Είναι πιθανότατα από τις πιο ενδιαφέρουσες φωνές της σημερινής roots reggae, έτσι όπως προσπαθούν να διανοίξουν νέους δρόμους ανάμεσα σε αυτήν και στην τζαζ. Λίγες μέρες πριν τον ερχομό τους στην Ελλάδα (Τετάρτη 18/5, στο Gagarin), στα πλαίσια της φετινής Bob Marley Tribute Tour τους, ο τραγουδιστής και στιχουργός των Groundation, Harrison Stafford, δεν αποδεικνύεται φειδωλός στις απαντήσεις του, ούτε όμως και φλύαρος –χαρίζοντάς μας μια ενδιαφέρουσα συνομιλία…
Διαβάζω στην ιστοσελίδα σας (groundation.com) ότι βρίσκεστε σε διαδικασία ηχογραφήσεων. Πώς θα είναι το άλμπουμ που θα προκύψει και πότε υπολογίζεται η κυκλοφορία του;
Ναι, όντως δουλεύουμε το νέο μας άλμπουμ και ομολογώ πως πάει περίφημα! Αισθάνομαι πως περιέχει ό,τι καλύτερο έχουμε κάνει, σε επίπεδο συνθέσεων και ενορχηστρώσεων. Μπορείς να ακούσεις τον κάθε μουσικό να λάμπει μέσα στα τραγούδια και αυτό κάνει ολόκληρο τον δίσκο να ακούγεται πιο αυθεντικός, πιο δημιουργικός, πιο «δικός μας» σε τελική ανάλυση. Ο δίσκος θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβρη και θα τιτλοφορείται Building An Ark. Νομίζω πως δεν θα μοιάζει με καμία προηγούμενη δουλειά μας. Εμείς το βλέπουμε σίγουρα ως ένα βήμα μπροστά.
Μας έχετε συνηθίσει σε συνεργασίες με ιερά τέρατα της reggae. Θα υπάρχουν τέτοιες στον νέο δίσκο; Πώς είναι αλήθεια να δουλεύετε με θρύλους όπως οι Congos, ο Leroy “Horsemouth” Wallace ή ο Don Carlos;
Το να δουλεύουμε πλάι σε θρύλους της reggae όπως ο Don Carlos, οι Congos, ο IJahman ή ο Pablo Moses, μας έμαθε το νόημα του να είσαι αφοσιωμένος στη μουσική σου. Έχει επίσης συμβάλλει στο να ενδυναμώσουμε τον δεσμό μας με τον ακρογωνιαίο λίθο του reggae ήχου. Ναι, το Building An Ark θα έχει κι αυτό τις συνεργασίες του, αλλά ίσως να προέρχονται από έναν διαφορετικό κόσμο της μουσικής αυτή τη φορά. Μένοντας, όμως, πάντα πιστές στην έκφραση των ίσων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης, όπως αποτυπώνεται στη μουσική μας.
Ασχολείσαι τελευταία και με ένα προσωπικό project, ως Professor. Έχεις επίσης αναμειχθεί με το ντοκιμαντέρ Holding On To Jah. Θα ήθελες να μας πεις μερικά λόγια για αυτά;
Για την ακρίβεια, το φιλμ Holding On To Jah δεν είναι κάτι τόσο πρόσφατο. Ξεκίνησε όταν ο Roger Hall (σκηνοθέτης) κι εγώ βιντεοσκοπήσαμε κάποιες έκτακτες διαλέξεις του Joseph Hill (σ.σ.: τραγουδιστής των Culture) στη σειρά μαθημάτων για την Ιστορία της Reggae Μουσικής, στην οποία διδάσκω στο πανεπιστήμιο Sonoma της Καλιφόρνιας. Αυτό έγινε το 1999. Η ιδέα πήρε χρόνο μέχρι να αναπτυχθεί σε ένα μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, το οποίο αναφέρεται στην ιστορία της Τζαμάικα και του κινήματος των Rastafari, όπως την εξιστορούν άνθρωποι που την έζησαν. Το φιλμ ολοκληρώθηκε πέρσι και έχει κάνει πρεμιέρα σε αρκετά φεστιβάλ ανά τον κόσμο (για περισσότερες πληροφορίες: www.holdingontojah.com). Όσο για το προσωπικό μου project, υπό το όνομα Professor, το άλμπουμ μόλις κυκλοφόρησε και ονομάζεται Madness! Αποτελείται από τραγούδια που έγραψα επισκεπτόμενος μαζί με Παλαιστινίους πόλεις της Δυτικής Όχθης, όπως η Ραμάλα, η Ναμπλούς ή η Χεμπρόν. Έχουν επομένως άμεση σχέση με τη διαμάχη των κοινοτήτων Ισραηλινών και Παλαιστίνιων. Το ηχογράφησα δε στην Τζαμάικα, έχοντας στο πλευρό μου μερικούς από τους καλύτερους μουσικούς της reggae, όπως ο Horsemouth Wallace στα τύμπανα ή ο Errol “Flabba” Holt στο μπάσο. Εντάσσεται πολύ πιο ευθέως στη roots reggae σε σχέση με τη μουσική των Groundation, όπου η roots συνυπάρχει με στοιχεία από jazz, funk ή άλλα που ξεφεύγουν από παραδοσιακές κατηγοριοποιήσεις. Το project έχει σαν σκοπό να κάνει τους ανθρώπους να δουν μέσω ενός ανανεωμένου πρίσματος την παλιά και επίμονη ιδέα της roots reggae, του πώς να δημιουργήσουμε τις βάσεις για μία ειρηνική κοινωνία.
Λαμβάνοντας υπόψη όλη αυτή την δραστηριότητά σου, φαίνεται να εξερευνάς την κουλτούρα της reggae και της Τζαμάικα πολύ διεξοδικά. Ποιο ήταν όμως εκείνο το στοιχείο της reggae, το οποίο σε σαγήνεψε όταν την πρωτοάκουσες;
Η μουσική με αιχμαλώτισε κατευθείαν. Ήμουν μόλις 10-11 ετών και ο Bob Marley και η κουλτούρα των Rastafari με συγκλόνισαν. Μεγάλωσα όμως και σε ένα εβραϊκό περιβάλλον, πήγαινα σε εβραϊκό σχολείο κι έτσι μάθαινα για την πορεία των προγόνων μου στην Αίγυπτο, για τον δεσμό με την Βαβυλώνα και για τον περήφανο νόμο του Βασιλιά Δαβίδ και τον υιό του, Σολομώντα… Αυτοί οι χαρακτήρες είναι διάχυτοι και στη roots reggae. Μου φάνηκε έτσι, από πολύ νωρίς, ότι αυτή η μουσική ήταν κατά κάποιο τρόπο το πεπρωμένο μου.
Έχοντας διαβάσει κάποιες συνεντεύξεις σου, πάντως, συχνά απεκδύεσαι την θρησκευτική ταυτότητα της μουσικής σας. Στους στίχους σου παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλές αναφορές στον Jah και μία αρκετά δυνατή πνευματική γενικότερη αίσθηση. Τι σημαίνει επομένως για σένα ο Jah;
Βλέπω τον Jah ως την ενέργεια της ζωής… Θετική κι αρνητική. Jah σημαίνει τα πάντα και βρίσκεται στον καθένα. Η βάση αυτής της ενέργειας είναι θετική και βρίσκεται σε τέλεια ισορροπία με τη ζωή. Είναι δονήσεις, σαν μουσικές νότες που δημιουργούν μια παντοτινή ηχώ γύρω από τον κόσμο, μία ηχώ η οποία κάνει τη ζωή εφικτή. Εμείς, ως ανθρωπότητα, έχουμε μία εξουσία πάνω σε όλα τα πράγματα, ο άνθρωπος βλέπει και κατανοεί τη ζωή και είναι επομένως ικανός να μιλήσει, να αντιληφθεί τη λογική των πραγμάτων, να τραγουδήσει και να τα ονομάσει όλα αυτά με το όνομά τους: JAH.
Επιστρέφοντας στη μουσική καθ’ αυτή, μου αρέσει να βλέπω τους Groundation ως μία roots reggae ψυχή, «παγιδευμένη» στο σώμα jazz μουσικών. Ιδίως μετά το Upon The Bridge έχετε εισάγει πολλά jazz στοιχεία στη μουσική σας, μένοντας όμως αληθινοί στις reggae αρχές σας. Αυτή η πρόσμιξη ίσως φαίνεται κάπως περίεργη αρχικά, όμως τελικά τα δύο είδη μοιράζονται παρόμοια ιδανικά, έτσι δεν είναι;
Φυσικά! Η jazz και η reggae έχουν και οι δύο γεννηθεί μέσα από τη μάχη για ελευθερία. Ήταν μέσα στην κραυγή του ανθρώπου για κοινωνική δικαιοσύνη και ανθρώπινα δικαιώματα που γεννήθηκαν και τα δύο είδη. Ο Miles Davis, ο Peter Tosh, ο John Coltrane ή ο Joseph Hill είναι ηγέτες ενός ήχου, ο οποίος ακριβώς για αυτό δεν γίνεται αποδεκτός από τα mainstream μίντια ή από όσους κατέχουν τη φήμη και τον πλούτο. Η jazz και η reggae είναι επαναστατική μουσικές, μουσικές που εμπεριέχουν ένα σοβαρότατο μήνυμα και μια δέσμευση για αγώνα προς έναν καλύτερο κόσμο. Το αίμα χύθηκε προτού αυτά τα μουσικά είδη γίνουν αποδεκτά από την κοινωνία κα εμείς ως Groundation αισθανόμαστε το ίδιο μέσα στη μουσική μας εξέλιξη.
Υπάρχει, πάντως, ένα στερεότυπο για τη reggae, καθώς για πολλούς σημαίνει μόνο ήλιο, ράστα μαλλί και χόρτο. Υπάρχει όμως κάτι πολύ περισσότερο από αυτό, ιδίως στη roots, η οποία μιλάει για την ψυχή, για το κέντρο της ύπαρξης, έτσι δεν είναι;
Αυτός δεν θα έπρεπε να είναι ο σκοπός; Εμείς ως καλλιτέχνες που τραγουδάμε reggae –ως φωνή της γενιάς μας, των καιρών μας– δεν θα έπρεπε να προσπαθούμε με όλες μας τις δυνάμεις να κάνουμε περισσότερα και να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι; Μπορώ, βεβαίως, να μιλήσω μόνο για μένα και για τη δουλεία μας στους Groundation και ναι, σίγουρα υπάρχει κάτι πολύ περισσότερο, πολύ δυνατότερο μέσα στο μήνυμα της μουσικής μας. Τις λιακάδες προσπαθούμε να τις κρατούμε κοντά στην καρδιά μας, όσο για τα ράστα εμείς δεν μιλάμε πολύ καθώς, σε τελική ανάλυση, αντιπροσωπεύουν μόνο ένα «στυλ» και δεν λένε πολλά για τον πραγματικό χαρακτήρα κάποιου. Όσο για το χόρτο, αυτό είναι υπόθεση του καθενός… Το κέντρο του δικού μας μηνύματος βρίσκεται στην εξέλιξη του ανθρώπου ως υπόσταση, ώστε να δημιουργήσουμε τις βάσεις για ένα πιο θετικό μέλλον, έναν πιο δίκαιο κόσμο για να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές.
«…You’re bound to see a world filled of hatred and miss…» (σ.σ.: στίχοι από το “Seesaw” και τον δίσκο Upon The Bridge του 2006). Τα λόγια σου, όμως, αντικατοπτρίζουν ένα πολύ αληθινό παρόν. Αυξανόμενη φτώχεια, πόλεμοι, ενδυνάμωση των συντηρητικών (ή ακόμα υπέρ-συντηρητικών ή και ξενοφοβικών) ιδεών, αποξένωση… Κάτι έχει μάλλον πάει λάθος στον Δυτικό μας πολιτισμό,
Είναι αλήθεια πως έχουμε πάρει αρκετά λάθος μονοπάτια σε τούτους τους μοντέρνους καιρούς του ανθρώπου. Έχουμε όμως κάνει και πολλές κινήσεις εμπρός. Ως ανθρωπότητα έχουμε διανύσει πολύ δρόμο, έχουμε εξελιχθεί έτσι ώστε να μπορούμε να βλέπουμε τα λάθη μας, να τα αναγνωρίζουμε και να τα διορθώνουμε, ώστε να ξεκινήσουμε να κάνουμε το σωστό, κοιτώντας από τούτο το βάραθρο το αθέατο μέλλον. Αν όμως μιλήσουμε για βαθύτερες ρίζες, όπως η σκλαβιά, τα ολοκαυτώματα, η αποικιοκρατία ή ο αφανισμός της ιθαγενούς κουλτούρας, τότε θα φωτίσουμε την αστάθεια μέσα στον ψυχισμό του ανθρώπου, καθώς όλα αυτά παραμένουν επίπονα σημάδια, τα οποία επηρεάζουν την κοινωνία μας και μολύνουν τις κοινότητές μας μέχρι σήμερα.
Δεν θα σταματήσουν να το κάνουν ποτέ; Οι Steel Pulse είχαν άδικο όταν στο Handsworth Revolution τραγουδούσαν: “Babylon Is Falling”;
Καταρχήν πρέπει να σκεφτούμε τι τελικά είναι η Βαβυλώνα. Για μένα η Βαβυλώνα αντιπροσωπεύει τη μοχθηρία, την ανηθικότητα και όλες γενικότερα τις άσχημες όψεις της ζωής. Όμως, ακριβώς επειδή η Βαβυλώνα αντιπροσωπεύει όλα αυτά, είναι παντοτινά αδύναμη και πάντα θα γονατίζει μπροστά στο φως μιας πιο αληθινής και δυνατότερης οπτικής. Θετικές δονήσεις… Για να απαντήσω, λοιπόν, στο ερώτημά σου, ναι, Babylon Is Falling!
Στην ιστοσελίδα σας χαρακτηρίζατε το τελευταίο σας άλμπουμ, Here I Am, ως «μία διακήρυξη παρουσίας και μία δέσμευση για δράση». Αντιπροσωπεύει τούτη η φράση τον ιδανικό κοινωνικό ρόλο που μπορούν να έχουν οι Groundation;
Ναι, μπορείς να το πεις κι έτσι. Μια δέσμευση για επανάσταση στον ήχο και στη μουσική. Για να προκαλέσουμε τους ακροατές μας κι εμάς τους ίδιους, να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και να προκαλέσουμε και την κοινωνία ώστε να ανοίξουμε τις ζωές μας σε λιγάκι περισσότερο αγάπη και κατανόηση. Αν πάντως κάποιος ψάχνει για εύκολο, «ζαχαρώδη» ποπ ήχο, δεν θα τον βρει στους Groundation. Εμείς θα τους αντιμετωπίσουμε με έναν νέο κόσμο του υπαρκτού (σ.σ.: όχι σοσιαλισμού, του άλλου του φιλοσοφικού!).
Ζούμε όμως σε εποχές που, ενώ ο καθένας μας έχει πλέον πανεύκολη πρόσβαση στα επιτεύγματα της τέχνης γενικότερα, αυτή τείνει να ευθυγραμμίζεται με τη θέασή της ως προϊόν (ποικίλης βαρύτητας και ποικίλων προθέσεων). Ποια λοιπόν η θέση της σήμερα;
Η Τέχνη σημαίνει τα πάντα για την ανθρώπινή μας υπόσταση. Είναι ένας τρόπος για να εκφράσουμε τον εαυτό μας, να τον εξελίξουμε και να τον εντάξουμε στην κοινότητα. Ο κόσμος γύρω μας έχει ήδη πωληθεί και αγοραστεί και οι περισσότεροι από εμάς δεν θα πάρουν καν μυρωδιά των χρημάτων, δεν θα επωφεληθούν στο ελάχιστο από τα υλικά αγαθά γύρω μας. Η Τέχνη οφείλει να παραμείνει το σημείο όπου συνευρίσκονται απομακρυσμένες ή και αντιμαχόμενες ομάδες της κοινότητας, όπου καλλιεργείται η κοινωνική συνείδηση, ένα μέρος όπου όλες οι ιδέες γίνονται δεκτές. Σήμερα η Τέχνη μπορεί, επίσης, να διαδραματίσει έναν κριτικής σημασίας ρόλο: να μας διατηρήσει συνδεδεμένους με το παρελθόν μας κι έτσι να μας κρατά προσγειωμένους.
Ολοκληρώνοντας αυτή τη συνέντευξη, θα ήθελα να γυρίσουμε στους Groundation και στην επικείμενη εμφάνισή σας στα μέρη μας. Έρχεστε με αφορμή την περιοδεία-φόρο τιμής σε έναν μάλλον εκ των σημαντικότερων λόγων που ακούμε reggae –του κυρίου Robert Nesta Marley. Σκοπεύετε να μας παρουσιάσετε ένα σετ αυστηρά προσανατολισμένο στις συνθέσεις του ή θα δούμε και λίγο τους «κανονικούς» Groundation;
Θα παίξουμε και κάποιες συνθέσεις των Groundation, ίσως μάλιστα και κάνα-δυο καινούργιες. Ο κύριος προσανατολισμός μας, όμως, θα είναι ο φόρος τιμής μας στον Bob Marley. Στον άνθρωπο που στα μόλις 36 χρόνια της ζωής του μας χάρισε το ανεκτίμητο δώρο των αμέτρητων τραγουδιών προς την ελευθερία, τα οποία είναι ακόμα ζωντανά στις καρδίες μας.
