Δεν υπάρχουν πιο εμφατικές λέξεις για τον David Tibet: είναι ένας ευγενέστατος και πολυπράγμων άνθρωπος, βουτηγμένος στις τέχνες. Έχει στο παρελθόν ενδυθεί πάμπολλους ρόλους, όχι στο πλαίσιο κάποιου υποκριτικού αυτισμού, αλλά ψάχνοντας τη διέξοδο για την έκφραση. Στην προσπάθεια λοιπόν να αποκωδικοποιήσουμε τον ιθύνοντα νου των Current 93 –οι οποίοι θα εμφανιστούν στην Αθήνα την ερχόμενη Πέμπτη, στις 24 Μαρτίου– έγινε αντιληπτό ότι επρόκειτο για μια ανώφελη απόπειρα, καθώς πρόκειται για έναν άνθρωπο τρομερά προσιτό. Ιδού...
Κύριε Tibet, πρέπει πρώτα να σας ζητήσω συγγνώμη για την αναστάτωση που προκάλεσε το μπέρδεμα για την ώρα της συνέντευξής μας, μιας και σας διέκοψα από την εργασία σας νωρίτερα…
Πραγματικά δεν πειράζει! Συμβαίνουν αυτά αρκετές φορές. Άλλωστε κάτι τέτοιο μπορεί να άλλαξε και το δικό σας πρόγραμμα. Πραγματικά δεν υπάρχει πρόβλημα!
Δεν μπορώ πάντως να αντισταθώ να μην σας ρωτήσω πάνω σε τι ακριβώς εργάζεστε και σας διέκοψα προσωρινά...
Όταν με πήρατε τηλέφωνο τελείωνα κάποιες σημειώσεις σχετικά με το έργο του Count Stenbock. Είναι ένας συγγραφέας τον οποίο θαυμάζω και λατρεύω εδώ και χρόνια. Εργάζομαι λοιπόν πάνω στην επανέκδοση του συνόλου των γραπτών του, μαζί με κάποιες ανέκδοτες φωτογραφίες της ζωής του και κείμενά του που δεν έχουν κυκλοφορήσει στο παρελθόν. Επεξεργαζόμουν υλικό το οποίο μοιάζει με κόλαση, είναι αρκετά μπλεγμένο και είναι επιπλέον γραμμένο στα ιταλικά. Με βοηθούν πολύ οι άνθρωποι από το ινστιτούτο I Tatti, που είναι κάτι σαν το ιταλικό παράρτημα του Πανεπιστημίου του Harvard. Ήθελαν κάποιες σημειώσεις μου σαν αναδρομή και σχόλιο στο έργο του Count Stenbock για να συνοδεύουν τον κατάλογο των εκδόσεών τους.
Έχετε ιδιαίτερα γεμάτο πρόγραμμα στην καθημερινότητά σας, δηλαδή;
Κάθε μέρα πνίγομαι μέσα σε αυτού του είδους τις εργασίες και πρέπει να τηρήσω τις διορίες –δεν έχει διαφορά αν είναι Κυριακή ή Δευτέρα! (γέλια). Όπως και εσύ θα έχεις πολλά να κάνεις κάθε μέρα, έτσι κι εγώ έχω πολλές φορές πολύ πιεσμένο πρόγραμμα, το οποίο πρέπει να ακολουθήσω αυστηρά. Για παράδειγμα, όταν χτύπησε το τηλέφωνο, είπα «Όχι, γαμώτο! Σε λιγάκι τελειώνω» (γέλια)! Γι’ αυτό και μεταθέσαμε λιγάκι τη συνέντευξη.
Απολύτως λογικό! Ξέρετε, προετοιμάζοντας τη συνέντευξη και μιλώντας με ανθρώπους για τους Current 93 κι εσάς συγκεκριμένα, ξεχώρισα το στοιχείο της «οικουμενικής» αντιμετώπισής σας σχετικά με την τέχνη. Δεν ασχολείστε μόνο με τη μουσική, γεγονός που μόλις επιβεβαιώσατε. Είδα για παράδειγμα ότι στο site σας έχετε εντάξει στις επιρροές σας ακόμα και διάφορα φαγητά…
Φαγητά;! Είμαι κακός στη μαγειρική, το μόνο που ξέρω να μαγειρεύω είναι μακαρόνια! (γέλια). Για να πω την αλήθεια, κανείς δεν μου το είχε αναφέρει αυτό στο παρελθόν! Μάλλον θα ήθελα απλά να πω ποια φαγητά μου αρέσουν…
Εκτός όμως από το φαγητό, ποια πράγματα σας εντυπωσιάζουν και θέλετε να τα προσεγγίσετε μέσω της τέχνης;
Κατά πρώτον, θα ήθελα να πω ότι πραγματικά δεν θεωρώ τον εαυτό μου καλλιτέχνη. Είναι ένας όρος που γενικά θέλω να αποφεύγω. Και δεν ξέρω αν εξερευνώ ανθρώπινα στοιχεία ή πράγματα στον εξωτερικό κόσμο. Ό,τι κάνω, από το ξεκίνημά μου, το βλέπω με την αίσθηση ενός διαλόγου με τον εαυτό μου σχετικά με τα ενδιαφέροντά μου, τις εμμονές μου, τις ελπίδες μου. Πρόκειται για μια διαδικασία απολύτως προσωπική και το υλικό με το οποίο καταπιάνομαι έχει προσωπικές αναφορές. Δεν πιστεύω ότι οποιοσδήποτε θα καταλάβει τι εννοώ ή τι θέλω, εκτός αν με γνωρίζει καλά ως άνθρωπο. Υπάρχει γενικά η αντίθετη τάση στην έκφραση. Αν, για παράδειγμα, διάβαζα το ημερολόγιό σου πιθανόν να ήξερα λεπτομέρειες για σένα, όπως για το ποια είναι το αγαπημένα σου φαγητά. Υπάρχουν όμως πάρα πολλές μικρές μα σημαντικές και καθοριστικές προσωπικές αναφορές, υπάρχουν αυτοί οι μικροί κώδικες που χρησιμοποιούμε για τον εαυτό μας και τους γνωρίζουμε καλύτερα εμείς οι ίδιοι.
Δεν είμαι λοιπόν καλλιτέχνης, δεν είμαι μουσικός, δεν είμαι συγγραφέας, δεν είμαι ποιητής. Είμαι απλά ένα ανθρώπινο άτομο έντονα μαγεμένο από τον κόσμο γύρω του κι ενθουσιώδης λάτρης του έργου πάρα πολλών άλλων ανθρώπων. Θα έλεγα ότι βλέπω τον εαυτό μου ως ένα περίεργο και ενθουσιώδες άτομο, πολύ ανοιχτό σε ό,τι κι αν κάνει –επί του προκειμένου στο έργο μου. Ξέρεις, παίρνω χιλιάδες e-mails, έχω μιλήσει με πάρα πολλούς ανθρώπους που μου λένε τι πιστεύουν για εμένα. Και σχεδόν πάντα κάνουν λάθος σε όλα! Για να σου το περιγράψω κάπως αλλιώς, ξέρω για σένα ότι είσαι ένας άνδρας από την Ελλάδα. Αν διαβάσω την συνέντευξη αυτή θα βγάλω κάποια συμπεράσματα για την προσωπικότητά σου, θα πω ότι «ο Νίκος σκέφτεται με τον τάδε τρόπο ή έχει αυτή την άποψη» και στην πραγματικότητα όλη η άποψή μου θα είναι τουλάχιστον ανακριβής.
Θα μπορούσαμε δηλαδή να παρομοιάσουμε αυτήν την κατάσταση με το κοίταγμα σε έναν καθρέφτη, όπου ο καθένας βλέπει για τον άλλον έναν αντικατοπτρισμό…
Ναι! Και μάλιστα θα έλεγα ότι και ο καθένας ξεχωριστά βλέπει τον εαυτό του μέσα από έναν καθρέφτη. Νομίζουμε ότι ξέρουμε τους φίλους μας, νομίζουμε ότι ξέρουμε τους συντρόφους μας, νομίζουμε ότι ξέρουμε τους εαυτούς μας, αλλά στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε τίποτα. Όλοι αυτοί θα μας εκπλήσσουν συνεχώς, είτε με καλό, είτε με κακό τρόπο. Ακόμα κι εμείς μερικές φορές εκπλήσσουμε τους εαυτούς μας, κάνουμε κάτι και αναρωτιόμαστε: «Πώς το έκανα εγώ αυτό; Είναι εντελώς έξω από τον χαρακτήρα μου»! Δεν ξέρουμε τους εαυτούς μας. Το μόνο ον που μας ξέρει είναι ο Θεός.
Ακόμα έτσι κι αν με ρωτούσαν τι με αντιπροσωπεύει πλήρως, δεν θα μπορούσα να απαντήσω. Άλλωστε κάτι τέτοιο το βρίσκω εντελώς ανούσιο. Προφανώς οι άνθρωποι δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς, γιατί ο καθένας μπορεί να καταλάβει τον άλλον μόνο από την έκθεση της προσωπικής του οπτικής για τον κόσμο. Και όλοι οι άνθρωποι βλέπουν σε εμάς εκείνο που θέλουν ουσιαστικά να δουν. Έχουμε μια φύση τρομερά μυστηριώδη, βουλιάζουμε σε μια θάλασσα αστεριών, υπάρχει τόση ομορφιά γύρω μας! Κι όλα αυτά είναι τόσο απόμακρα, δεν μπορούμε να τα αρπάξουμε, ούτε καν να τα αγγίξουμε, δεν περιγράφονται με λόγια. Και προσπαθούμε να προσδώσουμε νόημα σε πράγματα, που ίσως δεν έχουν καν βαθύτερο νόημα. Αυτή είναι η δικιά μου οπτική.
Εύκολα πάντως μπορεί κανείς να δει ότι σε όλη σας την πορεία χρησιμοποιείτε σε μεγάλη έκταση σύμβολα και συμβολισμούς. Είναι και αυτός ένας τρόπος για να εκφραστεί μια τέτοια οπτική;
Το περίεργο είναι ότι δεν χρησιμοποιώ πολλά σύμβολα. Χρησιμοποιώ τα δικά μου προσωπικά σύμβολα. Γενικά μου αρέσουν τα σχέδια (από παιδί μου άρεσαν τα καρτούν), και τα περισσότερα σχετίζονται με τις πεποιθήσεις μου. Τα περισσότερα περιστρέφονται γύρω από τον Χριστιανισμό, ενώ πολλά έχουν επίσης σχέση και με το ελληνικό αλφάβητο. Διαθέτουν πάντα ένα ξεχωριστό νόημα και προσπαθώ να προσεγγίσω κάποια συναισθήματα μέσα από αυτά. Δεν θα έλεγα πάντως ότι είναι από τα πιο καθοριστικά στοιχεία της έκφρασής μου.
Κάτι που εντυπωσιάζει εξίσου είναι το γεγονός ότι εγγενές στοιχείο της δημιουργίας σας είναι οι συνεργασίες με ανθρώπους από πολλά και διαφορετικά πεδία της τέχνης. Για παράδειγμα, τελευταία είχατε μια, αν μου επιτρέπετε τον χαρακτηρισμό, περίεργη συνεργασία με τον σχεδιαστή Fabio Quaranta. Πώς προέκυψε αυτή η συνύπαρξη;
Ένας πολύ κοντινός μου φίλος, ο Julio Di Mauro, με σύστησε στον Fabio, στον οποίο αρέσει πάρα πολύ η δουλειά μου. Εκείνος μου πρότεινε να εκθέσω μερικά έργα ζωγραφικής που έχω φτιάξει στη γκαλερί του στη Ρώμη και δέχτηκα με ενθουσιασμό. Συζητήσαμε πολύ όλο αυτό τον καιρό, γίναμε πολύ καλοί φίλοι και μου έκανε ακόμα μια πρόταση, να συμμετέχω στον σχεδιασμό μιας ομάδας ρούχων του, η οποία ονομάστηκε Hallucinatory Mountain, από το τελευταίο άλμπουμ των Current 93. Η συνεργασία μαζί του ήταν συναρπαστική, γιατί κατά πρώτον είχε να κάνει με σχέδια για ρούχα και κατά δεύτερον, επειδή λατρεύω την λογική του Fabio Quaranta.
Επρόκειτο βέβαια για κάτι εντελώς καινούργιο, κάτι που υπερέβαινε οτιδήποτε είχα κάνει μέχρι στιγμής. Δεν ήταν μουσική, λογοτεχνία ή ζωγραφική. Και το πιο σημαντικό, το οποίο και με έκανε να αφιερωθώ σε αυτό το project, ήταν το ότι θα εργαζόμουν με έναν φίλο μου. Έτσι λειτουργώ. Αυτό τον καιρό κάνω κάποια φωνητικά για τον επόμενο δίσκο του Mark Stewart, που τον θαυμάζω για τη μουσική του, αλλά τον εκτιμώ πάρα πολύ και ως φίλο. Δεν θα μπορούσα να φτιάξω κάτι από κοινού ή να συνεισφέρω σε κάτι που δεν θα ενστερνιζόμουν αισθητικά. Έτσι σκέφτομαι και όταν καλώ έναν φίλο μου να συμμετάσχει σε κάποια ηχογράφηση των Current 93. Έχω ένα αισθητικό πλάνο υπ’ όψιν, το οποίο χαίρομαι αν κάποιος φίλος μου επιθυμεί να το εξυπηρετήσει με τον δικό του τρόπο.
Υπάρχουν άνθρωποι με τους οποίους φτιάξατε μαζί μουσική και θεωρείτε ότι σας επηρέασαν;
Δεν θα το έλεγα... Μου αρέσει πάρα πολύ η παραγωγή όλων των ανθρώπων που ενεπλάκησαν σε ηχογραφήσεις των Current 93, αλλά δεν θα έλεγα ότι με επηρέασαν. Μάλλον μοιραστήκαμε κοινούς κώδικες. Δεν με επηρέασαν δηλαδή όπως μπορεί να γίνει με δουλειές ανθρώπων με διαφορετικές καταβολές. Γενικά μου αρέσουν πολλά και διαφορετικά πράγματα, δεν περιορίζομαι στους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφομαι καλλιτεχνικά. Πάντα μου άρεσαν για παράδειγμα οι Judas Priest! Ο τελευταίος τους δίσκος είναι πάρα πολύ καλός. Και είναι άλλο το να σε επηρεάζει κάτι και άλλο το να σε εμπνέει.
Πιστεύετε ότι θα σταματήσετε ποτέ την ενασχόλησή σας με τις τέχνες;
Όχι. Έχω τρομερά πολλά σχέδια και project που θέλω να υλοποιήσω. Τρία άλμπουμ και μερικά βιβλία. Ξεμένω από χρόνο, θα έλεγα! Υπάρχει άλλωστε και το οικονομικό θέμα στη μέση...
Φεύγοντας λίγο από την τέχνη, η ακαδημαϊκή σας ενασχόληση με την γλώσσα των Κοπτών θα σας έχει δώσει τη δυνατότητα να γνωρίσετε την πραγματικότητα στην Αίγυπτο, μια χώρα που αυτές τις μέρες αλλάζει δραματικά. Δώστε μας αν θέλετε την δική σας οπτική.
Κοιτάξτε, ο Μουμπάρακ ήταν ένας δικτάτορας σε μια χώρα με απολυταρχικό καθεστώς. Την ίδια ώρα τα περισσότερα κράτη στη Μέση Ανατολή είναι επίσης δικτατορίες ή συγκεκαλυμμένες δικτατορίες, αλλά με θεοκρατικό χαρακτήρα. Η Αίγυπτος είναι μια χώρα με πολύ χρήμα και με τρομερή διαφθορά. Οι περισσότεροι πολίτες δεν απόλαυσαν ποτέ τίποτα από τα δισεκατομμύρια δολαρίων που συνέρευσαν ή παράχθηκαν στη χώρα, έμειναν έξω από αυτή την οικονομική παραγωγή. Έτσι, οι μάζες παραμένουν φτωχές και καταπιεσμένες. Οι άνθρωποι αυτής της χώρας με την τεράστια πολιτιστική παράδοση είναι τρομερά εργατικοί, ευγενικοί, υπέροχοι. Ας ελπίσουμε ότι με όλα αυτά κάτι θα αλλάξει. Αρκεί βέβαια να μην πάρει τη θέση της δικτατορίας του Μουμπάρακ μια θεοκρατική δικτατορία...
Αυτό πιθανόν να είναι ακόμα χειρότερο...
Θα είναι χειρότερο αν δεν είσαι θρησκευόμενος. Μέχρι τώρα υφίσταντο διώξεις όσοι πίστευαν σε κάποια θρησκεία. Είναι σαν να αλλάζεις τον χαρακτήρα της σκλαβιάς σου. Και στις δυο περιπτώσεις πάντως θα παραμείνει σκλαβωμένος ο κόσμος. Το θέμα είναι να απαλλαγεί η Αίγυπτος από τους δικτάτορες ανεξαρτήτως του «χρώματος» του καθεστώτος. Πιστεύω ακράδαντα στο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να αυτοπροσδιορίζεται και να ακολουθεί ό,τι αυτός επιθυμεί. Γι’ αυτό και είμαι τρομερά καχύποπτος με όλα τα ακραία κινήματα, είτε αυτά είναι θρησκευτικά, είτε είναι ακροδεξιά ή ακροαριστερά, γιατί συνήθως καταλήγουν σε δικτατορίες. Πιστεύω στα χριστιανικά ιδεώδη και ελπίζω σε ένα κόσμο που ο κάθε άνθρωπος θα αντιμετωπίζει τον άλλον με ευγένεια, αγάπη και κατανόηση –αν και δεν ξέρω αν αυτό αφορά έναν τέλειο άνθρωπο. Ίσως χρειάζεται να περιμένουμε τον Χριστό να επιστρέψει...
Κλείνοντας τη συνέντευξη, θα θέλατε να μας αποκαλύψετε τι ακριβώς θα παρουσιάσετε στην Αθήνα;
Δεν ξέρουμε ακόμα ακριβώς τις λεπτομέρειες! Σε λίγο καιρό θα ξεκινήσουμε τις πρόβες και τα κομμάτια της συναυλίας θα προέρχονται σίγουρα από τις περισσότερες δουλειές των Current 93. Θα παίξουμε επίσης μερικά τραγούδια από τον νέο μας δίσκο, ο οποίος μάλιστα θα κυκλοφορήσει την ημέρα της πρώτης εμφάνισής μας στην Αθήνα.
Αυτό είναι ιδιαίτερη τιμή για την πόλη μας, κ. Tibet!
Αγαπώ την Αθήνα κι έτσι κι αλλιώς έχω σκοπό να μείνω μερικές μέρες παραπάνω, να επισκεφθώ εκκλησίες και να αγοράσω μερικές εικόνες. Είμαστε τρομερά χαρούμενοι που θα παίξουμε στην Ελλάδα!
Κύριε Tibet σας ευχαριστώ πολύ για τη συνομιλία μας!
Κι εγώ ευχαριστώ για την πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα μας!
