Λατρεύει να μαγειρεύει και να παίζει με τη 2χρονη κόρη του, δεν καταλαβαίνει γιατί η διασκέδαση και η «σοβαρή» μουσική πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αντιθετικό δίπολο και θα ήθελε πολύ να παίξει εκκλησιαστικό όργανο με στιλ Oscar Peterson, ξέρει όμως ότι δεν γίνεται. Δεν έχει ξανάρθει στη χώρα μας ο βραβευμένος Γερμανός οργανίστας, αλλά η επικείμενη συμμετοχή του την ερχόμενη Πέμπτη στην τριήμερη εκδήλωση The End Of Spring (Αγγλικανική Εκκλησία, 5-6-7/5) αποτελεί πρώτης τάξης ευκαιρία γνωριμίας με τις τζαζ διαθέσεων εξερευνήσεις του στο έδαφος της Παλαιάς ευρωπαϊκής Μουσικής...
Στο βιογραφικό σας, βρίσκουμε σε περίοπτη θέση τις σπουδές οργάνου που κάνατε κοντά στον Pieter van Dijk. Ποια θεωρείτε ως τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά μαθήματα που πήρατε από τον περίφημο αυτόν Ολλανδό οργανίστα;
Ο Pieter van Dijk υπήρξε ο πιο σημαντικός δάσκαλός μου. Σπούδασα έξι χρόνια κοντά του και ακόμα διατηρούμε στενή επαφή. Μου έδωσε όλες του τις γνώσεις για το όργανο, αλλά ταυτόχρονα μου άφησε την ελευθερία να το προσεγγίσω ως μουσικός της τζαζ. Νομίζω βρήκε ενδιαφέρον ότι ήμουν ένας μαθητής που δεν ενδιαφερόταν να εστιάσει αποκλειστικά στο όργανο, όπως οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους μαθητές του. Η δική μου οπτική ήταν ριζωμένη στην τζαζ και έδινα έτσι ιδιαίτερη σημασία στο να ακούω άλλους μουσικούς, να παίζω και να συζητώ μαζί τους. Ταυτόχρονα, με ενδιέφερε και το πιάνο και πήρα μερικά υπέροχα μαθήματα από τους Bobo Stenson και Dieter Glawischnig –ο τελευταίος υπήρξε μάλιστα κάτι σαν μέντοράς μου. Επίσης, είχα την ευχαρίστηση να έχω καθηγητή τον βιρτουόζο του πιάνου Volker Banfield, ο οποίος μου πρόσφερε σπουδαίες εμβαθύνσεις στην τεχνική παιξίματος.
Στη μέχρι σήμερα καριέρα σας δεν έλειψαν οι κορυφώσεις. Ποια θα διαλέγατε ως πιο σημαντική σας στιγμή και γιατί;
Τρία χρόνια πριν, βρέθηκα στο μέσον μιας τρομακτικής εσωτερικής σύγκρουσης. Είχα φτάσει στα ημιτελικά του διαγωνισμού οργάνου Toulouse Les Orgues, ενώ παράλληλα μου έγινε πρόταση να δώσω μια σημαντική συναυλία, μαζί με το τρίο μου, σε ένα φεστιβάλ τζαζ. Δεν μπορούσα όμως να κάνω και τα δύο, έπρεπε να αποφασίσω. Ουσιαστικά, να αποφασίσω πού άνηκε περισσότερο η καρδιά μου... Πέρασα τρεις πολύ δύσκολες μέρες, αλλά αποφάσισα υπέρ του οργάνου. Δυστυχώς δεν πέρασα στον τελικό του Toulouse Les Orgues, ένιωθα όμως αυτοπεποίθηση με το παίξιμό μου. Και κέρδισα τη συνειδητοποίηση ότι δεν θέλω να προχωρήσω ούτε ως ένας κλασικοσπουδαγμένος βιρτουόζος του οργάνου, ούτε ως ένας τζαζ πιανίστας. Έπρεπε να βρω τον χώρο μου στο ενδιάμεσο.
Σας αναμένουμε στην Αθήνα την ερχόμενη εβδομάδα, όπου θα παίξετε στην Αγγλικανική Εκκλησία του Αγίου Παύλου. Τι πιστεύετε κάνει τις εκκλησίες ιδανικά μέρη για ένα κονσέρτο; Δεν θα προτιμούσατε μια πλήρως εξοπλισμένη αίθουσα συναυλιών;
Με τίποτα! Έχω επισκεφθεί περισσότερες εκκλησίες παρά αίθουσες συναυλιών στην ως τώρα πορεία μου και με αφήνει άναυδο η πνευματική δύναμη και η θεολογική σκέψη, έτσι όπως αποτυπώνονται στην αρχιτεκτονική των εκκλησιών. Μάλιστα, στην πόλη από όπου κατάγομαι έχουμε τρεις υπέροχες εκκλησίες, όλες περίπου 600 ετών. Οι άνθρωποι που τις έχτιζαν σε εκείνα τα χρόνια γνώριζαν πολλά για το φως και για τη διαδραστικότητα της αρχιτεκτονικής με τις σκέψεις και τα συναισθήματα –ίσως περισσότερα από όσα γνωρίζουμε σήμερα. Έτσι, κάθε φορά που επισκέπτομαι ξένες πόλεις, προτιμώ να παίζω σε εκκλησίες, παρά σε αίθουσες συναυλιών. Πράγματα όπως τα παραπάνω παίζουν σημαντικό ρόλο στη μουσική, αφήνουν περισσότερο χώρο για την πνευματικότητα.
Καθώς είναι ο πρώτος σας ερχομός στην Ελλάδα, το κοινό δεν ξέρει τι ακριβώς να περιμένει από μια συναυλία σας. Πώς θα συστήνατε αυτό που θα μας παρουσιάσετε;
Η τζαζ σχετίζεται με την επικοινωνία και, σε αυτή τη φάση της καριέρας μου, με ενδιαφέρει το πώς θα επικοινωνήσει με την Παλαιά Μουσική και με το μπαρόκ. Από την άλλη, δεν θέλω να καταστρέψω την ομορφιά και την τελειότητα της Παλαιάς Μουσικής –γι’ αυτό και θα σας παίξω Μπαχ και Sweelinck χωρίς αλλαγές. Θα παρουσιάσω κάποια σύντομα ιντερλούδια και μακρύτερες σε διάρκεια συνθέσεις, είτε γραμμένες από μένα, είτε εντελώς αυτοσχεδιαστικές. Θα δουλέψουν ως ένα είδος αντίθεσης, αλλά θα δείξουν επίσης και τις ομοιότητες και τον τρόπο που μπορείς να μεταχειριστείς το όργανο. Επίσης, σχεδιάζω να συμπεριλάβω στο σετ ένα έργο ή του Ligeti ή του Kagel, ώστε να δείξω την επίδραση της τζαζ στην κλασική μουσική του 20ου αιώνα.
Γνωρίζετε πιστεύω πόσο παράδοξος θα ηχεί σε αρκετά αυτιά ο συνδυασμός της μπαρόκ αυστηρότητας με την ελευθερία του τζαζ αυτοσχεδιασμού –με δεδομένη τη διαφορά στις πολιτισμικές καταβολές των δύο ειδών, αλλά και στις τεχνικές τους. Τι θα απαντούσατε στους επιφυλακτικούς;
Δεν υπάρχει αμφιβολία περί των διαφορών. 300-400 χρόνια μουσικής δεν περνούν απαρατήρητα. Οι τεχνικές, ωστόσο, δεν είναι όσο απομακρυσμένες φαίνονται με μια πρώτη ματιά. Υπάρχει ξέρετε μεγάλο ποσοστό αυτοσχεδιασμού στην Παλαιά Μουσική, κυρίως στα έργα των Folia, Romanesca ή Ciaconna. Και από την άλλη, υπάρχουν σύγχρονες περιπτώσεις τζαζ μουσικών με ισχυρή σχέση με εκείνο το παρελθόν –για παράδειγμα ο Brad Mehldau. Σπεσιαλίστες της Παλαιάς Μουσικής όπως η Christina Pluhar ξέρουν πόσος χώρος αφήνεται στον αυτοσχεδιασμό κι έτσι χρησιμοποιούν συχνά τζαζ μουσικούς ως εκτελεστές. Άλλωστε όλοι οι μουσικοί, παλιοί και σύγχρονοι, έχουμε το ίδιο δωδεκατονικό σύστημα για να εκφραστούμε!
Αλήθεια, πιστεύετε ότι ο όρος Παλαιά Μουσική είναι επιτυχής; Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι είναι εξίσου ανεπιτυχής με το «Κλασική Μουσική»...
Στη Γερμανία αυτή η ανάγκη κατηγοριοποίησης είναι ακόμα πιο παράξενη από ότι στον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχει ας πούμε η «U-Musik», μουσική δηλαδή για διασκέδαση, και η «E-Musik», η σοβαρή δηλαδή μουσική. Για μένα, η λεγόμενη «U-Musik» μπορεί να είναι πολύ σοβαρή. Επίσης, γνωρίζω πολλούς κλασικούς μουσικούς οι οποίοι ποτέ δεν θα αποκτήσουν το βάθος έκφρασης της Billie Holiday, του John Coltrane ή του Miles Davis... Άλλωστε, δεν υπάρχει μπόλικη κλασική μουσική που αποσκοπεί απλά και μόνο στη διασκέδαση; Δεν καταλαβαίνω γιατί η διασκέδαση πρέπει ντε και καλά να μην σχετίζεται με το πιο υψηλό επίπεδο δημιουργίας και οργανοπαιξίας. Υπό αυτή την οπτική, ένας όρος όπως το «Παλιά Μουσική» είναι αρκετά ουδέτερος. Και έχει τη χρησιμότητα να υποδηλώνει έργα συνθετών ως το 1750.
Ποιους συνθέτες Παλαιάς Μουσικής θαυμάζετε; Και, αντίστοιχα, ποιους δημιουργούς της τζαζ;
Ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ είναι οπωσδήποτε ο πιο σημαντικός συνθέτης, για μένα προσωπικά. Το έργο του είναι τόσο σύνθετο και απαιτητικό, ώστε φαντάζει αδύνατον να φτάσω στο σημείο που θα πω ότι έχω ξεμπερδέψει με τη μουσική του. Μου αρέσει επίσης ο Sweelinck και η βορειογερμανική σχολή του οργάνου (Buxtehude, Scheidemann, Reincken). Στη βόρεια Γερμανία φτιάχνονται κάποια Arp Schnitger όργανα, ιδανικά για να παίζεις Παλαιά Μουσική. Όσον αφορά στην τζαζ, θα ήμουν ανίδεος αν δεν παραδεχόμουν το πιάνο του Keith Jarrett. Θαυμάζω όμως και τους Bobo Stenson, John Taylor, Bill Evans, Miles Davis, John Coltrane, Billie Holiday, Lester Young, καθώς και πολλούς ακόμα.
Πώς να φανταστούμε τον Daniel Stickan στην καθημερινότητά του; Τι σας ευχαριστεί να κάνετε, έξω από τη μουσική;
Η περισσότερη μέρα μου γεμίζει από μουσική. Συνήθως ξεκινώ κατά τις 9 το πρωί και δουλεύω ως αργά το βράδυ. Κάνω πρόβες, δοκιμάζω το παίξιμό μου, διδάσκω και βέβαια ακούω αρκετή μουσική και συνθέτω. Επίσης, υπάρχουν πολλά οργανωτικά πράγματα τα οποία πρέπει να γίνουν. Ευτυχώς, ένα μέρος της δουλειάς μπορεί να γίνει στο σπίτι, οπότε βρίσκω την ευκαιρία να περνάω και κάποιες ώρες με τη γυναίκα μου και με την κόρη μου –δεν μπορείτε να φανταστείτε πόση πλάκα μπορεί να έχει μια 2χρονη κόρη! Λατρεύω επίσης το μαγείρεμα και με ευχαριστεί πολύ να φτιάχνω δύσκολες συνταγές για την οικογένειά μου ή για τους φίλους μου.
Τι άλλο επιφυλάσσει για εσάς το 2011; Πώς θα κινηθείτε μετά τη συναυλία στη χώρα μας;
Μου έχει ζητηθεί να ηχογραφήσω το Goldberg-Variationen του Μπαχ σε όργανο. Θα είναι πολύ απαιτητικό, γιατί πρέπει να προσπαθήσω να βρω τον τρόπο να φτάσω σε μια καλή και προσωπική εκδοχή του έργου. Ακόμα, θα ηχογραφήσω μαζί με τον Γερμανό σαξοφωνίστα Uwe Steinmetz, με τον οποίον δουλεύουμε μαζί εδώ και δύο χρόνια και έχει φτάσει ο καιρός να το πάμε αυτό και σε επίπεδο άλμπουμ. Μου αρέσει πολύ να δουλεύω μαζί του, γιατί μπορώ να παίξω κάτι σαν τζαζ στο εκκλησιαστικό όργανο δίχως αισθητικές συγκρούσεις. Γιατί δεν μπορείς να παίξεις σαν τον Oscar Peterson στο εκκλησιαστικό όργανο. Κάποιοι το προσπαθούν, αλλά το συγκεκριμένο μουσικό όργανο δεν μπορεί να σουϊνγκάρει. Επίσης, γράφω κάποιες ενορχηστρώσεις για χορωδία, για ένα πρότζεκτ του εκδοτικού οίκου Bärenreiter, με τον οποίον μάλλον θα συνεργαστούμε και μελλοντικά. Και βέβαια υπάρχουν κι άλλες συναυλίες στο πρόγραμμα, μετά την Αθήνα!
