την περίοδο γράφω ένα μπαλέτο, πρόκειται να παρουσιαστεί το καλοκαίρι του 2015 στο Λονδίνο. Δουλεύω όμως και σε έναν καινούργιο προσωπικό δίσκο, ο οποίος υπολογίζω ότι θα εκδοθεί το επόμενο φθινόπωρο.
{youtube}UYs2xShj1ZI{/youtube}
