Θεωρείται –και πραγματικά είναι– ένας από τους πλέον δημοφιλείς μύστες του ιαπωνικού αυλού shakuhachi (προφέρεται σακουχάτσι και κατασκευάζεται από καλάμι μπαμπού), όργανο που, σε όποια έκδοση και να το απαντήσετε (διότι διαφέρουν τα μήκη του), διατηρεί αναμφισβήτητη μοναδικότητα. Την ερχόμενη εβδομάδα θα έχουμε λοιπόν την τύχη να απολαύσουμε τον Kaoru Kakizakai στην Ελλάδα, σε μία από τις σπάνιες επισκέψεις ενός master του shakuhachi στη χώρα μας. Μάλιστα, ο Kakizakai όχι μόνο θα δώσει συναυλία στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών την επόμενη Παρασκευή 23 Μαρτίου, μα θα κάνει κι ένα δίωρο δωρεάν workshop για τους ενδιαφερόμενους στο shakuhachi μία μέρα πριν, στον ίδιο χώρο...
Kakizakai san, γεννηθήκατε στη μικρή πόλη Chichibu, κοντά στη μεγαλούπολη Saitama. Πώς μία μικρή πόλη μπορεί να επηρεάσει έναν μουσικό μέσω του στενού κοινωνικού κύκλου που αναπτύσσει εκεί;
Δεν θεωρώ ότι η Chichibu επηρέασε την οπτική μου πάνω στη ζωή, αλλά ούτε και στη μουσική.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ιαπωνία ήταν μία βασανισμένη χώρα, με πολλά κοινωνικά προβλήματα τα οποία ζητούσαν άμεση λύση. Εσείς πάλι γεννηθήκατε το 1959, οπότε τα παιδικά σας χρόνια και η εφηβεία σας συνέπεσαν με τα ανήσυχα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του 1960 και με τα πρώτα της ασταθούς δεκαετίας του 1970…
Η γενιά μου είναι ίσως η πλέον χαρούμενη στην Ιαπωνία. Η οικονομία παρουσίαζε τότε αλματώδη άνοδο, ενώ υπήρχε ακόμη μεγάλο κομμάτι αυτού που ονομάζουμε «φύση». Δεν υπήρχε δηλαδή η καταδυνάστευση της συσσώρευσης πλούτου. Επίσης, τα γεγονότα των δεκαετιών εκείνων έγιναν συνώνυμα με τα παιδιά και τους εφήβους που μεγάλωναν στις μεγάλες πόλεις, όπως το Τόκιο και η Οσάκα. Εμείς βέβαια –και λόγω ηλικίας, αλλά και λόγω απόστασης από την πρωτεύουσα– δεν είχαμε μεγάλη αντίληψη των γεγονότων αυτών. Από την άλλη, σκέφτομαι ότι ίσως οι εξελίξεις να ήταν εκεί μπροστά στα μάτια μου, αλλά εγώ έβλεπα (και βλέπω) την εποχή εκείνη με διαφορετική οπτική, επειδή ήμουν παιδί.
Ο χειριστής του shakuhachi θεωρείται ένας από τους πλέον πνευματικούς οργανοπαίκτες στον κόσμο, ακριβώς λόγω της εσωτερικής ειρήνης που πρέπει να έχει για να παίξει. Συμφωνείτε με αυτή τη θέση;
Πραγματικά, ο ήχος και η μουσική του shakuhachi είναι από τους πλέον πνευματικούς στον κόσμο. Οποιοδήποτε βέβαια άλλο όργανο και είδος μουσικής μπορεί να φτάσει σε αυτά τα επίπεδα, αναλόγως του χειριστή του ή και του συνθέτη. Όμως το shakuhachi είναι πραγματικά ένα από τα δυσκολότερα όργανα σε επίπεδο εκτέλεσης. Είναι δύσκολο να βγάλεις ήχο από το shakuhachi χωρίς να ενυπάρχει το στοιχείο της «προσευχής» στην προσέγγισή σου. Αναρωτιέμαι μερικές φορές πώς ο χαρακτήρας αυτού του οργάνου επηρεάζει τον ήχο του και σε ποιον βαθμό...
Η μουσική που συνδέεται με το shakuhachi κεντρίζει του νέους της Ιαπωνίας; Ή, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ακούγεται κυρίως από ανθρώπους οι οποίοι με κάποιον τρόπο –είτε ως κάτοικοι, είτε ως μελετητές– έχουν άμεση επαφή με τις ρίζες της κουλτούρας και του πολιτισμού της Ιαπωνίας;
Νομίζω ότι στην Ιαπωνία συμβαίνει ότι και σε ολόκληρο τον κόσμο: η παραδοσιακή μουσική δεν φαντάζει πολύ ελκυστική στα αυτιά και στα μάτια των νεαρότερων –αν και υπάρχουν και κάποια άτομα στα οποία αρέσει. Το καλό είναι ότι τα τελευταία χρόνια η εκτός συνόρων δημοτικότητά της είχε το εξής αποτέλεσμα: οι νέοι ένιωσαν σχεδόν ντροπή που κάποιοι Δυτικοί ή Αμερικανοί άρχισαν να ασχολούνται τόσο ενδελεχώς με την κουλτούρα και με τη μουσική μας, ώστε μέρος αυτών έστρεψε επιτέλους για πρώτη φορά την προσοχή προς την πατρίδα, αντί να έχουν τα μάτια στυλωμένα μόνο πέρα από τον Ειρηνικό –όπως συνήθως γίνεται.
Αλλάζετε το ρεπερτόριό σας ανάλογα με το ακροατήριο και σε σχέση με το αν έχετε επισκεφθεί και πάλι τη χώρα όπου πρόκειται να παίξετε;
Όχι, δεν κάνω μεγάλες αλλαγές. Οφείλεται στην πίστη μου ότι η μουσική μου, ακόμα κι αν είναι άγνωστη ή μη προσβάσιμη στον θεατή μέχρι την ώρα που θα μπει στη συναυλιακή αίθουσα, έχει το στοιχείο που θα τον κάνει να νιώσει όχι μόνο άνετα, αλλά και όμορφα μέσα σε αυτήν. Είναι η ιδιαιτερότητα που λέγαμε πριν και που πιστεύω ακράδαντα ότι διαθέτει το shakuhachi.
Πώς προετοιμάζεστε πριν από μια συναυλία; Απαιτείται σιγή; Επιβάλετε την αυτοσυγκέντρωση στον εαυτό σας;
Χρειάζομαι φυσικά την απόλυτη αυτοσυγκέντρωση πάνω στη σκηνή. Όμως αν επικεντρώσεις στην αυτοσυγκέντρωση και όχι στην ετοιμότητά σου να εκτελέσεις, πιστεύω ότι κάνεις λάθος. Ο έλεγχος είναι απαραίτητος παράλληλα διότι η προσοχή αποσπάται από μικροπράγματα που δεν μπορείς να υπολογίσεις ως συντεταγμένες την ώρα της εκτέλεσης.
Έχουμε δει κονσέρτα σας στα οποία συνεργάζεστε με κλασικές ορχήστρες. Αυτή η έκφανσή σας ως μουσικού εμπεριέχει δυσκολίες, ειδικότερα από τη στιγμή που αναφερόμαστε σε όργανα φτιαγμένα με τη Δυτική φιλοσοφία περί ήχου;
Δεν συγκεντρώνομαι στις νότες, μα στον ήχο. Δεν ξέρω ασφαλώς πώς το αντιλαμβάνεται το ακροατήριο, δίνω πάντως το καλύτερο του εαυτού μου –αν από εκεί και πέρα το αποτέλεσμα κρίνεται ως παραδοσιακή μουσική ή σύγχρονη, αυτό είναι κάτι που ξεφεύγει από τη σφαίρα του ενδιαφέροντός μου. Είναι απλά η μουσική μου...
{youtube}_ylh0C5Wsog{/youtube}
